Lesbók Morgunblaðsins - 21.01.1973, Side 18

Parsar
Framhald af bls. 13.
æðri prest hæfan til að vigja
nýja turninn — og að fá lánað-
an slíkan prest frá Indlandi
kemur, sem stendur, ekki til
greina vegna hins póli-
tiska haturs milli þessara
tveggja landa.
Parsar eiga marga merka og
þekkta menn í heimalandi sínu.
Er þar efst á lista Tata fjöl-
skyldan, sem á stærsta og ný-
tizkulegasta einkafyrirtækið í
Indlandi, og er um gjörvallt
landið virt fyrir velvilja og
góða meðferð á starfsfólki
sínu, ekki sizt hinum ómennt-
aða verkalýð (en slíkt er því
miður mjög sjaldgæft í þessu
landi) og fyrir stórkostlegar
gjafir 'í þágu góðgerðarstarf-
semi og margs konar almenn-
ingsfræðslu. Tveir Parsar eru
kunnir á alþjóðavettvangi.
Tónlistarunnendur þekkja
Zubin Mehta, stjórnanda Fil-
harmoniuMjómsveitarinnar í
Los Angeies. Hinn gat sér ný-
lega orðstir, en það er General
Manekshaw, sem átti hvað
mestan þátt í sigri Indverja í
Indó-Pakistanska striðinu.
Ég gæti skrifað heila bók
um þá mörgu fjölskrúðugu
Parsa, sem ég hef kynnzt hér
— atlt frá Mani, hinni fallegu
og snaggaralegu ungu stúlku,
sem hristir sig alla og skekur
af hryllingi við tilhugsunina
um að hún muni einhvemtíma
verða hræfuglabráð, Patels,
sem eyðir öllum sínum frítíma
og mestöllum peningum í veð-
reiðar, Hakim, hinum ötula
lækni, sem hefur rannsak-
að nær allar draumsóleyjateg-
undir jarðarinnar (þar á með-
al islenzka draumsóley) og
telur sig hafa fundið þar efni,
sem orsakar krabbamein í
maga. Og allt til gamla, lotna
Gorwala, sem helzt hefði átt að
lifa í Englandi, á tímum Charl-
es Dickens, og hins fluggáfaða
Minoo Masani, sem er þekktur
stjórnmálamaður og lærlingpr
Mahatma Gandhis. Hann reifst
manna mest á opinberum vett-
vangi gegn Nehru og hefði
kannski setið þar sem Indira
Gandhi situr nú, hefði hann
verið eilitið ótrúrri sínum hug-
myndum, eilítið spiilltari, eilít-
ið meiri tækifærissinni.
Parsar hafa nú við mikið
vandamád að stríða, sem snert-
ir framtiðartilveru þeirra. Síð-
ustu áratugi hefur þeim farið
óhugnanlega ört fækkandi.
Veldur það þeim skiljanlega
miklu hugarangri. Aðalástæð-
una fyrir þessari fækkun hef
ég þegar minnzt á, en það er
hinn þröngi stakkur, sem þeir
hafa sniðið sjálfum sér með því
að hléypa engu „nýju blóði“
inn í trúarflokk sinn. Við það
Útgefandl; Il.f, Árvakur, Reykjavík
Framkv.stJ.: Haraldar Svelnason
Ritstjórar: Matthias Johannessen
Eyjólfor Konráð Jónsson
StyrxnJr Gunnarsson
RiUtJ.fltr.: Gísll EÍgurCsson
Auflýslngar: Arni Garöar Krixtlnuon
Rltstjórn: ACalatrœU 6. Sími 10100
bætist, að Parsar voru með
fyrstu Indverjum, sem aðhyllt-
ust fæðingarhömlur, og eign-
ast þeir sjaldnast fleiri en tvö
börn.
Nú verða æ háværari
örvæntingaróp Parsa, einkum
unga fólksins, um að fá fram
breytingar á þessum fornu,
ströngu lögum, því að losnun á
hömlum virðist eina lausnin til
sjálfsbjargar. Þessar hug-
myndir mæta sterkri mótstöðu
frá hinum íhaldssama hópi
eldri Parsa, einkum presta-
stéttarinnar.
Það væri sorglegt, ef þessi
frumlegi, fjörmikli og metnað-
argjarni hópur mundi líða
undir lok. í hið ótrúlega fjöl-
breytta þjóðfélag Indverja
yrði þar með höggvið óbætan-
legt skarð.
