Lesbók Morgunblaðsins - 26.10.1958, Side 12

548
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Við hátt hitastig jónast öll efni —
þ. e., þau verða rafmögnuð. í návist
segulsviðs fylgja þessar jónuðu ör-
eindir segulkraftlínunum. Á þessu
byggist það, að hægt er að búa til
undarlegt og óefniskennt segulhylki,
sem getur geymt eldsneytið við hæsta
hitastig.
Það virðist vera ótrúlegt, að hægt sé
að búa til slíkt hylki, en þó er það
ekki ómögulegt. Rannsóknir, sem hing-
að til hafa verið gerðar, benda til þess,
að einhvern tíma í framtíðinni, ef til
vill í náinni framtíð, verði hægt að
leysa þetta vandamál. Eg geri því ráð
fyrir, að árið 2000 verði kjarnaklofnun
orðin aðalorkugjafinn í iðnaði, en ekki
kjarnasamruni.
Vetnisorkan
Kjarnasamruni hefir einn stóran
kost. Hráefnið, sem hann byggist á, er
ódýrt og svo að segja óþrjótandi. Það
er þungt vetni. Eitt af hverjum 5,000
vetnisatómum er „þungt“, og þar af
leiðandi er hægt að nota það í þessum
tilgangi. í hafinu eru ógrynnin öll af
vetni, og er því nægilegt eldsneyti þar
fyrir marga milljarða af fólki til
margra milljóna ára. Tölur í þessu
sambandi eru hærri en menn geta gert
sér grein fyrir, og því eru allir út-
reikningar tilgangslausir.
Eg efast ekki um, að einhvern tíma
í framtíðinni verði orka tiltölulega
ódýrari og meira af henni en nú, og
hún verður án efa fáanleg um allan
heim. Kjarnasamruni er aðeins einn
af mörgum möguleikum, en hugarflug
mitt nægir ekki til þess að eg geti
gizkað á, hvaða aðrar leiðir hægt verð-
ur að fara til þess að sjá afkomendum
okkar fyrir orku.
Af öllum þeim spádómum, sem
gerðir hafa verið langt fram í tímann
í þessu efni, er ekki ósennilegt, að
kenning Malthusar sé trúlegust og jafn-
framt ónákvæmust. Fyrir um 150 árum
spáði hann því, að tala jarðarbúa myndi
aukast hraðar en matvælabirgðirnar.
Síðan hann kunngjörði þennan ófagra
spádóm, hefir fólksfjölgunin í heimin-
um haldið áfram að stíga jafnt og þétt
— og jafnframt hefir lífsafkoma
manna í flestum hlutum heims farið
batnandi. Það er satt,- að aðstæðurnar
eru hörmulegar í mörgum löndum, en
jafnvel þar sem lífsbaráttan er erfið,
rís nú fólk upp og mótmælir, ekki
vegna þess að það muni fífil sinn fegri,
heldur vegna þess að það gerir hærri
Forfeðradýrkun
SVO segir í Ynglingasögu, að Óðinn
varð sóttdauður í Svíþjóð, lét áður
marka sig geirsoddi og eignaði sér alla
vopndauða menn. Kvað hann sig fara
mundu til Goðheima og fagna þar vin-
um sínum. Nú hugðu Svíar að hann
væri kominn í hinn forna Ásgarð og
mundi þar lifa að eilífu. Hófst þá að
nýu átrúnaður við Óðin og áheit.
Óðinn var brenndur dauður og var sú
brenna allvegleg, en það var trú
manna, að því hærra sem reykinn lagði
í loft upp, því háleitari væri sá í himn-
inum, er brennuna átti, og þess auðg-
ari, sem meira fé brann með honum.
Þegar Freyr var dauður og enn helzt
ár og friður, trúðu Svíar þvi að svo
mundi vera meðan Freyr væri á Sví-
þjóð, og vildu eigi brenna hann, og
kölluðu hann veraldargoð og blótuðu
mest til ars og friðar síðan.
