Lesbók Morgunblaðsins - 16.05.1965, Blaðsíða 8

Kleifar — Kaldbakur í baksýn. (Ljósm. Ir. Sam.)
Guðbrandur Benedlktsson, Broddanesh
Sunnudagur á slættinum
SEINNI GREIN
Á Skeljavíkinni er góð skipalega.
I»ar lágu skip lausakaupmannanna
(spekúlantanna) er verzlunarviðskipti
þeirra stóðu hér um slóðir. Ég minnist
þeirra sem 9 ára snáði, að mikill var
sá auður og mikil var sú diýrð yfir öllu
sem þar var á boðstólnum. Þar voru
Iolútar, tau, leir og glervara, fagurlega
lit búsáhöld o.g fieira af þeirri gerð, að
ógleymdum gráfíkjunum og fagurlega
skreyttu sætabrauði. Já, þar var margt
sem bernskan girntist.
Fyrir botni Skeljavíkur eru Kálfa-
nesmelar, þar er flugvöllur um 1000
rnetra langur. Á hægri hönd, þegar ek-
ið er norður er grafreitur þorpsins vand-
aður og vel hirtur.
Inn af botni Steingrímsfjarðar ganga
tveir dalir, Staðardalur til vesturs, en
Seiárdalur til norðurs. Staðardalur er
grösugur, þar voru um síðastliðin alda-
mót 6 bæir, en nú eru þar aðeins tveir
í byggð.
Sauðlönd eru þarna mjög góð, og
sauðfé afurðamikið. Jarðir í Staðardal
voru eftirsóttar til ábúðar, en það gild-
ir nú um hann, eins og fleiri dali lands-
ins, að hann er í öldudal. Hann býður
með landskosti sína, kyrrð og fegurð,
til þess að ný kynslóð komi með tækni
tímans og gjöri hinn frjóa jarðveg marg-
faldan til auðs og ávaxtar
Neðan til í dalnum, norðan árinnar
undir grösugri hlíð með fossandi silfur-
tærri bergvatnslind, er hið forna prest
setur Staður í Steingrímsfirði. Það þótti
eitt að beztu og tekjumestu brauðum
landsins. Sagt var að presturinn þar hafi
árlega fengið sextíu fjórðunga smjörs,
auk annarra tekna.
Ýmislegt bendir til þess að fleira
hafi fylgt staðnum en góðar tekjur.
Eru til þess m.a. ummæli þeirra, er
þar dvöldust bernskuár sín. Ragnhildur
Sigurðardóttir, prests Gíslasonar, var
þar á árunum 1838 — 1868. Hún var
um sjötugt er fundum okkar bar sam-
an. Oft minntist hún á bernskustöðvar
sínar, hlíðina er bærinn stendur undir,
túnið ög gilið, þar sem lindin hoppar
silfurtær stall af stalli, grundirnar þar
sem áin fellur með þungum nið til sjáv-
ar, fjallið á móti, gróðri vafið til efstu
brúna. Svipuð voru ummæli annarrar
prestsdóttur frá Stað, frú Guðrúnar Guð
laugsdóttur, prests Guðmundssonar, en
hún dvaldist þar 1908-1920. Sagði hún
m.a. frá dvöl sinni þar í erindi s.l. sum-
ar í erindaflokknum í útvarpinu, „Þeg-
ar ég var sautján ára“.
Og sagan um prestssoninn frá Stað,
er dvalið hafði erlendis frá bernsku,
en á endadægri þráði að sjá mynd af
Stað — og fékk það. Og með hana fyrir
framan sig kvaddi hann þennan heim.
Selárdalur er girtur háum fjöllum,
með bröttum hlíðum. í austurhlíðinni er
víðiskógur, sá hinn eini í Strandasýslu.
Dalurinn nær langt norður í fjöllin. Selá
fellur eftir honum, vatnsmikil og skol-
lituð, og á upptök sín í Drangajökli. Er
hún eftirsótt sem laxveiðiá.
Vegurinn liggur út með firðinum, þar
til hann beygir upp á hálsinn, á leið
til Bjarnarfjarðar.
Þegar við fórum þessa leið, skein
sólin, og ilm blómanna lagði fyrir vitin.
Fjörðurinn er spegilsléttur, og fellin og
hamraborgirnar endurspeglast fagurlega
í haffletinum. Það bregður sem leiftri
fyrir I huga mér, sögu frá löngu liðn-
um öldum.
Flokkur manna er þarna á ferð. For-
inginn er mikilúðlegur, og af brám hans
neistar eldur haturs og hefnda. Hann
er líka að leita sonarbana síns, sem er
undir vernd brellikarlsins Svans á
Svanshóli. En Svanur skynjar hættuna
í tíma, býst til varnar, dregur geita-
skinn á höfuð sér og segir: „Verði þoka,
verði skrípi og undur öllum þeim, sem
efíir þér sækja“.
Varð flokkurinn frá að hiverfa. Ó-
happamanninum var borgið. Hann átti
eftir, áður en hann varð allur, að vinna
annað og öllu afdrifaríkara clheillavei’k,
er dró langa slóð á eftir sér.
