Lesbók Morgunblaðsins - 11.10.1986, Page 3

I.BgRiW
H ® H© @ 0 (1E ® \ö\ a |U Hill
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík. Framkvstj.:
Harafdur Sveinsson. Ritstjórar: Matthias
Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Aðstoð-
anitstjóri: Bjöm Bjarnason. Ritstjómarfulltr.:
Gisli Sigurðsson. Auglýsingar: Bakfvin Jóns-
son. Ritatjóm: Aðalstrœti 6. Sími 691100.
Forsíðan
er í tilefni uppfærslu Þjóðleikhússins á óper-
unni Tosca eftir Puccini. Á myndinni er
Elísabet Eiríksdóttir, sem fer með hlutverk
Floria Tosca og Malcolm Amoíd í hlutverki
Scarpia.
Tosca
er á fjölum Þjóðleikhússins og það er stórvið-
burður í listalifinu þegar þessi fræga ópera
Puccinis er flutt hér. Áf því tilefni hefur
Guðrún Nordal tekið saman eitt og annað um
óperuna, efni hennar, höfundinn svo og fræg-
ar söngkonur, sem minnst er í sambandi við
Tosca: Mariu Callas og Renötu Tebaldi.
Verðlauna-
maður
Á tvíæringnum í Feneyjum, sem mikið hefur verið
Qallað um, fær einn listamaður sérstök verðlaun og
sá er Sigmar Polke, vestur-þýzkur ævintýramaður
í listinni. Halldór Bjöm Runólfsson fjallar um hann.
Morð á Vest-
fjörðum?
Var það kannski alls ekki morð. Sigurður „skurður"
var samt sakfelldur. Um meðferðina á honum í fang-
elsinu snerist Skúlamálið og um j>að snýst leikrit
Ragnars Arnalds, Uppreisnin á Isafírði. Ásgeir Jak-
obsson hugar af því tilefni að morðmálinu og Sigurði
„skurði".
NÍNA BJÖRK ÁRNADÓTTIR
Daggestirnir
Nú kvöldar í hugum okkar
hljóðnaðar raddir kvaðanna
bara að kvöldið væri daglangt
og lengri hvíldin
því fleiri og fleiri urghljóð og suðvélar
höfum við gert að daggestum
Mig dreymir skelfílega drauma bróðir
dreymir skelfílega
dreymir
að við séum lítil hjól í suðandi vél
og getum ekki gert vart
að þetta sé ég — sért þú bróðir
en ekki hjól í suðvél
Útlagi
Hold þitt og blóð
hvíla við þessi gömlu kynni
Um stund
stöðvun svo langþráð
og tillit þitt væntir einskis
en hvílir aðeins
og
aðeins um stund
því skáldið hinn eilífí útlagi
á alltaf
næsta leik
Gúrkur og
byggðastefna
Miklar eru framfarim-
ar, og óneitanlega eru
það framfarir hve
tíðar skoðanakannan-
ir eru orðnar um
flesta fróðlega hluti.
Ein svoleiðis var um
daginn, og voru þátt-
takendur meðal annars spurðir um byggða-
stefnuna: eitthvað á þá leið hvort rétt væri
að jafna búsetuskilyrði landsmanna þótt
nokkur kostnaður fylgdi af almannafé. Og
menn svöruðu, ýmist já eða nei, fleiri þó
auðvitað já.
Þetta var víst skoðanakönnun sem stjóm-
málaflokkur stóð fyrir, byggðastefnuflokk-
ur.
Ef það hefði nú ekki verið stjórnmála-
flokkur, heldur til dæmis gúrkubændur.
Þeir hefðu getað spurt hvort maður teldi
gúrkur peninga virði.
Ég hefði lent í bévítans beyglum að svara
svoleiðis spurningu. Hvað er það mikið af
gúrkum sem er hvað mikilla peninga virði?
hefði ég spurt á móti (og verið flokkaður
undir „svöruðu ekki“).
Ég keypti gúrku um daginn á rúmlega
tuttugu krónur, góða gúrku og hún var
vissulega þeirra peninga virði. En fyrir 187
krónur hefði mér ekki þótt hún þess verð.
Kunningi minn keypti daginn eftir fimm
sæmilegar gúrkur á 45 krónur; níu krónur
gúrkan; mér fannst það góð kaup. En þús-
und gúrkur á 9000 krónur; það hefðu verið
vond kaup, því að maður hefur ekki nokk-
urn skapaðan hlut að gera við þúsund
gúrkur (og má yfirleitt ekki missa 9000
krónur).
