Lesbók Morgunblaðsins - 28.06.1970, Page 4

Lesbók Morgunblaðsins - 28.06.1970, Page 4
Fljótt á litið virtist umsókn þessi ekkert grunsamleg — Kannski var hún það alls ekki í rauninni, ef betur er að gáð. Og það er nú lóðið ef skrifstofubáknið tekur í taumana, þá er allra veðra von Lögboðið stimpilmerki Smásaga eftir Svjatoslev Minkov Egill Jónsson þýddi er vonandi að hann eigl enn eftir að sitja lengi í ritdómara sæti. Fáum hefur farnast betur í þessu starfi en honum. And- rés hefur ekki þann hátt á að dæma bækur út frá einhverjum fyrirfram meira eða minna ann arlegum og umdeilanlegum for- sendu'm, eða hæpnum og vafa- sömum kennisetningum. Hann dæmir bókmenntaverk út frá eðli og anda þess sjálfs. Þetta er snarasti og sterkasti þátturinn í rýni Andrésar. Og þetta er sú aðferðin, sem ræður úrslitum um réttlátan dóm. Engin önnur aðferð er þessari fremri. Og góðu heilli hefur þessari aðferð verið beitt til muna í íslenzkri bókmennta gagnrýni, þó hún hafi verið af- rækt um sinn, af sumum þeim sem fjalla um bækur. Ég fæ ekki séð, að Andrés Kristjánsson hafi ruglað öðr- um óskyldum efnum saman við bókrýni sína. Hann leikur ekki þann gráa leik, að hefja höf- unda til skýjanna, bara fyrir það eitt, að viðkomandi höfund ar fylgja þeim túlkunarmáta, sem Andrési er kannski hug- leiknastur, eða þá að hann sjái ekkert nýtilegt í verkum þeirra höfunda, sem fara aðrar leiðir í skáldskap sínum, en Andrés persónulega hefur sér- stakt dálæti á. Það er tiltrúin við skáldverk ið sjálft, sem gerir Andrés Kristjánsson að svipmiklum rit dómara. Að vísu er hann ekki alltaf jafn markhittinn, og stundum setur hann fram fullyrðingar sem engan veginn fást staðist. En hér er ekki ætlunin að vera með neinn sparðatíning. Ég hygg, að fáar séu þær bækur, sem út hafa komið síð- asta áratuginn og eitthvað nýtilegt hafa upp á að bjóða, að Andrés hafi ekki ritað um þær af kunnáttu bókmennta- mannsins, karlmannlegri ein- urð og samvizkusemi. ÓJ: Manni kemur helzt í hug eldflaug, sem ekki er á réttri braut, en líkur bendi til að skekkjan verði leiðrétt — , já, þannig hugsar maður gjarnan um Ólaf Jónsson sem gagnrýn anda (áður hjá Alþ.bl., nú VÍSI). Hann byrjaði feril sinn með miklum gauragangi Fyrstu sprettir hans á ritvellinum eru með þeim ólíkindum, að naum- ast á sér hliðstæðu í íslenzkri bókmenntagagnrýni. Framan af einkenndust skrif hans mjög af æsilegum upphrópunum ogmóð ursýkiskenndum langhunda- skrifum, einkum þegar hann fjallaði um þau verk, sem komu ekki heim og saman við ýkju- og kreddukenningar hans í bókmenntum, er hér að fram- an hafa verið tekin saman íhin „10 ginheilögu boðorð,“ sem ÓJ hefur lengst af haft að leið armerkjum í ritskýringum sín- um. Þessar fáránlegu kenningar eru ekki fundnar upp af ÓJ, heldur teknar að láni hjá fá- mennum erlendum bókmennta- klíkum. En sé litið á skrif ÓJ í heild, kemur í ljós, og það þegar í hinum fyrstu ofsa- kenndu skrifum hans, að undir niðri ólgar þróttmikil bylgju- hreyfing. Má ætla að það sé þessi upprunalegi kraftur, sem dregið hefur unga áhugamenn Fraimlh. á