Lesbók Morgunblaðsins - 28.11.1948, Page 6

5.10
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
að íbúarnir væru flúnir til Vest-
urheims. Hvað var þá líklegra en
að hann elti þá þangað, annað-
hvort í þeim tilgangi að fá þá til
að snúa heim aftur, eða til þess
að boða þeim trú að nýu og fá
þeim kennimenn? Sem sann-
kaþólskum mönnum á þeim tíma
hefir þeim verið það óbærileg til-
hugsun að menn gengi af trúnni,
því að það var í þeirra augum
sama sem að gefa sig fjandanum.
Þegar leiðangursmenn sáu því að
þeir höfðu ekki neitt að gera í
Grænlandi, hafa þeir farið vestur
til Marklands og Vínlands að leita
Grænlendinga. Og þar er skýring-
in á því hversvegna leiðangurinn
var svo lengi að heiman.
Holand hefir gert áætlun um
það hvernig þeir hafi hagað ferð-
um sínum, til þess að skýra hvern-
ig á því stendur að þeir hafa lát-
ið eftir sig orðsendingu inni í miðju
landi. Har.n er ekki í neinum vafa
um það, að rúnirnar á Kensington-
steininum sje handverk þeirra og
skýrsla um ferðalagið. Alt bendir
og til þess: tíminn, aldur rúnagerð-
arinnar og ekki síst þetta „8 Gaut-
ar og 22 Norðmenn“. (Gautarnir
eru taldir fyr, því að þeir hafa
talið sig æðri, þar sem þeir voru
hirðmenn konungs). Ennfremur
segir á steininum að þeir sje á
rannsóknarför „vestur frá Vín-
landi“. Telur Holand því að þeir
muni fyrst hafa farið til Vínlands
og snúið þar við norður á bóginn
og vestur með Labrodor og kom-
ist inn í Hudson-flóa. Þeir muni
hafa leitað vandlega á þessum slóð-
um, og leitin orðið tafsöm, vegna
þess að strandlengjan er mjög vog-
skorin. Síðan hafi þeir farið upper
eftir Nelson fljótinu, en skilið skip-
in eftir og nokkra menn til að
gæta þeirra. Það sje sagt berum
orðum á steininum, að þeir hafi
verið skildir eftir úti við „hafið“.
en haf gat þá ekki þýtt annað en
Með punktum er lijer a kortinu mörkuð sú leið er Holand hyggur að
leiðangursmenn hafi farið.
saltan sjó. Leiðangursmenn kom-
ast svo til Winnipegvatns og halda
suður eftir því, en þaðan muni
þeir hafa þóst eiga skamt ófarið
til Vínlands og sent hóp manna
landleiðina þangað. Kensington-
steinninn er til vitnisburðar um
að svo langt hafa þeir komist.
Holand segir að leiðangursmenn
muni fyrst hafa haldið að Vínland
væri eyja og þess vegna talið sjer
skylt að sigla umhverfis hana. Þeir
muni og hafa styrkst í þessari trú
er þeir komu inn í Hudsonflóa og
sigldu mörg hundruð mílur suður
á bóginn.
„En þegar þeir voru komnir að
Nelson-fljóti, mun foringi farar-
innar hafa sjeð, að leitin að Græn-
lendingum var árangurslaus. En þá
sennilegt að hann hafi eygt
annan tilgang, að vísu veraldlegri
en hinn. Hvernig var þetta land,
er hann hafði svo lengi siglt með-
fram? Var það ein eyðimörk, eða
var þar að finna undur og auð-
æfi eins og Asíu, og þá voru ný-
lega orðin kunn. Þetta var á önd-
verðri hinni miklu landkönnunar-
öld. Frásagnir um hin ævintýra-
legu ferðalög Marco Polo, Fríar
John og William Rubruquis höfðu
borist til allra höfðuðborga hins
kristna heims. Fyrir mentaða og
duglega menn eins og Pál Knúts-
son og fjelaga hans, sem gjarna
vildu vinna sjer hylli konungs síns,
hlaut það að vera mjög freistandi
að kanna þetta nýa land“, segir
Holand.
Hann gerir ráð fyrir því að skip-
in hafi biðið fram á haust eftir
leiðangursmönnum þeim, er settu
mark sitt á Kensingtonsteininn og
því frosið þar inni. Sumarið 1363
hafi þau svo siglt til Vínlands og
búist við því að hitta þá þar. Ern
þeir hafi ekki komið og skipin
hafa biðið svo lengi að þau hafi
ekki þorað að leggja út á hafið
undir vetur sjálfan, og svo siglt
heim næsta sumar, 1364 og komið
til Noregs um haustið, eins og aðr-
ar heimildir herma.