Ég held það sé bara alveg eins með
byggðastefnuna. Ef það er hægt að jafna
búsetuskilyrðin að einhverju marki fyrir
ekki mjög mikla peninga, þá em því auðvit-
að allir hlynntir, eða allt venjulegt fólk. Og
til þess að jafna þau mjög verulega er allt
venjulegt fólk tilbúið að sjá af talsveru fé.
En það er eins og með gúrkumar. Ákveðin
aðgerð getur verið góðra gjalda verð frá
byggðastefnusjónarmiði, en bara voðalega
dýr, svona eins og gúrkan á 198 krónur.
Og þá verða þeir eðlilega nokkuð margir
sem tíma illa. Okkur kemur ekki í hug að
gera búsetuskiiyrðin í Kolbeinsey neitt svip-
uð því sem þau eru í Grímsey; það væri
einfaldlega of dýrt. Ég skal ekki fullyrða
um Múlahrepp, en ætii hann yrði ekki helst
til dýr líka? Þegar Ólafur heitinn Jóhannes-
son hrópaði í sjónvarpið: „Vestmannaeyjar
skulu byggjast!" Þá var hann raunar ekki
að tiltaka hvað það mætti kosta; en þar var
líka stórt byggðarlag í veði sem hlaut að
vera mikilla peninga virði að bjarga. Það
hlýtur að vera rétt að hugsa um byggðina
eins og þegar gúrkumar eru seldar eftir
vigt: stór er meiri peninga virði en lft.il.
Svo er til byggðastefna sem því er skyld-
ust að kaupa þúsund gúrkur. Ef svo mörgum
er hjálpað að eignast skip að skammta þurfi
skinn úr sjónum; ef atvinnutæki eru byggð
upp handa fleira fólki er vinnandi er í
landinu. Það er auðvitað ekki peninganna
virði.
Það hefði eiginlega ekki verið hótinu
auðveldara að lenda í skoðanakönnuninni
um byggðastefnu en í hinni um gúrkurnar.
Maður hefði þurft að spyija á móti: Jafna
búsetuskilyrðin hvað mikið fyrir hvað mikla
peninga? (Og lenda í svöruðu ekki, af því
að svona kannanir hafa ekki sérstakan reit
fyrir „rifu kjaft“.)
í verunni hafa þátttakendur gert sér ein-
hveija hugmynd um það, hvað menn vilji
helst gera til að jafna búsetuskilyrði; svo
hafa þeir giskað á hvort það sé sanngjarnt
eða of dýrt. Og sögðu já eða nei.
Kjósendur eins stjómmálaflokksins sögðu
hóti oftar já en kjósendur hinna. Af því dró
málgagn flokksins þá ályktun að þeir væru
öðmm áhugasamari um byggðastefnu. Sem
kannski er rétt. En hitt væri alveg jafngild
ályktun að kjósendur þessa flokks séu öðrum
kærulausari um almannafé, tími fremur að
eyða því í þær aðgerðir sem allir væm sam-
mála um ef þær væm nógu ódýrar. Og það
hugsa ég þeir séu: „Af málgögnunum sku-
luð þér þekkja þá,“ og umrætt málgagn er
einmitt öðmm fúsara að mæla með fjárveit-
ingum til góðra málefna.
Þetta er svo sem ekkert sérstakt með
byggðastefnuna. Það er svo á öllum sviðum
að mál em réttmæt eða ekki, sumpart eftir
því hvaða tilgangi þau þjóna og sumpart
eftir því hvað framkvæmdin kostar. Þá er
raunar óleysanlegasti vandi lýðræðisins
(fyrir okkur óbreytta kjósendur, meina ég)
að þurfa sífellt að vera að taka afstöðu til
málefna án þess að vita hvað framkvæmd
þeirra kosti, afstöðu til manna án þess að
vita hve miklu þeir vilji eyða í sín vel hljóm-
andi áhugamál.
Og þá sjaldan við vitum nokkum veginn
hvaða upphæðir um er að ræða, þá em þær
ævinlega svo háar að við höfum ekki nokkra
tilfínningu fyrir þeim!
HELGI SKÚLI KJARTANSSON
l.FSBÓK MORGMNRI ahqivo ,, ni'T*pcR 1986 3