Lesbók Morgunblaðsins - 21.03.1948, Blaðsíða 15

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
171
NORÐURLJOSADYRÐ
Eítir Jónas Hallgrímsson
HINN 26. ágúst 1837 var jeg á ferð
inni í óbygðum, yfir hið víðáttumikla
hálendi, sem aðskilur landsfjórðunga.
Það var yndislegt kvöld, blæjalogn
og heiðríkur himinn. Lestin okkar var
komin norður á 'Grímstunguheiði og
nú blöstu við sjónum hin tindóttu og
háu strandfjöll norðanlands. Ljósblá
þoka sveimaði niðri í dölunum, en náði
ekki upp á hálendið. Útsýn var því
hin besta norður úr og var það fögur
sjón að sjá fjallatindana rísa upp úr
þokuhafinu í fjarska. Og sjerstaklega
voru litbrigðin fögur og breytileg á
meðan kvöldroðinn háði baráttu við
aðsteðjandi nótt. Eftir sólarlag glitr-
uðu fjallatindarnir í kvöldljómanum,
jafnvel hjer inni á hálendinu. En
smám saman færðist rökkrið upp eftir
þeim og seinast slokknaði glóðin á
þeim hverjum af öðrum eins og kerta-
ljós og um stund stóðu þeir eins og
svartir drangar upp úr þokuhafinu.
Síðan var eins og þeir rynni saman í
dökkva og ógreinilega keðju. Út við
sjónarrönd var tunglið bleikt og birtu-
laust og háði baráttu við þokumóðuna,
og það stuðlaði enn fremur að því að
gera línur fjallanna ógreinilegar.
En þetta stóð ekki nema stutta
stund. Þegar öll dagskíma var horfin
var eins og birtan af stjörnunum
magnaðist. Og nú var hægt að greina
ýmislegt betur en áður. Að þessu stuðl
skamtar en hjer er frá sagt geta verið
varasamir. Og aldrei mega menn taka
inn benodryl áður en þeir fara að aka
bíl, vegna þess hvað það hefur svæf-
andi áhrif.
Sje farið eftir læknisráði, og hæfi-
legur skamtur tekinn, er talið að menn
geti fljótt losnað við allskonar .kvef.
aði líka það að með nóttinni kom frost
svo að döggin varð að hrími, hvítum
feldi á jörðinni og glitraði og glóði í
stjörnuljósinu.
Um eilefuleytið tóku að sjást ein-
staka geislarákir á norðurloftinu. Þær
voru forboðar norðurljósa. Fyrst i
stað voru þessar rákir nákvæmlega
eins og ljett og björt ský, en smám
saman hófust bjartari bylgjur yfir
þeim og allt um kring. Ekki stóð þetta
lengi. Ljósagangurinn hætti, en í norð
vestri myndaðist þá kyrstæður skær
blettur svo sem 10—14° undir póln-
um. Síðan var sem blettur þessi opn-
aðist í miðju og myndaði hring, en
út frá honum stöfuðu hornóttir geisl-
ar í allar áttir, ekki ósvipaðir þeim
dýrðarljóma, sem sjá má umhverfis
höfuð dýrlinga á gömlum útskurði —-
svo kyrrir og fastir sýndust þessir
geislar. Jeg mintist þess að hafa sjeð
eitthvað svipað í gamalli danskri bók
(jeg held „Den Verdslige Viisdom“)
þar sem voru myndir er áttu að tákna
norðurljós. Jeg hafði þá hlegið að
þessu, því að jeg helt að slíkt ætti sjer
aldrei stað í náttúrunni.
Þetta stóð ekki nema nokkur augna-
blik. Þá hófst hin venjulega titrandi
og flöktandi hreyfing ljósanna. Jafn-
framt jókst ljósmagnið skyndilega,
alveg eins og kveikt væri á gasi og
brátt stóð alt norðurloftið í ljósum
loga. Jeg hef sjálfsagt sjeð meiri norð
urljós, en tæplega jafnfögur. Hinar
ljettu bylgjur flugu fram og aftur um
himininn með óteljandi litbrigðum,
grænleitum, glóandi og eldrauðum. En
það var eins og þær ætti aðalupptök
sín, þar sem geislahringurinn hafði
myndast og jeg sá ekki betur en að
hans gætti enn innan um þetta kvik-
andi ljóshaf. En vegna þess að föru-
nautar mínir þóttust ekki sjá það, þótt
jeg benti þeim á það, þá skal jeg ekki
fullyrða að svo hafi verið. Ef til vill
hefur ímyndunaraflið leitt mig í gön-
ur.
Eftir svo sem hálfa klukkustund
tók að draga úr þessari dýrð, lita-
skrautiö fölnaði, hreyfingarnar urðu
hægari. Sums staðar urðu ljósin föl
og kyrstæð, sums staðar hurfu þau
með öllu. Tunglið var nú komið hærra
á loft og var bjartara svo að það yfir-
gnæfði birtu norðurljósanna. En alla
nóttina komu þau þó við og við þjót-
andi, en dagsbirtan slökti þau að lok-
um. Þó er það ekki víst, því að þá sá-
ust á lofti afar þunn og ljett ský. Jeg
skal ekki fullyrða að þau hafi verið
eftirstöðvar norðurljósanna, en mjer
fanst það.
Hins er rjett að geta, að næsta
kvöld breyttist veðrið skyndilega. —
Hann rauk upp á norðvestan, fyrst
með úrhellis rigningu, sem svo breytt-
ist í frost og stórhríð, sem stóð svo
að segja látlaust í margar vikur. -—
Þannig breyttist sumarið í vetur á
hinn hryggilegasta hátt fyrir alla
Norðlendinga. (Þýtt úr dagbók).
V V ^ íW
^nnrœti ólreutt
í INDVERSKRI dæmisögu segir að
forðum hafi músin ekki litið glaðan
dag, vegna þess hvað hún var hrædd
við köttinn. Töframaður nokkur
aumkvaðist þá yfir hana og gerði
hana að ketti. En þá kom önnur
hræðsla ekki minni, hræðslan við
hundinn. Töframaðurinn breytti henni
þá í hund, en þá var hún hrædd við
tígrisdýrið. Þá breytti töframaðurinn
henni í tígrisdýr, en þá var hún
hrædd við veiðimanninn. Þá sagði
töframaðurinn: „Það er best að þú
verðir að mús aftur. Það er ekki hægt
að hjálpa þjer, þvi að þú hefur mús-
arhjarta".