Lesbók Morgunblaðsins - 18.03.1956, Blaðsíða 10

1?4
v-
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
af staðnum og lýst honum, því að
ég er gagnkunnugur þar.
Skipafestar má gera á eynni og
einnig á skerjunum. Bergveggur
eyarinnar hlífir algjörlega fyrir
austan, suðaustan, sunnan og suð-
vestan vindum. en skerin draga
mesta kraftinn úr sjónum, og virð-
íSt því sem skip geii legið þarna
á svo að segja lygnum sjó. Virðist
þeim þvi engin hsetta búin þarna,
og allra síst á sumrin, því að þá
er sjaldga:-ft að stórviðri sé á ís-
landi. Alls staðar fyrir sunnan evna
er öpið haf og hvldýpi talsvert bæði
til austurs og vesturs. Ekki þarf
heldur að óttast vestan, norðvest-
an og notðanátt, því að þar hlífir
fjahið. En höfnin mundi helzt vera
opin fvrir norðaustanvindum og
veita þó áðurnefndir drangar og
sker skipum nokkurt hié.
Ekki veit ég um nokkur blind-
sker þama og engan hefi ég hevrt
tala um þau, en Víkurdrangar eru
1% mílu fyrir austan. og er þá ekki
að óttast, því að skip þurfa ekki að
koma nærri þeim. Ekki er skipum
heldur nein hætta búin af því er
ósinn rífur sig út, sem áður er get-
ið. Þetta mun allt koma betur í
Ijós, þegar nánari rannsókn f er
fram, eins og sjá má og á mvndum
þeim er hér fylgja.
Það væri mjög gott ef hægt væri
að gera hér verslunarstað, því að
hingað koma skipin fvrst af hafi
og innsigiingin hættulaus. Það
væri einnig gott fvrir þá sem hér
eiga heima. því að nú verða þeir
árlega að ferðast til Evrarbakka,
8—9 þingmannaleiðir og vfir 21
stóra á, sem oft eru hættulegar yfir-
ferðar og stundum algjörlega ófær-
ar, svo að árlega farast þar margir
menn. í þessar langferðir eyða
menn allt að 2—3 beztu mánuðum
ársins, þ. e. júní, júlí og ágúst, og
fá þó mörgum sinnum ekki keypt-
ar lífsnauðsynjar 6Ínar. Ekki hafa
þeir heldur hentug skip til þeirra
ferða. Þetta hefir valdið inum mestu
vandræðum allt frá Sturlungaöld,
og þau fara vaxandi, því að fiski-
bátana er ekki hægt að nota til
þessara ferða. En þetta hefir orðið
þess valdandi að margar þúsundir
manna hafa farizt á þessum tíma,
eins og sanna má með sönnum
annálum, fomum og nýum, og- arf-
sögnum, því að bátarnir eru óhæfir
til að þcia hafrót og storrna.
Þingmannaleið (á iatínu quin-
quemilliare, og á dönsku Ðags-
rejse) er 5 mílur, en þær eru mikið
lengri en danskar mílur. Á dönsku
þýðir Ðágsrejse venjulega 8 dansk-
ar mílur, en það er styttri dagleið
en in íslenzka. Fullyrða má að ís-
lenzk dagleið sé 10 danskar milur.
ÖNNUR LÝSING
Þannig^er þá iýsing Sæmundar
á Dyrhólaey. Hálfri annari öld síð-
ar gal' Ferðafélag ísiands út bók
um Vestur Skaftafellssýslu, ritaða
af séra Óskari Þorlákssyni, og er
gaman að bera saman það sem þar
er sagt um þennan stað:
Dyrhólaey er án efa einn af sér-
kennilegustu og fegurstu stöðum í
Vestur Skaftafellssýslu, og ættu
þeir ferðamenn, sem til þess hafa
tíma, að skoða hana; f rá Litla
Hvammi eru 3—4 km. út í eyna.
Evan er einstakur höfði, há að
vestan. 110—120 m., en mikiu lægri
austan til. Hún stendur í sjó að
sunnan og eru hengihamrar í sjó
niður. Að vestan er hún einnig
snarbrött og hömrum girt og er þar
uppganga á einum stað, Skolla-
stígur. Vesturhiuta eyarinnar hall-
ar austur, niður á lágeyna, sem er
að mestu leyti slétt; láta mun nærri,
að eyan sé 1—2 km frá austri til
vesturs. Lágir hamrar eru með-
fram evnni að sunnan, en hækka
heldur er austar dregur, að eyar-
horri: ná þeir einnig með henni
að austan og nokkuð vestur með
henni að norðan. Um miðbik ey-
arinnar. að norðan, eru grasbrekk-
ur, og Uggur vegvirinn þar upp
alla leið á háeyna.
Kringum Dyrhólaey eru margir
drangar, Dvrhólr.drangar, flestir í
sjó, og sumir miklir. Mestir eru
Háidrangur (56 m.), Lundadrang-
ur (45 m.), Mávadrangur (30 m.)
og Kambur (43 m.). Eru þeir 100
—600 m. undan landi. í dröngum
þessum, eins og í hömrum eyar-
innar, verpir mikið af fugli, mest
þó af svartfugli, fýi og iunda. —
Gróður er nokkur í dröngunum,
vex þar t. d. skarfakál. A sjálfri
eyuni verpir mikið af kríu og
einnig vottar þar fyrir æðarfugli.
Á leirunni við norðvesturhorn ey-
arinnar stendur Hildardrangur (31
m.) úr stuðlabergi; er hann kleifur
á einum stað. Hákarlabrekkur eru
austan Hildardrangs, og upp af
þeim Hákarlsbói. Arnardrangur
heitir mjór drangur, austan við
eyna. Skorpa heitir suðausturhom-
ið, þar austan við er Bolabás, og
fer öskur bola eftir öldufari.
Kirkjufjara er sunnan undir lág-
eynni, og draga hamrarnir nafn af
henni; þar er vik eitt og má auð-
veldlega ganga þar niður að sjó.
Syðsti tangi eyarinnar er Tóin; hún
er eins og fingur, sem bendir út á
hafið. Þegar gengið er út á Tóna,
er farið eftir mjóum bergstíg; sé
farið ofurlítið til hliðar, er hengi-
flug á báðar hendur; þykir mörg-
um agalegt að horfa niður þver-
hnýptan hamravegginn, niður í
grængolandi sjóinn fyrir neðan, en
óneitanlega er það tilkomumikil
sjón. Undir Tónni eru inar alkuruiu
bogadyr, sem eyan dregur nafn
sitt af; myndu stærstu hafskip geta
siglt þar undir. Annað op gengur
þarna gegnum bergið, en svo er það
lítið, að vart mundi það íært nema
smákænum í sléttum sjó. Þessi ein-
kennilegu náttúrufyrirbrigði hafa
gert Dyrhólaey með sérkennileg-
ustu stöðum á landi voru, og þótt
víðar væri leitað.
Vestan við Dyrhólaey er svoköll-