Lesbók Morgunblaðsins - 27.09.1970, Síða 14

tejr-
iNd
flLU'
H'aTT
m\
L'if'
Lf\' t

LChJC«.U<
fMft.ia
r*n f -
HLT-
scv<4
ö4;
UU*
géTL-
fifU
m&a
CiflML-
FIP-

f/WQfl
M<\Rvc

i-í.
irflurfl
ÍLfll
NflTM
&
9

V iLTfl
LflvAlfl
fiRKK

JPIL
Belti
L'/qM-
fayim
JEiflST
fULL
N v'
VI©'
Birie
$6«^*
\Ð
Cvfl F
wnT

OHfl
Pp\
r«íQAP
fiTiu.
FPfl
fl 4TRÍ
L'tLl
KrtoPP-
n npi
ÍMfl'-
OR®
MVMWI

SKoR
IWg

tf'
næ-
SfVM
UfL
LIEÐI
. v,
Ol/íT-
Jiii
UT-I
LIM-I
Ufi
| TVcifl
flMS
PIKflPi
FOR-
flfi
*<?K
0R»-
Flokk
ftfi.
Kcppor
Mflfl/J!
KHFflí
UÍ9.
■Ð I
OPIN
rtms
SK-iT.
L£ K
VÆTf?
Kfl R.L-
Þ^Zfí
söua
£rJD-
1 N> Ck

Köefl;
NflF/J
TUUL.
MTÓR
flUPfl
seoiL
'orrfl
SPIl

15-
1 |VM
ÍVIP-
flÐ

SltLfl
PRfYTfl
0£l-
TWfl

ííMHeil
fmimwi:
íwitffc-
cvw.

mnTtm
CiLT-
ClTUR
fveiR
éimí

;0>
1ÐM„
flpflft-
MtlJU
>0tT
flF-
K5M-
eflt/ttR
ÖÉl'
IL'
5mV1-
H UMf’
UMUM
U\9-
flR

