Lesbók Morgunblaðsins - 25.02.1984, Blaðsíða 16

Sígildur ánægjuauki
Breska hljómplötuútgáfan EMI
hefir undanfarin ár gefið út sí-
gilda tónlist í ódýrri útgáfu sem
hefir hlotið heitið Classics for
pleasure. Hér er annars vegar um
að ræða endurútgáfur á eldri
hljómplötum og hins vegar nýjar
hljóðritanir þar sem beitt er nýj-
ustu tækni — „digital recording"
— og eru hér að verki frægar
hljómsveitir og einleikarar svo að
vel er til alls vandað. Því er tæp-
ast ástæða til að óttast að menn
kaupi köttinn í sekknum, þó að
tóngæðin séu e.t.v. ekki alltaf í
hæsta gæðaflokki. Raunar má
samt segja að þau séu yfirleitt
betri í þessum endurútgáfum en í
upphaflegu útgáfunni. Margar
þessar hljóðritanir hafa unnið sér
fastan virðingarsess, svo sem sin-
fóníur Brahms sem Hallé-
hljómsveitin leikur undir stjórn
Loughrans. Oft er það þó, þegar
um nýjar hljóðritanir er að ræða,
að stjórnandi eða einleikari eru
ekki mikið þekktir og svo er um 2
hljómplötur sem hér verða teknar
til nokkurrar umfjöllunar. Hin
fyrri er sinfónía Dvoráks, Frá
nýja heiminum, en sú síðari hefir
að geyma 2 píanókonserta eftir
W.A. Mozart nr. 23 í A-dúr og nr.
24 í c-moll. Sinfóníu Dvoráks leik-
ur „London Philharmonic Orch-
estra" undir stjórn tékkneska
hljómsveitarstjórans Zdenek Mac-
als, en píanókonsertana leikur Ian
Hobson og fékk hann English
Chamber Orchestra til liðs við sig
undir stjórn Sir Alexander Gib-
son. Plötumerkið er CPF 4404 ster-
eo.
Dvorák skrifaði sinfóníuna í
e-moll vestur í New York veturinn
1892—1893 og þar var hún flutt í
fyrsta skipti í Carnegie Hall 1.
desember 1893. Mikið hefir verið
rætt og deilt um í hve ríkum mæli
Dvorák hafi verið undir áhrifum
frá tónlist blökkumanna þegar
hann samdi þetta verk, en því má
ekki gleyma að höfundurinn var
haldinn heimþrá til ættlands síns
og þjóðlegrar tónmenningar, og
hún er sá grunnur sem sinfónían
hvílir á — sú síðasta sem Dvorák
samdi. Að vísu segir hann í bréfi
að ef hann hefði ekki kynnst Am-
eríku hefði hann ekki samið sin-
fóníuna, strengjakvartettinn og
kvintettinn eins og hann gerði.
Áþreifanlegasta dæmið um þetta
er stefið sem flautan leikur í
fyrsta þætti sem minnir á Swing
Low Sweet Chariot, en þegar kem-
ur í 2. þátt — Largo — er höfund-
ur kominn á sinn heimavöll. Hin
þjóðlega tékkneska tónlist
streymir þar fram í allri sinni lit-
auðgi og þannig fer í tveim síðustu
þáttunum, Scherzo og Allegro con
fuoco, sem er raunar veikasti þátt-
ur sinfóníunnar.
Þessi hljómplata, CFP 4382, hef-
ir fengið mjög góða dóma og er
það ekki síst að þakka hljómsveit-
arstjóranum, Zdenek Macal. Hann
er Tékki og laðar fram þann töfra-
heim tékkneskrar tónlistar sem
sinfónían geymir. Fáir hafa dregið
fram hina ljóðrænu viðkvæmni,
MALLORKA
PÁSKAFERÐ
TILBOÐSVERÐ
2 vikur, 18. apríl — 2. maí.
Verð frá kr
Dæmi: 4ra manna fjölskylda, hjón meö tvö börn, 5 og 10 ára.
14.925. -
fyrir hvern fjölskyldumeðlim.
Mallorka er.vöknuð af vetrardvalanum líf og fjör, sólskin og sjór.
Páskaferðin er tilvallö tækifæri til að taka forskot á sumarið, páskarnir eru einnig
mjög heppilegur tími því aðeins fáir vinnudagar fara í fríið, þú átt því mestallt sumarfríið enn eftir.
Komið og leitið nánari upplýsinga, nýr litprentaður bæklingur og video.
<nt(KVTK(
Ferðaskrifstofa, Iðnaðarhúsinu Hallveigarstíg 1. Símar 28388-28580.
sem hægí þátturinn geymir, betur
en hann og á sama hátt ferskleik-
ann í þriðja þættinum. Allt vitnar
þetta um óskeikult innsæi stjórn-
andans í tónlist lands síns, sem
hann kemur til skila með ágætum.
