Lesbók Morgunblaðsins - 18.11.1973, Blaðsíða 15

Eru málmar
og olía . . .
Framhald af bls. 9
efna og salts grafast undir set-
lögum. Lífrænu efnin verða
þannig að olíu (þó menn skilji
ekki nema að nokkru leyti
hvernig það á sér stað) og saltii'
myndar hóla, sem hjálpa til við a<-
fanga olíuna í lindir. Þannig salt-
hraukar hafa fundizt á djúpsæv*
bæði í Norður-Atlantshafi og tal-
ið, að þeir bendi til þess, að
Atlantshafið hafi verið lokað hai
þegar meginlöndin voru að byr;
að skiljast að. Þegar hafsbotnin*
færðist þannig í báðar áttir frá
Mið-Atlantshafshryggnum og
Atlantshafið varð að opnu hafi,
hafa bæði lífrænu efnin og saltið,
sem þar geymdist, grafizt undir
setlögum og myndað núverandi
botn Atlantshafsins. Það er því
ekki ósanngjarnt að ætla að
samansöfnuð olía liggi í sjávarátt
frá landgrunninu og hallanum út
af honum, bæði frá vestur-
mörkum og austurmörkum
Norður-Atlantshafs og Suður-
Atlantshafs. Og olía kann að
finnast í dælum, sem hafa lokazt
á einhverju stigi landaflutnings.
I stuttu máli sagt, þá virðist
landrekskenningin ætla að gefa
fyrirmynd, , sem mun hjálpa
manninum í leit hans að málm-
námum. Jarðhiti héfur þjappað
megin hluta málmgrýtissúlfíð-
námanna kringum mörkin, þar
sem skil urðu upphaflega á milli
meginlanda. Jarðhitaverkanir
hafa líka haft sín áhrif á mörkum
aðskildra landa, allt frá fyrsta
stigi landreksins (eins og í Rauða-
hafinu) og til seinni stiga þess
(svo sem sést á Kýpur). Námurn-
ar í Troodos-fjöllunum gefa góð
dæmi um það við hvers konar
námum megi búast á hafsbotni í
bergi, sem myndast á miðhryggj-
um heimshafanna.
Hvað olíulindunum viðkemur,
þá safna skildir jarðskorpunnar,
sem eru að færast saman, olíu í
litlar dældir í hafinu og gjár á
djúpsævi og undir meginlöndum.
Lönd, sem eru að skiljast að,
mynda líka mjög hagstæð skilyrði
til þróunar olíulinda — en þá
linda er teygja sig frá landgrunni
meginlandanna út á djúpsævi.
Slíkar hugmyndir um dreifingu
málma á jörðinni ættu að auka
möguleikana á fundi auðlinda,
ekki aðeins á hafsbotni, heldur
líka undirlandi.
■xjéUm KouU M
Kjmnlt Ou
MUtJjtUr.: OIi
Aid^liiu: Aral Otrtu KibUanM
wutatjém ASatotmtt «. siatf utu
Bft
■ V
KÓNGURINN í ARNARBÆLI —
í grein um Dagbjart Stígsson í
þessu blaöi, er sagt frá stórri
mynd, sem hann vann ungur
eftir gamalli Ijósmynd af komu
Friðriks konungs 8. til íslands
árið 1907. Hér svo mynd af
þessu heimildarmálverki Dag-
bjarts: Konungskoma að Arnar-
bæli í Ölfusi. Séra Ólafur hefur
látið konungi eftir fbúðarhúsið,
en fylgdarliðið gistir í tjöldum.
Neðri myndin er aftur á móti
frá síðastliðnu sumri. Annar
danskur þjóðhöfðingi f opin-
berri heimsókn á íslandi: Mar-
grét drottning, sonarsonardótt-
ir Friðriks 8. Myndin er tekin á
sýslumörkum Þingeyjar- og
Eyjafjarðarsýslu, þar sem reist
hafði verið hlið í fánalitum.
Ljósm. Albert Kemp.
OG DROTTNINGINN Á VAÐLAHEIÐI
Símun av Skarði * Til Islands Eg var mær og vitjaði bróður, sum er störri og eldri enn eg; mangan hevur hann verið mær góður, mangan vist mær á beinasta veg. Greiddi eg honum frá, hvussu vónloysi lá yvir mær og so mínum landi við. Bróðir mín leit seg um, og hann bendi á tað land, sum hann nú hevur bygt! Sólin logandi Ijósgeislar sendi, kveikti lív í hvort sovandi kykt: og har sungu tey oll — fólk í smáttu og holl — sungu eldhugavónir út um land.
Ljóðið var sungið í lokahófi færeysku menningarvikunnar á Hótel Sögu. Eg við sorg honum sannleikan segði, at her kuldin skjótt drap hvörja vón. At tann kavi, sum veturin legði, ikki tána vil burtur av lón, at her stird er hvor sál, sum hon úr Heljarskál hevði drukkið, havt deyðadrykkin sín. Og hann mælti tey orð á tí sinni — tey í sál mini enn Ijóða hvoll —: Kæri bróðir mín, legg tær í minni, at vit sjálv eiga lívsneistar oll, at tað verður eitt bál, um at hvor mannasál leggur sín neista til hin sama eld.