Lausn r a síðusfu krossgáii u
■M ■ •vs •Xi FH F ' % ífs •c? . n p _< r 3 Si \ ÉSi 7 a
V/N V 5 7= sz -» 3* ~ZL z? X ± -» - m T> 1
< 1 i X) O' r f jöS 70 r x T1 C. m 75 f' 7» zj -i 0 7C - - 7. /VI
7> - ■* Þ 3 r 0' 1 I 7» -n r >. 53 0 -■ r J> H Pjt •
■Z. - >. -z. -n a> Vn <? íoi ií S MJi ■2: - c r j> a> 'nj^ < Slí w %>
7»~ □ Z X- z ■z \£ * r- r ili 7» c ér 7) 3> ■x £ C 3 7> H 3 ‘il'-A
—v—- *> r- - s s 3»? x> 70 •A > r* - m » T. r sf -0 X- 3 3» % •z.
- Z, u - -n 0 X ■r c» C-ÍM - 0 r J> -0 > 7i l 3 r r V
V/v -7- . % z. c Ps 2; — IJ £-C i*. 70 >. 73 J> 1 71 * pr r 70 31 — m fjjjp r 3 Ti %
v/\ 0. •Jt fls £|< 2 ■Z. 1 I ■2; 3> * c 3) 70 *>> ÍIl 71 > r r 3 tí> 3 "ós
a> Þ- I 1 Jtb |5 s «■ z 3> 7> c- ■c t/N 5f|5 > ■n 3sE ÍÍE 70 31 ~F £ 0 — m m
■z Z. - C <7 3 >. Þ -J ti* -1 r r -n ífp - ö - 1 0
k? 3> z cT i r IÞ ■s; 3 70 •X) •»\ - n 3 3 ■Z. 3) r ~
zi x> 3J xT x> 5= *>2, 3) J3 z — | — 7i H j> c3- ■z. •2. — >. z
DEILURNAR um virkjun Laxár
hafa endurspeglað tvennt úr fortíð
og nútíð, sem athyglisvert er og
fróðlegt til íhugunar. Annars vegar
er embœttismannavaldið með öllum
helztu einkennum sínum, en hins
vegar angi af þeirri tilhneigingu,
sem nú gerir vart við sig víða um
lönd, að borgarar taki lögin í sín-
ar hendur.
Vald embœttismanna var löngum
með þeim hætti, að gegn því stoð-
aði lítt að mögla. Það mesta, sem
venjulegir, dauðlegir menn gátu
leyft sér, var einstáka bœnarskjal
og síðan að treysta á náðina. Að
gera eitthvað l NAFNI EMBÆTT-
ISINS var sú réttlœting, sem löng-
um hefur dugað. Jafnvel embœttis-
menn, sem á síðari tímum hafa ver-
ið kjörnir samkvœmt lýðrœðisleg-
um aðferðum, hafa ekki með öllu
sloppið við að blindast af þeim
skæra Ijóma valdsins, sem enn staf-
ar af NAFNI EMBÆTTISINS. Svo
virðist sem forráðamenn Laxár-
virkjunar hafi ekki með öllu áttað
sig á, að tímarnir hafa breytzt lítil-
lega síðan Bjarni Thorarensen sat á
hefðartindi valdsins á Möðruvöll-
um. Líklega hefði Bjarni og aðrir
embœttismenn þess tíma talið, að
það kœmi Mývetningum og öðrum
Þingeyingum lítið við, ef EMBÆTT
INU þóknaðist að láta stífla Laxá.
Nú má vel vera, að megavöttin úr
hinni fyrirhuguðu virkjun Laxár
verði ekki dýr, ef með nœgilega
mikilli þröngsýni er einblínt á þœr
tölur og aðrir þœttir látnir lönd og
leið. Samkvœmt gömlum og rót-
grónum skilningi á embœttisvaldi,
er heldur ekki nauðsynlegt að taka
tillit til sjónarmiða einstakra hópa.
En allt í einu rekst embættisvaldið
nyrðra á vegg: Hingað og ekki
lengra. 1 Ijós kemur, að verðið á
megavöttunum er bara brot af
myndinni. Margt fleira er þungt á
metunum. Við viljum vernda nátt-
úru landsins, ekki sízt við staði eins
og Mývatn, sem varla eiga sinn
líka. 1 þeirri náttúrufegurð liggur
miklu meiri auður en megavöttun-
um úr Laxá og sá auður mun verða
augljósari eftir því sem fram líða
stundir. Nóg er af vatnsorkunni
fyrir því. Stór hluti af virkjunar-
möguleikum landsins er á hálend-
inu, þar sem eyðimörk er allt um
kring og enginn viðkvæmur nátt-
úruauður til að spilla. Auk þess
vœri nœr að leggja raftaug norður
frá stórvirkjun á hálendinu eða á
Austurlandi, fremur en fremja
óbœtanleg spjöll. Þessi sjónarmið og
raunar fleiri hefur embœttismanna-
valdið rekizt á og því er eðlilegt,
að spurt sé: Hvað boðar þessi
breyting á viðhorfi hins almenna
borgara til embættismannavalds-
ins?
Lítum aðeins á hina hlið málsins.
Þegar óttast er, að virðuleg og í alla
staði friðsöm mótmælaför dugi
ekki, taka menn sig til og sýna
hnefana. Þeir sprengja upp mann-
virki með dýnamíti. Sprengiefni er
látið tala, þegar orð duga ekki. Um
allt land er fólk dolfalliö og segir:
Nú hafa þeir spillt fyrir málstaðn-
um, ekkert vinnst með ofbeldi. Og
það er rétt; ofbeldi kallar venjulega
fram ofbeldi á móti og fátt vinnst
með því. En þar fyrir er aðferð Mý-
vetninga ekkert einsdæmi á vax-
andi ofbeldisöld. Utan úr heimi
berast fregnir af samskonar hugs-
unarhœtti. Palestínu-Arabar ræna
flugvélum með villimannlegum
hœtti og sprengja þær upp til að
minna heiminn á kröfur, sem þeir
eru orðnir langþreyttir á að halda
fram. Skœruliðaaðferðir af ýmsu
tagi virðast boðorö dagsins. Jafn-
vel í friðsömu landi eins og Dan-
mörku, verður blásaklaust fólk
fyrir barðinu á þessu. í Odense
verður á nœturþeli að hafa vopn-
aða lögreglumenn með hunda til
þess að ekki sé brotizt inn í verzl-
anir. Dönsk blöð hafa að undan-
förnu rœtt mikið um „selftœgt“,
það er að borgarar, sem ekki eru
sammála yfirvöldum, grípa til eig-
in aögerða. Stundum eru á ferð-
inni réttlœtanlegar aðgerðir gegn
misbeitingu valds og óstjórnar. Þess
gœtir í vaxandi mæli víða um lönd,
að hinn almenni borgari láti ekki
bjóða sér slíkt. 1 skólunum hafa
nemendur farið framá og fengið
íhlutunarvald. Sú hreyfing gengur
sífellt lengra. Menn finna, að lýð-
ræðið er stundum meira í orði en
á borði og með vaxandi sérfrœð-
ingaveldi á flestum sviöum, virð-
ist útilokað fyrir venjulega þjóð-
félagsþegna að hafa áhrif á stjórn-
un og framvindu. Sjálfsagt er að
hamla gegn því, en verst er, þegar
það gerist með ofbeldi. Þó er það
sízt að undra: í sjónvarpi og kvik-
myndum er ofbeldisaðgerðum
sungið lof og dýrð og jafnvel flug-
vélarœningjar verða hetjur í sinni
heimabyggð og eru hylltir af Æsku-
lýðsfylkingunni. Allt er þetta ótrú-
lega smitandi. Og þegar Þingeying-
ar slást í förina með öðrum skœru-
liðum, þá getum við sagt eins og
Cesar: Og þú líka, barnið mitt
Brútus. Annars þótti ekki öllum
nóg að gert. Gamall Þingeyingur,
búsettur í Reykjavík, var óánœgð-
ur. Það var ekki nóg að sprengja,
fannst honum; þeir áttu að rœna
rafveitustjóranum og hafa hann í
haldi.
Og samt var þetta einn af alda-
mótamönnunum.
Gísli Sigurðsson.
.14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
27. september 1970