Lesbók Morgunblaðsins - 19.09.1948, Blaðsíða 6

402
LESBOK MORGUNBLAÐSINS
ÞEGAR SKOGARELDAR GEISA.
• >
ÓGURLEGIR skógareldar geis-
uðu i Kanada i sumar. Sem sýnis-
horn um frjettir af þeim, má takc
þessa. blaðaklausu:
— í baráttunni við liina miklu
skógarelda, sem nú hafa geisað i
þrjár vikur í norðurskógum lands-
ins, hefur einn maður biðið bana,
annar horfið og tuttugu hlotið
meiðsl. Hundruð fermílna af skóg-
um hefur brunnið og tjónið er met
ið 30 milljónir dollara.
Það er ekkert rangt í þessari
stuttorðu skýrslu um hin miklu
hervirki eldsins. Mannslíf og doll-
arar er mikils virði og þykir friett-
næmt ef hvort tveggja glatast. En
vel hefði mátt bæta þessu við frjett
ina:
— Þúsund hirtir, mörg hundruð
elgsdýi', tugir þúsunda af fiskum
og' ótölulegur grúi smádýra og
fugla, sem ekki vildu vfirgefa
iireiður sin, urðu eldinum að bráð.
Þetta tjón verður ekki metið í
dollurum.------
Jeg flaug norður yfir eldsvæðið
með Ijósmyndara, sem endilega
vildi ná myndum þar. Það var ó
lýsanleg sjón, sem blasti við okkur
Eins langt og auga eygði hnyklað-
ist grár reykmökkur. Einstaka
hátt trje, með sviðin lauf og grein-
ar, sást upp úr reyknum, og er
minnst varði gaus upp eldur í því
og stóð logastrókurinn upp úr reyk
haíinu.
Ljósmyndarinn benti allt í einu
niður til jarðar. Þar var rjóður, en
umhverfis það var reykmökkurinn
eins og veggur og glóði í logandi
trje allt um kring. í miðju rjóðrinu
var svolítil tjörn. Og úti í miðri
tjörninni hafði elgkýr leitað skjóls
Við hhð hennar, og þjett upp að
lienni stóð kálfur og naði vatnið
lionum í kvið.
Við gátum ekki betur sjeð en
clgkýrin hefði sætt sig við forlög-
in, en kálfurinn var hræddur. Hún
sleikti hann í óðaönn. Gerði hún
það til þess að róa hann, eða tii
þess að verja hann fyrir hitanum
af eldinum? Hún var enn að sleikja
kálfinn er þau hurfu okkur í reykj-
arsvæluna.
Á hverjum lendingarstað um-
hverfis eldhafið, hittum við þrevtta
slökkviliðsmenn, svarta af reyk, og
þeir höfðu allir sögur að segja um
dýrin, sem hamfarir eldsins höfðu
bitnað á. Einn þeirra sagðist liafa
fundið fjóra hirti i sjálfheldu.
„Þeir stóðu undir lágum kletta-
stalli, en eldhafið nálgaðst þá á þrjá
vegu. Þeir voru sýnilega hræddir,
en veigruðu sjer við að hlaupa upp
hleinarnar, en það var eina leiðin
til undankomu. Um leið og þeir
sáu mig, trylltust þeir. Þrír æddu
upp klettana og komust undan, en
sá fjórði hljóp beint inn í eldhafið.
Mjer er það óskiljanlegt hvers
vegna þessi dýr, sem biðu þess
þolinmóð að verða eldinum að
bráð, urðu allt í einu hamstola af
hræðslu þegar þau sáu mann, og
eitt þeirra skyldi hlaupa út í opinn
dauðann?“
Gamall veiðimaður var þar nær
staddur. Hann hefur urn 30 ár ver-
ið á meðal skógardýranna. Hann
sagði:
„Allar skepnur hafa meðfæddn
sterka sjálfsbjargarhvöt, en þau
hræðast aðeins það, sem reynsla
þeirra sjálfra og forfeðra þeirra i
marga liðu hefur kennt þeim að er
hættulegt. Eldurinn hefur aldrei
verið óvinur þeirra svo lengi í
senn, að það hafi komist inn i eðlis-
meðvitund þeirra, að hann beri að
óttast. Þar sem náttúran er einráð,
verða skógareldar sjaldan. Þeir or-
sakast ekki af öðru en eldingu. Þess
vegna hlaupa dýrin alveg eins á
cldinn og undan honum“.
Slökkviliðsmaður, sem við hitt-
um í mýrlendi skamt frá Fort
William í Ontario, sagði að þeir
hefði fundið nokkrar sviðr.ar og
brunnar andir þar sem eldurinn
hafði læst sig í hátt gras. Þær sátu
allar á hreiðrum sínum og undir
þeim lágu eggin og orðin brún af
hita. Þeim hefði verið hægðarleik-
ur að fljúga, fljúga burt undar.
eldinum, en móðurástin varð sjálf-
bjargarhvötinni sterkari.
Fljótt á litið mun það þvkja ó-
trúlegt að fiskar geti farist í skóg-
arbruna. En í öllum vötnum og
lækjum sáum við þúsundir allskon
ar vatnafiska, sem ílutu þar dauðir
og rotnandi.
Þar sem um grunn vötn og lygna
læki er að ræða, getur hitinn áf
skógareldunum orðið svo mikill, að
fiskarnir hreint og beint soðni lif-
andi. Verst þolir silungur hitann.
En þó um harðgerðari fiska sje að
ræða og þeir komist í hylji þar sem
vatnið verður ekki svo heitt að þeir
drepist af því, þá er þeim ekki und-
ankomu von. Allir fiskar þurfa á
lífslofti að halda, og vatnið sogar í
sig oxygen úr loftinu. En eldurinn
etur allt lífsloft þar sem hann fer
yfii; svo að fiskarnir „kafna“ blátt.
áfi'am. Sums staðar berst svo mikii
aska í vötn og læki að fiskarnir
þola það ekki. Ef þeir komast hjá
því að soðna, kafna og fá talkmn
full af ösku, þá tekur ekki betra
við. Eldurinn hefur gjöreytt frosk-
um og skordýrum, sem fiskarniv
lifa mestmegnis á, svo að þeir hafa