Lesbók Morgunblaðsins - 09.11.1969, Síða 14

mmTtw
Lausn á síðustu krossgátu
BH rfl •% cg h, HÍfV' \ {T 4— Xs % a*I T° a ■ \
X r 7*> c H -n > <4 -\ — Kr\ ✓'K > r* m 70 H
PO > o 1 r |s 1 70 > 70 > “0 n || > 70 % 70 3> VA o' 70 %
— 3» ■z. “t! — 73 u 70 3) X en 2 SZ V\ 2 •C n
2 i 70 c- > % J!7 rn íf 70 c X 2 3] % c X 5 3 70 X r %
-» Va iiS i> ■X. > -n > -l -i a oo> h?! ** 2 r 70 JC 2 r \
22 2: > 70 — r- za 7C. *> w 70 > > 70 -n •NN °A 03 ■ . gs; «'»*t\ rn o' H 73 70 c- <b - cS
* Sa 5 5 -n 5 t±> * y. :5. 2. - > 2 -22 - 21 O p £ "V 'C H II 70 >' ■z C-
- > G) © =5 Va 2 5 1? 70 37 O' * % 7) E X) -o m r VA 70
\A F — r > H — § r> > “Tl 2 2 i? 70 C Ó s* < m I?1 <a o. U c
37 2 2 o' -t 70 — 70 5> -n X 03 70 I o n> X > H 2 Vs m 73 H ®rl
* s?! H - < 1 2 £ JÍ7 - 2 r X? x H 3) o® z: 37» f- e?? -i H ■ .70 >. 2 -- r í»|2 I
2 — r* > 2. > X pl -5 r«r 2 2 -n 33 r 2 :r - DC >1 3° — r 71
33 •2. c- 70 n 2 Va , 2 3l r* 31 X) 37 2 \A 2 2 - 3» * |<|
NÚ hafa sjánvarpsáhorj endur
fylgzt með Worse skipstjóra eftir
Alexander Kielland og fundið hina
snörpu ádeilu, sem þar kemur
fram á skinhelgi og hrœsni. En um
leið birtist í sögunni merkileg ald-
arfarslýsing. Þegar frú Torfestad
löðrungar dóttur sína af harla lítil-
vægu tilefni, og síðar, þegar hún
sýnir henni mannsefnið, sem hún
og guð höfðu í sameiningu valið
handa henni, þá vogaði dóttirin sér
ekki að hafa uppi andmæli. Mót-
staða hennar birtist einungis í
hljóðri örvœntingu, sem leiddi til
sj álfsmorðs.
Að vísu munu flestar nútíma
mœður eitthvað skilningsríkari en
hin „sannkristna“ leiðirídaskjóða,
frú Torfestad hjá Kielland. En hver
og einn, sem á. dóttur á aldri
Henriettu, getur víst séð fyrir sér,
hvað mundi gerast á vorum dögum,
ef mœður beittu dœtur sínar svip-
aðri hörku. Trúlega mundu þœr
hlœgja að giftingarboðinu, en svara
líkamlegu ofbeldi í sömu mynt eða
fara í burtu.
Þarna er á ferðinni hluti af hinni
margumtöluðu byltingu œskunnar,
sem að nokkru leyti beinist gegn
viðteknum venjum um aga á heim-
ilum og yfirráðavald foreldra.
Jafnvel unglingar og börn hafa
fengið pata af sjálfstœðisvitund og
kröfum um ýmiskonar frelsi, sem
hefði verið óhugsandi fyrir fáein-
um áratugum. Stundum kemur
þessi vitund fram í uppsteit gegn
hinum fullorðnu, samanber smá-
strákinn hér í einu úthverfi Reykja
víkur, sem henti grjóti í bíl og
sagði storkandi við bílstjórann:
„Leggðu hendur á mig ef þú þorir,
ég veit hvað það kostar þig“.
Það er athyglisvert, að breyting-
in á viðhorfi œskunnar til umhverf-
isins, nœr yfir allan hinn vestrœna
heim og einhverra hluta vegna
lendir hún allsstaðar í mjög svip-
aða farvegi. Þar sem velmegun er
mest, beinist viöhorf unga fólksins
gjarna að fánýti hins skefjalausa
kapphlaups við að komast í álnir,
að halda í við náungann; „to keep
up with the Joneses“ eins og Bret-
ar kalla það.
Þarna kemur fram lögmálið al-
kunna, að hver stefna kallar fram
andstœðu sína. Ungt fólk lítur um-
hverfið oft ferskari augum en hin-
i reldri, sem eru því samdauna. Og
unglingarnir hafa vissulega oft séð,
að kapphlaupið var naumast ómaks-
ins virði. En ef til vill birtist lika
í þessu viðhorfi kjarkleysi viö að
tákast fangbrögðum við þá erfið-
leika, sem hverjum manni mœtir,
þegar skólagöngu lýkur.
Allt um það e? einsýnt, að unga
kynslóðin er staðráðin í að skapa
nýjan og betri heim og hvaðeina,
sem hingaðtil hefur þótt sjálfsagt,
er og verður tekið til endurskoð-
unar. Ungu mönnunum með síða
hárið finnst það ekki fortakslaust
fallegra, en með því birta þeir
ákveðið viðhorf með áherzlu á
frelsi. Það frelsi nær einnig til þess
að haf^ia gráum jakkafötum og svo-
kallaðri herraklippingu. Reyndar
var tími til kominn.
Stundum gengur endurskoðunin
á verðmætum lífsins þó augljós-
lega út í öfgar. Það virðist til dæm-
is harla grunnfœrnislegt aö hafna
allri vitneskju um mannkynssögu,
vegna þess að hún heyri fortíðinni
og hinum fullorðnu til. Og eitthvað
hefur sú skoðun gert vart við sig
á hinum ungu vígstöðvum, að vís-
indin þjóni einkum því illa. Það er
fáránleg skoðun.
Þeir, sem glöggir eru á þessi
veðrabrigði, þykjast hafa veitt því
eftirtekt, að unga fólkið tali minna
en áður. Það tdli saman án þess
að mörg orð falli. Antonioni not-
fœrir sér þetta í hinni frábæru
kvikmynd sinni, „Blowup“, sem
sýnd var hér nýlega: Tvœr ungar
stúlkur slœðast inná vinnustofu
Ijósmyndarans. Hann gerir þeim
skiljanlegt, að þœr eigi að fara út,
en þœr fara hvergi; síðan upphefj-
ast œrsl, sem ná hámarki með alls-
herjar ástarleik og að því búnu
fara stúlkurnar, en í rauninni hef-
ur ekki eitt orð verið sagt. í mynd-
inni er öllu málœði útskúfað.
Þeir, sem eiga börn á framhalds-
skólaaldri liafa tekið eftir því, að
þau koma saman og njóta samver-
unnar, en oft meö nœsta orðfárri
ánœgju. Stundum minnir þetta um
of á köklc x hálsinum; til dæmis
þegar ung dœgurlagasöngkona var
í sjónvarpsþœtti spurð um hestinn
hennar og hún svaraði xýmist með
því að kinka ákaft kolli eða hrista
höfuðið. Að vísu má svara einföld-
um spurningum með hálsliðunum
svo sœmilega skiljist, en talsverða
annmarka hefur sú tjáning.
Gísli Sigurðsson.
14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
9. nóveimbar 1969