Rúskinn
Framhald af bls. 10.
mjög rangar hugmyndir um,
hvað megi bjóða rúskinnsflík-
unum. Rúskinn er að vísu mjög
sterkt og það er áferðarfallegt,
en það er að sumu leyti mjög
viðkvæmt. I>að drekkur i sig
alla fitu og setjast þá auðveld
lega óhreinindi í fituna. Rú-
skinn hrindir að vísu að
nokkru leyti frá sér vatni, en
það er alls ekki hæft í regn-
fatnað. Sá sem vill halda við
fallegu útliti rúskinnsyfirhafn-
arinnar, verðúr eingöngu að
nota hana á þiirrviðrisdöguin.
Ekki er heldur unnt að ætl-
ast til að jakkar sem eru rnjög
óhreinir, geti orðið eins og ný-
ir í hreinsun. Við gætum
hreinsað margar rúskinnsflík-
ur með góðum árangri ef þær
kæmu til okkar áður en þær
eru orðnar allt of óhreinar.
Ég er sammála fréttatilkynn
ingunni frá Statens Husholdn
ingsrád hvað blettunum viðvík
ur. Það er erfitt að fjarlægja
bletti úr rúskinni, sérstaklega
vatnsbletti, eggjahvítubletti,
bletti eftir mjólk, gosdrykki og
því um líkt. Hins vegar er auð
veldara að ná úr fitublettum,
hreinisvökvinn sér um það. Við
erum hættir að reyna að»rífa
upp bletti úr rúskinni, það er.
reynsla okkar að þá koma ljós-
ar skellur á skinnið. Það lítur
enn verr út en meðan blettur-
inn sat í því.“
„En svo að við víkjum að
öðru Magnxis, er ekki meiri
hætta á að flík skemmist í
hreinsun nú á dögum en áð-
ur?“
„Ekki get ég neitað því. Nxi
eru til svo margar tegundir af
vefjarefnum, og það er ekki
unnt að láta öll efni sæta
sömu meðferð. Stunðum eru
mismunandi efni sett saman í
sömu flíkina og þau efni þoia
ekki alltaf sömu hreinsunar-
meðferð. Vef jarefnafram-
leiðendur eru orðnir svo dug-
legir, að þeir geta látið alls
konar gerviefni líta út eins og
hin náttúrulegu vefjarefni, en
þau hafa hins vegar alit aðra
eiginleika og þar með erum við
í vanda staddir.
Framleiðendur verða að
merkja framleiðslu sína og
segja frá því hvernig eigi að
þvo eða hreinsa. Margir eru
þegar farnir að gera það. Neyt
endur ættu ekki að kaupa
annan fatnað en þann sem
merktur er.“
TÖLUR um meðalaldur íslendinga gefa
til kynna, áð stór hluti landsmanna geti
átt von á að ná háum aldri. Þegar frá er
talið bœndafólk í Andesfjöllum og aust-
ur í Kákasus, sem óvenjulegum aldri nœr,
eru islendingar meðal þeirra þjóða, sem
samkvœmt skýrslum ná einna hæstum
meðalaldri. Einkum og sér í lagi gildir
þetta um konur, sem af einhverjum ástæð-
um verða að jafnaði langlífari en karlar.
Hvort hár aldur er guðsgjöf eða bölvun er
svo annað mál og einstaklingsbundið
mjög. Ráða heilsufar og ytri aðstœður þar
mestu um.
Þegar haft er í huga, að ráðamenn okk->■
ar — og annarra þjóða — eru yfirleitt
komnir á miðjan aldur og gera ugglaust
ráð fyrir að verða gamlir eins og flestir
aðrir, þá er nœsta undravert hversu naum
sneið af kökunni er ætluö þeim, sem daps-
verkinu hafa skilað. Að vísu má benda á
mýgrút af lifeyrissjóðum, sem eiga að
tryggja að hin vinnandi kynslóð vorra
tíma fari ekki á vonarvöl um það er lýk-
ur. Þar á ofan kemur svo blessuð velferð-
in, tryggingakerfið með skrifstofubáknið
sitt, sem dundar við að taka úr einum vasa
og setja í annan. Þar á meðal eru ellilaun,
sem afar okkar og ömmur fá, sé það al-
veg víst, að þau reyni ekki að bjarga
sér með öðru fnóti.