bls. 16 Þessir ógleymanlegu atburðir áttu upptök sín í búlgarskri rík isstofnun, aðeins fáum vikum áður en sjálf 1. maí sigurhátíð- in hófst. Penchev, mjög tilvonandi einkaritari var staddur á skrif- stofu Genchevs, yfirmanns síns og deildarstjóra, árla morguns að vanda. Hann nálgaðist skrif borð yfirboðarans með tilhlýði legri virðingu, og tók að laða upp úr tösku sinni hin og þessi skjöl er undirrita þurfti — að sjálfsögðu þó eftir nákvæma rannsókn. Framan af gekk þetta allt dável. Genchev deild arstjóri grannskoðaði og rýndi hvert skjalið eftir annað gegn um virðuleg gleraugu, og veitti þeim síðan undirskrift sína með glæsilegu rósaflúri. Penchev, mjög tilvonandi einkaritari stóð reiðubúinn með bleksuguna reidda, og duldi með naumind- um kæfðan geispa. Nú hendir það tíðum í skrif- stofuþrasinu að menn hnjóta um skuggaleg málgögn. Nema skýtur ekki eitt slíkt þokka- plagg upp kollinum meðal skjala þeirra er Penchev, mjög tilvonandi einkaritari lagði fyrir Genchev deildarstjóra þennan fagra morgun. Reynd- ist það vera orlofsumsókn frá ríkisstarfsmanni úti á landi, Gervasi nokkrum Zehtnikov að nafni. Fljótt á litið virtist umsókn þessi ekkert grunsamleg. Téð- ur ríkisstarfsmaður sendi ósköp bláttáfram beiðni um veikinda- frí, ásamt vottorði frá héraðs- lækni, er lagði á það ríka áherzlu að téður Gervasi Zeht- nikov, ríkisstarfsmaður og sjúkl ingur hans væri í brýnni þörf fyrir skurðaðgerð. Að öllu sam anlögðu hefði málið því átt að ganga eins og í sögu — hinn sjúki að sjálfsögðu fengið taf- arlausa heimild til að leggjast nokkuð áhyggjulaus á skurðar borðið — ef honum hefði ekki yfirsézt um smávægilegt forms- atriði, sem sé gleymt að klína lögboðnu stimpilmerki á bréfið. Oss leyfist að draga þá álykt un, að meginorsökin fyrir yfir- sjón hans hafi verið afbrigði- legt hugarástand og þráhyggju ofsóknir um sveðju skurðlækn- isins. Jafnframt er augljóst að mál þetta hefir ekki verið sál- ræns eðlis. Hér hefir því verið um strangar skrifstofureglur og opinber fyrirmæli að ræða. Því hvað er óstimpilmerkt umsókn strangtekið — svona okkar á milli? Hún er alls engin um- sókn. Rétt og slétt pappírsörk, annað ekki. „Skrifið þegar og skrifið honum að senda oss lög boðið stimpilmerki — ella verði umsókn hans ekki tekin til at- hugunar!" Að loknum þessum strengi- legu fyrirmælum til Penchevs undirmanns síns og mjög tilvon andi einkaritara, beindi Gen- chev deildarstjóri athygli sinni að öðrum viðfangsefnum. Penchev, mjög tilvonandi einkaritari dró sig þegar í hlé á skrifstofu sinni, svo sem vera bar, gjörði uppkast að bréfi til hins sjúka samstarfsmanns, og afhenti það ljóshærðum einka- ritara með blóðrauðar neglur. Daginn eftir færði svonefndur einkaritari honum bréfið, vél- ritað á eigin bréfsefni deildar- innar. Panchev, mjög tilvonandi einkaritari signdi síðan plagg- ið með ólæsliegu hrafnasparki, og lét afrek sitt þvínæst ganga boðleið til skjalavarðarins. Eftir nokkurra daga vafstur var bréfið loks sent í ábyrgð- arpósti með hraðlest út á land. Svar barst eftir tiltölulega skamma bið, og kúrði nú krypplað fimm lava stimpil- merki úti í horni á bláu um- slaginu. En í stað þess að greiða úr málinu, gjörðist nú bréf þetta upphaf að nýjum málaflokkum. „Hefðuð þér rennt grun í annað eins!