Nú býr á Svanshóli, Ingimundur Ingi-
mundarson. Hann temur sér ekki svarta-
galdur en stundar bú sitt af áhuga, bylt
ir jörðinni, svo þar sem áður stóðu 10
strá, standa nú 100 af kjarngóðri töðu.
Híbýli sín og peningshús hefur hann
látið endurbyggja, með hagsýni og
myndarbrag.
Þarna undir hlíðinni er jarðhiti, eink-
um á Klúku. Rétt við veginn er bærinn
Oddi, nýbýli úr Svanshóli. Arngrímur
bóndi þar veitir vegfarendum þá þjón-
ustu er þeim er nauðsynleg.
í fjarðarhorninu að norðan er Ás-
mundarnes. Þar bjó um nokkurt árabil
Benedikt Benjamínsson póstur.
Hann var trúverðugur og dyggur
starfsmaður, sem aldrei lét óveöur, hríð
ar, fannkyngi, vatnsföll, eða aðrar ham-
farir náttúrunnar, hindra för sína þeg-
ar skyldan kallaði. Hann vissi sig vera
að færa lífsloft heimsbyggðarinnar
norður í einangrunina.
Sunnan fjarðarins er höfuðbólið
Kaldrananes, mikil nytjajörð, þar sem
fæst dúnn, selur og rekaviður.
Ströndin norðan Bjarnarfjarðar er
kölluð Balar, allt norður að Birgisvik-
urfjalli. En þar eru ekki grasnir balar.
Flesta þá, er koma úr hinum grösugu
byggðum, mun undra að hér skuli hafa
verið búið. Hér getur aðeins að líta ber-
ar klappir og klettaborgir, með smá
mýrarsundum og finnungsbrðkikum á
milli. Hér hefur því verið að verki dug-
mikið fólk aftur í ættir, sem unnið hef-
ur af karlmennsku og hagsýni, og sótt
lífsbjörg sína á hin auðugu fiskimið
Strandaflóa.
Mesta jörðin norður þar er Eyjar.
Þar er selur, æðarvarp og viðarrekL
Skammt undan landi eru eyjar grös-
ugar til heyöflunar og haustbeitar, og
skammt er þaðan á veiðisæl fiskimið.
Eftir því sem norðar dregur, hækka
fjöllin, stuðlaberg er hið efra í brún-
unum, sem enda í hinu rismikla Kald-
bakshorni. Fjallið er dökkt og svip-
þungt, þar sem það rís mót norðri.
Nokkurt undirlendi er frá eyjum
norður á Brimnes, sem svo er kallað, en
það myndar útlínu Kaldbaksvíkur. Ligg
ur ströndin vel við viðarreka. Mikið er
þar af sel, sem liggur á skeljum og
hleinum, örfáa metra frá veginum. Ber
það vott um að húsráðendur á Eyjum,
og vegfarendur gera ekki hervirki I
heimkynnum þeirra.
Vegurinn liggur undir Kaldbakghornl
yfir Kaldbakskleif, um bergskriður, og
er breiður og vel gerður. En landslag
er þarna hrollvekjandi, skriður og berg
hávaðar í sjó niður, og yfir höfðum okk-
ar gin 300 metra bergveggur. En ferða-
maðurinn nýtur þarna blessunar Guð-
mundar góða Hólabiskups. Sagnir eru
um hættur, sem ferðamönnum eru bún-
ar á kleifinni, en þar mun þó aldrei
hafa orðið manntjón. Skulum við vona
að sú blessun haldist ,þótt með tækjum
nútímans hafi verið gjörður breiður og
beinn vegur um ófæruna.
Enginn mun telja eftir sér erfiðið af
að sjá Kaldbaksvík. Hana afmarka há
fjöll, með tröllslegum gljúfrum, er ár
og gil hafa mótað í bergveggina. Vatn-
ið er tært og kyrrt, grundirnar iðja-
grænar af angandi og fjölbreyttum,
þroskamiklum gróðri. Tvö býli eru i
víkinni, Kleifar að innan, Kaldlbakur
að norðan. Nú er sú ætt, sem þarna
hefur búið kynslóð fram af kynslóð, að
flytja burt. Nýtt landnám er að hefjast,
nýir menn að koma með nýjar hugsjón-
ir.
Á túninu á Kaldibalk stóð ný dráttar-
vél með nauðsynlegum hjálparvélum,
nokkrar gljáandi bifreiðir stóðu við
heimreiðina, og menn voru að veiðum
í vatninu, sem talið er mjög hentugt tii
fiskiklaks.
Skammt innan við Kleifina er sam-
nefndur bær. Hann er nú í eyði. Þar ber
mest á hamrafellum og borgum, sumum
mjög listrænum að gerð. Eru þar til-
valin heimili huldufólks og annarra
góðra vætta. Þarna voru bernskustöðv-
ar skáldkonunnar Magneu frá Kleifum,
lieiöadalsá.
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS'
18. tbl. 1963