Lesbók Morgunblaðsins - 12.10.1947, Blaðsíða 2

302
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
á blaðinu, það var svo stórt og hrika-
legt, miklu stærra en nafnið á blaðinu
Þjóöólfur, sem þá kom ávallt reglu-
lega með fjórtán daga millibili. Fvrsti
stafurinn, Ú-ið var svo tröllslegt að
jeg gleymi því aldrei. Útgeíandans
hafði jeg oft heyrt getið, en við þetta
tækifæri festist„ nafn hans betur í
minni mínu, og jeg komst að þeirri
niðurstöðu að hann væri flestum
mönnum meiri. Síðar kom út skáld-
saga eftir hann, .Mínir vinir“, sem
lesin var á kvöldin og rætt mikið um
á eftir, enda vissi fólk góð deili á höf-
undinum, sem það sagði að væri mað-
ur á besta skeiði, lærður vel og gædd-
ur miklum hæfileikum, þá nýkominn
frá Englandi og kæmi þaðan með
nýja siði í verslunar- og viðskiptalegu
tilliti, sem eflaust yrði til bóta. Og
svo komu fleiri ritlingar og prentaðir
listar yfir vörur og verð frá hans
hendi, sem lesnir voru með athygli
og voru umræðuefni á heimilinu
marga daga á eftir.
Nokkuð jók það álit mitt á þessum
kaupmanni að verslun hans sendi
svonefndar „vöruprufur“ öðru hverju
heim til okkar að Móum. Þessar
„prufur“ kom faðir minn með nokkr-
um sinnum á vorin í byrjun kauptíð-
ar og stundum á öðrum tíðum árs-
ins, einkum fyrir hátíðir. Þetta var
mest sýnishorn af koloníalvörum,
kaffi, hveiti, grjón, ávextir, rúsínur,
sveskjur o. fl„ í brjefpoka lagt niður
í kassa. Þegar jeg beiddist upplýsinga
um hvað orðið „prufa“ þýddi, var
mjer svarað, að það væru vörur sem
ekki væri krafist endurgjalds fyrir.
En þetta atriði olli mjer ekki mikilla
heilabrota að minnsta kosti í það
skipti. En verslun Þorl. Ó. Johnson
var í hávegum höfð af öllum á heim-
ilinu.
Svo var það eitt sinn, að jeg fekk
að fara til Reykjavíkur með foreldr-
um mínum. Á göngu minni um bæ-
inn varð mjer starsýnt á afarlangt hús
í Hafnarstræti, sölubúð með geisi-
stóru spjaldi, sem reist var á rönd
lóðrjett á þakskegginu frá enda til
cr.da á húsir.u. Á spjalclið var ritað
með risavöxnum stöfum nafn versl-
unarinnar og að þar fengist góðar
vörur með lágu verði, er komnar
væru beina leið frá Manchester, Shef-
field, Birminghcm, London, Liver-
pol og Glasgow. Þetta var versiun
Þorláks Ó. Johnson.
Fyrir mjer þá tæplega tíu ára
gömlum — opnaði þessi sjón r.ýjan
heim er jeg óljóst hafði gert mjer
grein fyrir áður. Hinar verslanirr.ar i
bænum virtust mjer tilkomulitlar.
minnsta kosti að ytra útliti. — Þær
voru í mínum augum danskar einok-
unarbúðir, eins og jeg hafði heyrt
sumar þeirra nefndar við tækifæri
einhverntíma áður. Ve'-slun Þorl. Ó.
Johnson benti mjer aftur á móti á
stórborgir, einhvers staðar úti í heimi,
með auð og allsnægtir, þar sem allt
fengis.t sem beðið væri um með lágu
verði. Og um gæðin á vörunum þurfti
ekki að deila það báru „prufurnar",
sem okkur höfðu verið sendar vitni
um.
í fylgd með foreldrum minum
gafst mjer tækifæri til að koma heim
í hið veglega tveggja hæða hús við
lækinn, heimili kaupmannsins pg
heilsa upp á hinn eldfjöruga og
slcemmtilega Gentleman Þorl. Ó.
Johnson og konu hans, hina glæsi-
lrgu, hæglátu hefðarfrú. Og • síðar
minnst einu sinni á ári fram að ferm-
ingaraldri, kom jeg heim til þeirra og
dáðist að báðum hjónunum og börn-
unum .fallegum og siðprúðum og heim
ilinu. Þvílíkan sælustað hafði jeg —
sveitadrengurinn — ekki gert mjer
hugmynd um áður.
ÆTTERNI
Heima hafði jeg oft heyrt móður
ihína minnast á foreldra Þorl. Ó.
Johnson og man ennþá hvernig hún
lýsti þeim. En öðrum til upplýsinga
og mjer til hægðarauka vil jeg til-
færa það sem síra Matthías segir um
þá: „Faðir Þorláks Ó. Johnson’s",
skrifar hann, „var Ólafur Einarsson
Johnson, prestur á Stað á Reykjanesi,
bræðrungur Jóns Sigurðssonar, for-
seta og bróðir Ingibjargar konu hans
og var skyldleikinn auðsær“. Svo
bætir hann við: „Hann var eins c
Jón umíram flesta menn að fróðleík
og höfðinglegum háttum, djarflegur,
fjörugur og frækinn og að öllu
manndómslega á sig kominn. Reið-
maður var hann góður og enn slyng-
ari sjómaður, syndur sem selur. —
Hreinhjartaður var hann og guðræk-
inn. Kona hans var Sigríður Þorláks-
dóttir prests Gestssonar, frá Móum á
Kjalarnesi, fríð kona og dáðrík og
allra kvenna prúðust og guðræknust.
— Þau bjuggu ríkmannlegu bái og
byggðu svo staðinn að enginn bær á
Vesturlandi þótti fegri en Staðar-
bær“.
Svona lýsir síra Matthísar foreldr-
um kaupmanns Þorl. Ó. Johnson’s. —
Um Þorl. Ó. Johnson sjálfan, sem þá
er ungur við verslunarnám 1 London
skrifar hann — þá á ferðalagi í Eng-
landi og naut leiðsögu hans ng að-
stoðar á allan hátt — að Þorlákur Ó.
Johnson væri „maður lipur og Ijúfur,
hinn mesti glaðværðar- og fjörmaður
og alúðlegasti fjelagi".
Jeg var of ungur þegar jeg kynnt-
ist Þorl. Ó. Johnson, til þess að geta
lýst þessum alúðarvin og velgjörða-
manni foreldra minna, sem var svo
mikið talað um á heimili okkar og
meðal sveitunganna. En það var gert
orð á því, að hann væri pr’úðmenni
hið mesta og fyrirmyndar kaupmað-
ur, flestum menntaðri, frjálslyndur
og einbeittur umbótamaður á flestum
sviðum verslunar og viðskipta.
DVÖL í ENGLANDI
Þorl. Ó. Johnson hafði í nokkur ár
með tilstyrk frænda síns, Jóns Sig-
urðssonar forseta, dvalist við verslun-
arnám í Englandi og síðan starfað
þar við verslun í mörg ár, þar til