“ Genchev deildarstjóri beindi orðum sínum til Penchevs, mjög tilvonandi einkaritara, með þeim þykkjuþunga er sæmir opinberum ákæranda. „Jafnvel í eigin starfsliði rekst maður á fólk, sem virðist vanrækja að lesa Ríkistíðindin sín! Komið þér manni þessum nú í skilning um það að sam- kvæmt viðbót við lög um notk- un stimpilmerkja ber að ein- kenna orlofsumsóknir ríkis. starfsmanna með tíu lava stimp- ilmerkjum — og ekki fimmlava stimpilmerkjum. TilkynniS hon um jafnframt að hann verði að senda oss fimm lava stimpil- merki til viðbótar, og vitn- ið orðrétt í téða lagagrein." Er hér var komið sögu, reis Genchev deildarstjóri hægt úr sæti sínu, setti upp stórfeng- legan merkissvip, og mælti ógn andi raust: „Og þessa lagagrein getur hann iesið í Ríkistíðindum nr. 121, 2. september 1944. Vanræki maðurinn þetta, verður umsókn hans alls ekki virt viðlits. Punktum!" Og enn varð Penchev, mjög tilvonandi einkaritari að skríða í skjól á skrifstofu sinni. Gjörði hann þegar boð eftir Ríkistíðindum nr, 121, 2. sept- ember 1944. En nú brá svo við (eins og oft vill verða, er maður þarfn- ast hlutanna hvað mest) að um- beðið hefti Ríkistíðinda virtist með öllu afmáð af yfirborði j arðar. Fyrr en varði hafði Penchev, mjög tilvonandi einkaritari kom ið öllum á skrifstofunni í upp- nám, er læsti sig um aðrar deildir, svo brátt ríkti almenn- ur glundroði í stofnuninni allri. Menn leituðu í dyrum og dyngjum — á ótrúlegustu stöð- um: skrifborðum og skúffum, hillum og bókaröðum, settu allt á annan endann, jafnvel þungu leðurstólana í sjálfum fundar- salnum — en höfðu ekki annað en skúm upp úr krafsinu. Eftir tíu daga árangurslausa leit tók almenn örvænting að grípa starfsliðið. Þá skeði það að ósköp lítilþægur bókari rakst af hreinni tilviljun á hið vegvillta rit undir kaktuspotti á gjaldkeraskrifstofunni. Þrátt fyrir reglulega vökvun höfðu blöðin ekki sprungið út, svo letrið mátti heita nokkurn veg- in læsilegt. Ög loks gat þá Penchev, mjög tilvonandi einkaritari gert upp kast, uppkast að bréfi til Ger- vas Zehtnikovs. Vitnaði hann ítarlega í lagagrein þá um notkun stimpilmerkja, er mál þetta varðaði. Því næst hrein- ritaði ljóshærði einkaritarinn verkið á ritvél sína, og síðan hafnaði það hjá skjalaverði, en hann póstlagði svo bréfið að nokkrum dögum liðnum. I þetta skipti seinkaði venju fremur um svörin. En þá er skjalavörður opnaði bréfið lagði höfgan reykelsisilm um skrifstofuna. Þetta bréf var ekki frá Gervasi Zehtnikov. það var frá eiginkonu hans, og færði þá harmafregn að fyrr- nefndur Gervasi Zehtnikov hefði látizt á sjúkrahúsi að afloknum uppskurði. Hin sorgmædda ekkja fór átakanlegu orðskrúði um harm sinn, en krafðist jafnframt ákveðinna skilríkja, er veittu henni rétt á ekkjulaunum. Og 4 LESBÓK MQRGUNBLAÐSINS 28. júnii 1970

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.