Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1980, Síða 8

■-
Greinarhöfundur í Wittenberg,
hallarkirkjan í baksýn þar sem Lúther
hengdi upp mótmælin gegn
aflátssölunni í 95 greinum.
Þaö er sérstök frostkyrrö, sem ríkir
í Erfurt, höfuöborg Thiiringen, þegar
lestin þokast inn aö pallinum. Þaö sést
vart út um gluggana fyrir myrkri og
þokumettuöum kolareyk. Ég berst
meö fólksstraumnum út úr lestinni,
aldrei er maöur á slíkan hátt einn af
fjöldanum sem á brautarstöö á anna-
tíma, þar sem allir eru að koma og
fara, fólk svo þúsundum skiptir. En
þessi brautarstöö er austan járntjalds,
um þaö er ekki aö villast, þegar út á
götuna er komið og stór plaköt, rauð
og hvít, blasa við augum. Þrátt fyrir
hinn mikla mannfjölda er sama kyrröin
í loftinu, sporvagnaskröltiö er ríkjandi
tónlist og sporvagnar eru margir,
einkabílar hins vegar héldur sjaldséðir.
Tvö af börnum prófastshjónanna eru
komin til aö sækja mig; við göngum aö
sporvagnamiöstöðinni og förum meö
sporvagni áleiðis til prestsetursins þar
sem ég mun dveljast næstu dagana.
Viö göngum síöasta spölinn heim aö
húsinu, þetta er stórt hús, arfur frá
betri tíma kirkjunnar í þessu landi. Þaö
hefur ekki dregiö út eftirvæntingu
minni, þegar ég stíg innfyrir og heilsa
frúnni og börnunum, þau eru alls
fimm. Prófasturinn er á prestafundi og
kemur heim síöar um kvöldið, þ.e.a.s.
ef lestarferöir haldast meö eðlilegum
hætti í þessu mikla frosti. En hér í
anddyrinu streymir hlýjan til mín úr
hverju andliti, ég skil, að ég er
gesturinn, sem beöiö var eftir og ég
finn aö ég er velkominn.
Mig haföi lengi langaö til aö heim-
sækja prestsetur austan járntjalds og
kynnast austur-þýsku kirkjunni af eig-
in raun, þegar mér barst loks boö frá
starfsbróöur í hinni sögufrægu borg,
Erfurt. Aö vísu var mér ekki meö öllu
ókunnugt um þaö hlutskipti, sem
kirkjan og kristnir menn búa viö í
Austur-Þýzkalandi en nú var ég sem
sagt kominn inn í þennan áöur fjar-
læga veruleika.
Hin opinbera afstaöa ríkisins er tjáö
meö hugtakinu „trúfrelsi", sú afstaöa
byggir á þeirri heimatilbúnu hug-
myndafræði, aö trú, ekki sízt kristin
trú, tilheyri vanþroskaskeiöi mannsins
og því sé skynsamlegast aö bíöa
rólega þar til þjóðin kemst af þessu
skeiöi og hafnar trúnni af eigin hvöt-
um. En raunveruleikinn er ekki svona
umburðarlyndur, hvarvetna er vegiö
aö kristinni trú, í skólum, fjölmiölun og
við ólíkustu tækifæri. Börn, sem eru
skírö og fermd eru miskunnarlaust
sniögengin og þeir, sem fermast í staö
þess aö taka unglingavígslu ríkisins
geta sparaö sér alla drauma um
vænlega framtíöaratvinnu. Þá er
starfsemi kirkjunnar hamlaö á allan
hátt, útilokaö er fyrir presta aö sækja
ráðstefnur erlendis eöa lesa erlend
fræöirit eöa fylgjast meö tímaritum,
sem gefin eru út á Vesturlöndum og
þannig mætti lengi telja. í stuttu máli
býr kirkjan viö bæöi beinar og óbeinar
ofsóknir. Samt má ekki gleyma því, aö
ýmis teikn um batnandi sambúö ríkis
og kirkju má sjá á lofti undanfarin
misseri.
Allt þetta vissi ég fyrir en ég gat ekki
og get ekki enn gert mér í hugarlund,
hvernig kristiö fólk í þessu landi getur
til lengdar haldiö út slíkt ástand. Þaö
segir ef til vill sína sögu, aö tveir
lútherskir prestar hafa brennt sig til
dauða opinberlega á undanförnum

Sr. Gunnar Kristjánsson á Reynivöllum
Á prestsetri
austan járntjalds
árum til þess aö vekja athygli fólks
innanlands, sem utan, á þeirri skerö-
ingu á mannréttindum, sem þjóöin býr
viö, ekki sízt hvaö kirkjuna snertir.
En er þaö eini eldurinn, sem býr
meö austur-þýzku kirkjunni? Er eldur
örvæntingar og uppgjafar eina glóðin
sem þar er aö finna? Ég komst að því
aö svo er ekki, ég komst líka aö því aö
sá hugmyndafræðilegi grundvöllur rík-
isins, að trúarþörf sé eitthvaö, sem
hægt er aö uppræta, stenzt ekki þegar
á hólminn er komiö.
Einkennilegt er til þess aö hugsa, aö
einmitt þessi borg, Erfurt, skuli búa viö
slík andleg kjör, slíkt ótrúlegt ófrelsi
andans og skort á mannréttindum.
Erfurt, þar sem Marteinn Lúther var
reyröur í fjötra kaþólsku kirkjunnar á
16. öld. Hér vann hann munksheitiö í
Ágústínakirkjunni og klæddist munks-
kuflinum, sem hann bar í 19 ár. Og í
miöri borginni gnæfir dómkirkjan viö
himin, þar tók Lúther prestvígslu.
Steinsnar frá húsi prófastsins er
klausturklefinn, þar sem Lúther hóf aö
hugsa um grundvallaratriöi trúarinnar,
um frelsi hins kristna manns og um
kaþólsku kirkjuna, spillingu hennar og
ómannúölega kúgun. Og ég gat ekki
varizt þeirri hugsun, aö enn ríkti hér
andi 16. aldar, andi ófrelsis og von-
lausrar baráttu einstaklingsins viö
ópersónulegan kerfisrisa.
Prófasturinn kom heim seint um
kvöldiö. Hann var aö koma frá Múl- Frá Wittenberg. Hallarkirkjan og négrenni hennar.
■v
]