Lesbók Morgunblaðsins - 18.03.1956, Síða 7

1942 sýktust 51.337 bandarískir her-
menn af „serum hepatitis“, og
höfðu fengið hana með bólusetn-
ingu við gulu hitasóttinni. Þá var
bólueíninu breytt og eftir það tók
fyrir þetta. En aftur gaus veikin
upp í herjunum í Kóreu. Á árunum
1950—1953 sýktust að meðaltali
3,36 af hverjum 1000 hermanna, og
veikindatíminn var að meðaltali
72 dagar
♦—O—♦
Árið 1944 þóttust tveir þýzkir
vísindamenn, E. W. Essen og A.
Lembke, hafa fundið sýkilinn, sem
veldur smitandi lifrarbólgu. Þeir
lýstu honum og sögðu að þvermál
hans væri fjögur hundruð milljón-
asti hlutinn úr þumlungi.
Með ýtarlegum rannsóknum í
Bandaríkjunum er nú fengin nokk-
ur fræðsia um báða sýklana. Þeir
eru öi'smáir og eru til um alia
jörð. Faraldri valda þeir aðallega á
haustin og vetrarmánuðina. Smit-
andi Kfrarbólga tekur aðallega
börn og fólk innan við þrítugt. Það
virðist sem menn fái hana ekki
nema einu sinni á ævinni, og svo er
um hina tegund veikinnar, en
hvorug veitir ónæmi fyrir hinni.
Sýklarnir eru lífseigir. Þeir þola
mikinn hita tímunum saman og
þeir þola að liggja í frosti 1%—
4% ár. Haldið var einu sinni að
evða mætti þeim úr blóðinu með
útbláum geislum, en það hefir
ekki reynzt rétt.
Fjölda margar tilraunir hafa ver-
ið gerðar að sýkja tilraunadýr, en
það hefir ekki tekizt. í hundum,
musum og hestum er „virus hepat-
itis“, en það eru aðrar tegundir og
sín hjá hverjum. Það hafa því ekki
fundizt nein' ráð önnur en fá menn
sem sjálfboðaliða, til þess að láta
gera tilraunir á sér, og margir hafa
sýnt það hugrekki að gefa sig fram.
Hundrað menn létu sýkja sig með-
an á stríðinu stóð, og við það feng-
LESBÓK MOROUNBLAÐSINS
ust margar upplýsingar um það
hvernig veikin berst.
Þá hafa og gefið sig fram sjálf-
boðaliðar meðal fanga í tveimur
hegningarhúsum og þar fengust
sérstaklega upplýsingar um hvaða
fæði hentaði sjúklingum bezt. Áður
heldu menn að Kfefnarík og. kol-
vetnisauðug fæða væri bezt, on íita
verst. Slík fæða var nú gefin 32
sjúklingum. en 35 máttu eta það
sem þeir höfðu lyst á, og reynriist
það betra. Síðan hefir verið linað
á reglum um mataræði sjúkKnga,
en öllum er þó stranglega bannað
að neyta áfengis, eða annars þess
er skemmt • etur lifrina.
♦- 0—4
Stærsta skrefið í baráttunni við
lifrarbólguna var það, er menn
fundu að gamma globulin“, ^er..
notað er gegn mislingum og löm-
unarveiki rpynisl emnig gptt gegn
lifrarbólgupui og getur komið í
veg fyrir að menn sýkist. Þetta
meðal vr.r fvrst reynt í sumarbúð-
um barna, þar sem faraldur hafði
komið v.pp. Helmingur barnanna
fekk „gam.ma globulin“, en með
hinn helminginn var farið eins og
venja hafði verið áður. Afleiðingin
varð sú, að 67% af inum síðartöldu
veiktist og voru sum þungt hald-
in, en af hinum, sem fengu meðalið
veiktust ekki nema 20.8% og á öll-
um var veikin væg.
Síðan hefir margur faraldur í
skólum og barnaheimilum verið
stöðvaður með þessu meðali. Og
síðan Salk bóluefnið kom í stað-
inn fyrir það í baráttunni við löm-
unarveikina, hefir verið nóg til af
„gamma globulin“. En það er eng-
in vörn í því gegn B-sýklinum.
í sumum tilfellum, þar sem
sennilega er einnig um gerla að
ræða í sambandi við Kfrarbólgu-
sýklana, hafa sum af inum nýu
meðulum, svo sem aureomycin,
chloromycetin og tetracyclines
hjálpað til að stytta veikindatím-
171
ann að mun. En annars eru þau
víst gagnslítil. 1
Ef einhver ráð skyldi. finnast til
þess að sýkja einhver tilraunadýr
með lifrarbólgu, þá er líklegt að
hægt sé að finna eitthvert meðal
gegn henni, og jafnvel bóluefni,
sem geri menn ónæma fyrir henni.
Margir vísindamenn vinna nú
kappsamlega að þessu. En þangað
til þetta verður er „gamma
globuKn1 Öruggast og svo aukin að-
gætni við bíóðgjafir og blóðinn-
spýtingu.
(Úr „Science Digest“).
Steyptir vegir
í GREIN um sement í amerísku
blaði stendur m. a.:
— Þegar taidir eru kostir sem-
ents má ekki gleyma því hve hent-
ugt það er til vegagerða. Það hefir
nú að undanförnu orðið hrein og
bein bylting í vegagerð, miðað við
það sem var fyrir stríð. Nú geta
12 menn með vélum afkastað því,
er 200 menn þurfti til áður. —
Þegar sementsverksmiðjan á
Akranesi er tekin til starfa, vænta
menn að afköst hennar verði svo
mikil, að hægt verði að steypa þjóð-
vegi hér á landi, og munu það
verða merkileg tímamót í sögu
vegamálanna. Er gott til þess að
vita, að nú eru fundnar hagkvæm-
ari aðferðir en áður við slíka vega-
gerð, og verður það að fylgjast að,
að fengnar séu hinar beztu og stór-
virkustu vélar um leið og byrjað
verður á því að steypa vegi.
Meðan skáld vor ekki menntast og
tignast, er það satt að þau eru auðnu-
leysingjar, því að þau nota þá gáfuna
blindandi og sér og öðrum til vansælu.
Mörg skáld yrkja sér ófrið og ama-
semi, ekki síður hjá sjálfum sér en
öðrum. (Matth. Jochumsson).