Hér er um að ræða forfeðradýrkun
og helzt hún enn í heiminum víða og
er talin meðal höfuðtrúarbragða mann-
kynsins. Grundvöllur þessarar trúar er
sá, að maðurinn sé ódauðlegur, en verði
miklu voldugri eftir dauðann heldur
en hann var hér á jörð. Hann heldur
þá verndarhendi sinni yfir sínum
mönnum.
Óvíða mun þessi trú vera jafn rót-
gróin eins og í Kína, enda hefir hún
verið þar um aldir og sett sinn svip
á hugsunarhátt og breytni manna. Það
var vegna hennar að Kínverjar dróg-
ust aftur úr og henni er um það kennt
að þjóðin fleygði sér í faðm kommún-
ismans. Japanar fengu þessa trú frá
Kína og kallast hún þar Shinto. En þar
varð hún til þess að auka metnað og
ættardramb, er varð til þess að Japan
gerðist herveldi, o& hefir heimurinn
fengið að súpa seyðið af því.
Forfeðradýrkunin birtist í mörgum
myndum. Það er til dæmis enn siður
sums staðar í Indónesíu, þegar lang-
vinnir þurkar hafa gengið, að fólk fjöl-
kröfur til framtíðarinnar — og það
veit, að kröfur þess eru raunhæfar.
Frjósemi mannkynsins er án efa
mikil, en hingað til hefir mannlegt
hugvit reynzt meira. Mig grunar, að
þegar öll kurl koma til grafar, þá verði
það ekki hráefnaskortur, sem verður
til þess að takmarka íbúafjölda jarðar-
innar, heldur verði það geta mannanna
til þess að þola návist hver annars.
mennir til grafar einhvers fyrverandi
höfðingja, skvettir vatni á hana og sær-
ir anda hins framliðna að senda regn,
svo ekki verði hungursneyð í landinu.
Víða er það meðal frumstæðra
þjóða, að menn halda að andi framlið-
ins taki sér bústað í einhverju ákveðnu
tré. Þetta tré verður þá heilagt og því
eru færðar fórnir og matgjafir. Þetta
er enn algengt meðal frumbyggja
Ástralíu, Kóreumanna, Filipseyinga og
Svertingja í vestanverðri Afríku. Þessi
helgu tré má ekki með neinu móti fella,
af því ætti að hljótast hin stórkostleg-
ustu óhöpp, því að andinn verður reið-
ur ef hann missir bústað sinn.
Á Santa Cruz er það siður þegar
höfðingi deyr, að staur er reistur inni
í húsi hans, og ofan á staurinn er sett
mannshöfuð, annaðhvort úr tré eða
leir, og á þetta að tákna anda hins
framliðna. Þessari ímynd höfðingjans
eru svo færðar fórnir við öll möguleg
tækifæri. Ef menn eru í sjávarháska þá
er borin fram fórn til að blíðka skap
hins framliðna. Þegar sáð er í akra,
eru færðar fórnir til þess að uppskeran
verði góð. Og þakkarfórnir eru færðar,
þegar einhver sjúklingur nær heilsu
aftur.
HAUSTAR AÐ
Senn kemur haust.
Svanirnir kvaka nú dapurri raust.
Syngja þeir saknaðarrómi
sofnuðu blómi.
Fegursta blóm
fellur og bíður sinn örlagadóm.
Offrað er sumarsins yndi
ísköldum vindi.
Dimmir í heim.
Dólgslega vindarnir þjóta um geim.
— Fölnuð og fallin við ósinn
fegursta rósin.
Lækkar nú sól.
Líður að vetri og fennir í skjól.
Fuglarnir fljúga að vanda
til fjarlægra stranda.
Fugl, þú sem fer
í fjarlægar álfur, berðu frá mér
kveðju, um loftvegu ljósa,
ljúflingi rósa.
PÉTUR ÁSMUNDSSON.