Þá eru tóngæðin með ágætum svo
að þegar allt er lagt saman verður
útkoman mjög góð.
Ekkert tónskáld getur státað af
því að hafa samið jafnmarga frá-
bæra píanókonserta og Wolfgang
Amadeus Mozart. Þeir konsertar
sem hér verður vikið að voru báðir
samdir árið 1786, svo að þeir fara
að nálgast 200 ára afmælið, og eru
taldir með því besta sem Mozart
samdi fyrir píanó og hljómsveit.
Allt frá þeim tíma að Mozart
samdi píanókonsertinn nr. 9,
K271, sem hann lauk við í Salz-
burg 1777, þróuðust píanókonsert-
ar hans frá því að vera saklaus
dægrastytting og yfir í annað og
meira. Þeir voru flestir samdir
fyrir hann sem einleikara, undan-
tekning er fyrrnefndur konsert
K271, sem saminn var fyrir Mlle
Jeunehomme, og þeir sýna þroska-
feril Mozarts betur en flestir aðrir
flokkar verka hans.
Á árinu 1784 samdi Mozart
hvorki meira né minna en 6 píanó-
konserta frá febrúar til desember.
Þetta eru konsertarnir K449 til
K459 og hætt er við að langt sé að
bíða þess að einhver leiki þetta
eftir, og árið eftir samdi hann 3.
Engu að síður öfluðu þessi frá-
bæru listaverk höfundinum hvorki
auðs né frægðar og því mun hann
hafa dregið saman seglin í þessari
tónlistargrein, og eftir að Mozart
samdi þá 2 píanókonserta sem hér
eru til umfjöllunar samdi hann
aðeins 3 til viðbótar, K503 á sama
ári, K537 2 árum síðar og R595
síðasta árið sem hann lifði.
Píanókonsertinn í A-dúr er
einkar þokkafullur og ljóðrænn.
C-moll-konsertinn er hins vegar
tregafullur og dreginn dökkum lit-
um. Um hann hefirt- verið sagt að
hann sé í hópi mikilfenglegustu
píanókonserta. Honum hefir verið
líkt við harmleiki Sófóklesar og
haft mikil áhrif á seinni tíma
tónskáld og nægir í því efni að
nefna c-moll-konsert Beethqvens.
Því er ekki að undra þó að unga
listamenn fýsi að sýna getu sína
með því að leika þetta stórbrotna
verk.
Ian Hobson er ungur enskur pí-
anóleikari. Hann hefir tekið þátt í
mörgum keppnum í píanóleik. Nú
er hann aðstoðarprófessor í Illin-
ois, en hefir leikið inn á nokkrar
plötur og getið sér gott orð í verk-
um eftir Chopin og Rachmaninov,
þessi plata sýnir að hann kann
einnig vel til verka þegar Mozart
er annars vegar.
í A-dúr-konsertinum er bæði
léttleiki og ljóðrænn þokki í fyrsta
þættinum, þar sem hann leikur
kadensu Mozarts. Hæga þáttinn
leikur hann í hraðara lagi, en með
fullkominni smekkvísi og bætir
inn flúri á stöku stað þar sem það
á við í lok þáttarins. Hið sama má
segja um leik hans í c-moll-kon-
sertinum. Þar leikur Hobson kad-
ensu eftir sjálfan sig, þar sem
kadensa Mozarts er glötuð í lokum
fyrsta þáttar og í hæga þættinum
bætir hann inn flúri líkt og í
A-dúr-konsertinum. Ekki verður
skilist svo við þessa upptöku að
geta að engu stjórnandans, Alex-
ander Gibsons, eða ensku kamm-
erhljómsveitarinnar, því að báðir
þessir aðilar leggja sitt af mörk-
um til að gera þessa plötu sem
best úr garði. Um tóngæðin er það
að segja að hljómsveit og einleiks-
hljóðfæri greinast vel hvort frá
öðru og tónninn er tær, en vantar
helst fyllingu og líf til að geta tal-
ist með ágætum, en því má bæta
við að betri tóngæði eru varla
fyrir hendi i öðrum upptökum af
þessum verkum. Þessi plata minn-
ir að mörg leyti á gamla upptöku,
þar sem Solomon var einleikarinn,
en Fílharmónían í London lék með
undir stjórn Herbert Menges. Af
öðrum píanóleikurum sem þarna
hafa gert garðinn frægan má
nefna Kempff, Barenboim og
Ashkenazy, hver á sinn hátt. Þá
hefir verið til sett með 5 píankon-
sertum Mozarts, þar sem Arthur
Rubinstein er einleikarinn og þar
er margt fagurt að heyra, þó að á
annan hátt sé en hjá flestum hin-
um. A.K.
16