Lesbók Morgunblaðsins - 18.03.1956, Page 14

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
r 178
eru hvorki meira né minna en
4000 hitaeiningar. Ef meira er í
fœðunni af kolvetnum og fitu held-
ur en líkaminn þarf á að halda í
bili, þá safnast það fyrir sem lík-
amsfita. Smjör, smjörlíki, salat-
olía og ólífuolía eru nær hrein fita.
Minnist þess, að í einu pimdi af
fítu eru 4000 hitaeiningar.
Lífefnln eru nauðsynleg. Þau
byggja upp vöðva mannsins, halda
\*ið vessum líkamans, endurnýa
blóðið og eru bezta vörn gegn sýk-
ingu. Lífefni er að finna í kjöti,
eggjum, mjólk og mjólkurafurðum,
fiski, belgávöxtum og hnetum. f
einu pundi af lífefnum eru 1820
hitáeiningar, eins og í kolvetni. En
ekki má rugla saman einu pundi af
lífefnum og einu pundi af kjöti. í
kjöti eru ekki nema 20% lífefni,
hitt er fita og vatn.
Öll þessi efni eru nauðsynleg í
fæðimni, en viðsjálust er fitan,
vegna þess hve margar hitaeining-
ar éru í henni. Minnist þess, að
8500 hitaeiningar samsvara einu
pundi í líkamsþunga! Ef mefxn
vildu spara sér eina smjörkúlu á
dag, þá mundu þeir geta létzt um
8 pirnd á ári. í einni matskeið af
steikarsósu eru 100 hitaeiningar. Ef
menn spöruðu sér þá sósu tvisvar
í viku, væri 10.000 hitaeiningum
rninna í ársfæðinu, en það sam-
sVarar því, að menn komist hjá að
bæta á sig 3 pundum af óþarfa
fítu. í bauta eru aðeins 12% af
fitu, en í fleski 30%. í allra magr-
asta -fleski eru 350 hitaeiningar, en
í því feita 500 hitaeiningar (í hverri
sneíð). í bauta, lambslæri og lifur
eru helmingi færri hitaeiningar en
i fleski.
Mismunur á máltíð. Við skulum
hugsa okkur að tvær stúlkur fari í
matsölu og biðji um nákvæmlega
sama mat: súpu, bauta, grænmeti,
salat, eplamauk og kaffi. Önnur
þeirra er grönn, hin 30 pundum öf
þung. Sú granna sker fituna af
e kjötou og leifir henjoi, en hin etur
upp til agna. Sú granna etur græn-
metið viðbitslaust, en hin etur
smjör við því og hellir olíu út á
salatið. Sú granna etur eina sneið
af ósmurðu brauði, en hin etur
tvær sneiðar vel smurðar. Sú
granna drekkur svart kaffi, en hin
lætur tvo mola í bolla sinn og hell-
ir miklu af rjóma út í. — Máltíðin
kostar þær jafnt — en önnur hefir
innbyrt 500 hitaeiningum meira
en hin!
Milli máltíða. Það er býsna mik-
ið sém sumar láta í sig milli mál-
tíða. Þykjast þó ekki borða meira
en aðrar, og skilja ekkert í því að
þær sktili fitna. Sumar forðast
sykur í kaffi, en hella svo miklu af
rjóma í það. Þær spára sér 16
hitaeiningar í sykrinum, en bæta
á sig 100 hitaeiningum í rjóman-
Um. Það væri betra fyrir þær að
drekka svart kaffi, en hafa sykur
í það.'Eða þá að hafa mjólk í kaffið,
það yrði ekki nema 20 hitaein-
ingar.
Margar fá sér kvöldkaffi með
kunníngjum sínum og rjómakökur
með. Þær bæta áreiðanlega á sig
300—400 hitaeiningum.
Varist áfengi. Mörgum sést al-
gjörlega yfir það hvað áfengið er
varasamt, ef þær vilja komast hjá
því að fitna. Það eru 150 hitaein-
ingar í 44 grömmum af viský, 120
hitaeiningar í sama magni af gin,
og 120 hitaeiningar í einu glasi af
bjór. „Cocktails" eru þó langvara-
samastir, því að það er eigi aðeins
að mésti fjöldi hitaeininga sé i
þeim sjálfum, heldur auka þeir og
-matarlyst og verða til þess að fólk
borðar meira en það hefir gott af,
og bætir þar enn á sig hitaeining-
um, sem það hefir ekki þörf á,
en verða að aukinni líkamsfitu.
Eftir því sem minna er drukkið
af áfengum drykkjum, því síður er
mönnurn hætt við að fitna. Menn
geta bætt við sig einu pundi af
•fitu með því að drekka einn lítra
aí viský, eða eta eitt pund af
smjöri (þó á löngum tíma sé). En
til þesa að ná þeim viðbótarþunga,
yrðu menn að eta 60 pund af
spinati, eða 19 pund af appelsín-
um.
c^ae®@6vj
Skegg manna
FRÁ UPPHAFI vega var skeggið talið
höfuðprýði karlmanna, það bar vott
um vizku, afl og karlmennsku. í
Austurlöndum var mikið skegg talið
virðingarmerki, og engum var gerð
meiri hneisa en ef skeggið var klippt
af honum. Til trúarinnar um að skegg-
inu fylgi vizka má telja það er segir
í Snorra Eddu um Braga, að hann skuli
kenna svo að kalla inn síðskeggja ás,
og af hans nafni sé það dregið, að sá
er kallaður skeggbrági, er mikið skegg
hefir. En um það að skegginu fylgi
þróttuiyer sagan af Samson í biblíunni
— hann missti afl sitt er skeggið var
skorið af honum.
Aftur á móti töldu fom-Egyptar að
skeggið væri aðeins til óþrifa, og vóru
því allir skegglausir. En Babyloníu-
menn heldu mjög upp á skegg, báru
í það olíu og fléttuðu inn i það gull-
þræði.
Grikkir höfðu alskegg fram á daga
Alexanders mikla. Hánn bannaði her-
mönnum sínum að hafa skegg, því að
í orustum gæti það orðið þeim til falls
að óvinirnir þrifu í skeggið og sneru
þá niður.
Af dálæti á skeggi vár það komið, að
menn sóru við „skegg föður síns“ og
Múhameðsmenn sverja enn I dag við
„skegg spámannsins.“ Aftur á móti er
það kallað að „deila um keisarans
skegg“, er menn þrátta um eitthvert
ómérkilegt atriði, sem hvorugur þekk-
ir þó til hlítar,
oo#oo
Hér á íslandi hefir það þótt prýði
hverjum karlmanni að hafa skegg, en
óvirðing í hinu að vera skegglaus, sbr.
söguna um Njál. Nokkur orðtæki eru
í málinu varðandi skegg, svo sem að
„drepa skeggi einhvers staðar", sama
sem að drukkna (sbr. menn sem fyrr
og síðar hafa „drepið skeggi í Breiða
fjörð“). Að „halda uppi skeggi“, þýðir
afttir á moti að vera lifandi. Þá er og
orðtakið: „Það sr ‘skömm skeggi, ef
haka ein hlýtur að dansa“.