Sem sagt; við búum að tvöföldu kerji,
minna má það ekki vera. Gamla fólkið
sýnist vera tryggt í bak og fyrir. En hver
skyldi útkoman vera í raun? Blaðamað-
ur frá Morgunblaðinu átti á síðasta ári
samtal við framsóknarþingmanninn Björn
á Löngumýri í sjónvarpinu. Það vakti at-
hygli, aö Björn taldi þetta tvöfalda kerfi
hina mestu ráðleysu og að auðvelt vœri
að sýna framá með tölum, að hinn al-
menni launþegi hefði einungis skaða af
þátttöku í lífeyrissjóði á verðbólgutím-
um. Auk þess hafa rekstursfjárvandrœði
fyrirtœkja verið aukin með því að þeim
er gert að leggja drjúgan skerf á móti
launþeganum, en upp koma nýjar pen-
ingastofnanir, sem í raun eru lánastofn-
anir og þykir flestum aö nóg sé af bönk-
um fyrir. Hversvegna erum við að burð-
ast með tvöfalt kerfi til að auka milli-
liðina og skriffinnskuna? Hversvegna dug-
ar ekki tryggingakerfi ríkisins, fyrst hér
er á annað borð rekin velferðarpólitík?
Og hversvegna þarf sífellt nýjar lána-
stofnanjr? Eitthvað virðist bogið við þetta
allt saman.
Af samtölum við gamalt fólk má ráða,
að ellilífeyririnn hrökkvi fyrir brýnustu
nauðsynjum. Þetta fólk hefur samkvœmt
hlutarins eðli góðan tíma; það er jafnvel
í vandræðum með tímann. En það lög-
mál þekkja víst flestir, að œtli maður að
njóta lífsins og láta sér verða eitthvað úr
þeim tíma, sem stendur til frjálsrar ráö-
stöfunar, þá kostar það talsvert fé. Þetta
fólk mundi gjarnan vitja hafa getu til að>
kaupa dagblöðin, einstaka tímarit svo og
oækur. Innan sicynsamiegra tahmarka
mundi slíkt teljast tiltijlulega ódýr
skemmtun og satt að segja hélt ég, að því-
líkan lúxus gœti aldrað fólk þó veitt sér.
En það gagnstœða rann upp fyrir mér
þegar ég átti á dögunum tal við sjötugan
heiðursmann, sem um langt árabil var
þjóðkunnur embœttismaður ríkisstofnun-*
ar. Hann kvaðst nýverið hafa neyözt til
að segja upp áskrift sinni að tveimur dag-
blöðum; svo smátt var honum skammt-
að, að hann gat ekki lengur veitt sér þann
munað að kaupa tvö dagblöð. Auðheyrt
var, að hann var mjög bitur vegna þessa
fjárhagslega getuleysis og er erfitt að lá
honum það. Þegar rœtt er um ámóta
dœmi manna á meðal, virðist einatt ríkja
skilningur og ^stundum er bætt viö með
hneykslunartóni: „Þetta eru launin fyrir
að vinna hörðum höndum og fórná sér og
skila okkur landinu eins og það er nú.“
Þesskonar dramatískar yfirlýsingar eru
dálvlsið barnalegar. Auðvitað var eftir-
launakynslóðin ekkert að fórna sér frem-
ur en við erum að fórna okkur núna. Fólk
var og er að reyna að vinna fyrir sér, það
er allt og sumt. En samt sem áður ættum
við fjárakorniö að geta búið svo að þeim
öldruðu, að þeir geti veitt sér áskrift að
dagblaði.
Áreiðanlega er œskilegast að aldrað
fólk getA búið hjá börnum sínum og af-
komendum œvikvöldið út. En það er ekki
alltaf hœgt. Kommóðuskúffur kjarnafjöl-
skyldunnar í háhúsum úthverfanna eru að
jafnaði svo smáar, að þar er ekki húsrými
fyrir afann og ömmuna. Eldri kynslóöin
og sú yngri eiga heldur ekki alltaf skap
saman og eitruð sambúð er verri en eng-
in. Sú sambúð hefur alltaf gengið snurðu-
lausar í sveitum; þar gefást einhver verk-
efni meðan getan endist. Elliheimili, þar
sem gamla fólkið getur ekki verið út af
fyrir sig, virðast mér ömurlegir staðir.
En hjónahúsið við Hrafnistu og litlu ein-
býlishúsin á vegum Grundar í Hveragerði
hljóta að teljast fyrirmyndar ráðstafanir,
sem miö verður tekið af í framtíðinni.
Við megum ekki láta duga að búa þol-
anlega að eftirlaunakynslóðinni; við eig-
um að gera stórvel við hana. Fyrir full-
hraustan mann getur áreiðanlega verið
nægilega þungbœrt að verða að hœtta að
vinna, þó ekki bœtist við mun slakari af-
koma. Og samfélagið veröur einhvern
veginn að koma til móts við þá öldruðu
og gefa þeim kost á verkefnum, sem gœtu
orðið 'til gleði. Það er ekki til neins að
bæta árum við lífið; aðalatriðið er að
bœta lífi viö árin, hefur einhver vitur
maður sagt.
Gísli Sigurðsson.