Lesbók Morgunblaðsins - 08.11.1986, Qupperneq 3

E ®
i.«nrtg
H [öl 0 @ lu] ® @ 0 H [öl [¥| [E Sl 11
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík. Framkvstj.:
Haraldur Sveinsson. Ritstjórar: Matthías
Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Aðstoð-
arritstjóri: Bjöm Bjarnason. Ritstjómarfulltr.:
Gísli Sigurösson. Auglýsingar: Baldvin Jóns-
son. Rrtstjórn: Aöalstrœti 6. Sími 691100.
ísrael
verður að finna leið til að losa sig við
þann kross að kúga aðra þjóð, segir í
seinni hluta greinar um nýtt mat Israela
á friðarlíkum í því óstöðuga og erfiða
nágrenni, sem þeir búa við.
Hafið
kemur víða fyrir í íslenskum kveðskap og
er það svo sem við má búast. Sigurlaug
Björnsdóttir, sem áður hefur skrifað um
hundinn og hestinn í íslenzkum kveðskap,
hefur litið á kveðskap um hafið og gert
dálitla samantekt.
Forsíðan
er af málverki Ásgríms Jónssonar, Sumar-
nótt, 1923. Þessi fagra mynd hefur nýlega
verið keypt til íslands og hefur að öllum
líkindum ekki komið fyrir augu lands-
manna fyrr. Hún er í nýju bókinni um
Ásgrím.
Ásgrímur
leitaði að fegurðinni, hvar sem hana var
að finna, og þess vegna hefur hann orðið
svo ástsæll með þjóðinni. Það er og verð-
ur aðdáunarefni hvílíkum árangri þessi
brautryðjandi náði, en um það fjalla þau
Hrafnhildur Schram og Hjörleifur Sig—
urðsson í nýrri listaverkabók um Ásgdm
og um bókina og Ásgrím fjallar Gísli Sig-
urðsson.
i
Jóhann Sigurjónsson
Sólarlag
Sólin ilmar af eldi
allan guðslangan daginn,
faðmar að sér hvert einasta blóm,
andar logni yfir sæinn.
En þegar kvöldið er komið,
og kuldinn úr hafinu stígur,
þá kastar hún brandi á bláloftsins tjöld \
og blóðug í logana hnígur.
Nóttin flýgur og flýgur
fólyfir himinbogann.
Myrkrinu eys hún á eldbrunnin tjöld,
eys því sem vatni yfir logann.
Föl og grátin hún gengur,
geislanna í blómunum leitar.
- Enginn í öllum þeim eilífa geim
elskaði sólina heitar.
\
Jóhann Sigurjónsson, f. 1880 á Laxamýri í Aðaldal, settist að í Kaup-
mannahöfn án þess að Ijúka námi í dýralækningum og helgaöi sig
eftir það ritstörfum, skrifaði á dönsku og er þjóökunnur fyrir leikrit sín
og Ijóð.
Hættuleg
villa
Ieftirmála að Bókinni um veginn
kemst hinn sannmenntaði bók-
menntamaður og fagurkeri, Yngvi
Jóhannesson, m.a. svo að orði: „í
Kínaveldi, svo fjölmennt sem það
er, kann svo að segja hvert
mannsbarn að lesa og skrifa, og
er það eitt af hinum gleggstu einkennum
hins kínverska þjóðaranda, hve bókmenntir
og bókmenntastarfsemi eru í hávegum höfð.
Við hin ströngu próf, sem kínverskir emb-
ættismenn þurftu að standast, til þess að
hækka í tignarstiganum, var þeim meðal
annars ávallt fengið verkefni í skáldskap,
til tryggingar fyrir menntun þeirra í
smekkvísi og fögrum stíl. Hvergi í heimi
eru bækur eins ódýrar og í Kína, og sýnir
það hve almenn er notkun þeirra." Ekki ber
öllum saman um lestrarkunnáttu Kínverja,
og ætla sumir, að kennsla í bókmenntum,
siðfræði og lífsspeki hafi farið fram í frá-
sögnum og fyrirlestrum alþýðufræðara. En
óneitanlega er athyglisvert að lesa frásögn
Yngva og sú hugsun hlýtur að hvarfla að
okkur, að þar sé að finna skýringu á því,
hvers vegna kínverskir ráðamenn reynast
miklu víðsýnni, er til lengdar lætur, en sov-
éskir. Langætt ólæsi og rótgróin vanþekking
á sjálfsögðum hlutum á meðal almennings
í Rússlandi keisaranna, er stóð fram á þessa
öld, hafa haft áhrif allt til þessa og við-
haldið hræðslu við breytingar og endurskoð-
un á stöðnuðu þjóðfélagskerfi og ótta við
fijálsan anda lifandi skálda og rithöfunda.
Við, Islendingar, teljum okkur hiklaust
eiga meiri samleið með Kínveijum, ef rétt
er hermt frá almenningsmenntun þar eystra,
sem grundvölluð er á bókmenntaarfi þjóðar-
innar. En um þessar mundir virðist stefna
í nokkurt óefni hér með þessari fámennu
þjóð. Hefi ég sannspurt, að mjög sé ábóta-
vant undirbúningi verðandi kennara í
Kennaraháskóla Islands í íslensku og
íslenskum bókmenntum. Er hin almenna
kennsla í þessum greinum af mjög skomum
skammti, a.m.k. ef kennaraefni velja þær
ekki sem valgreinar. Þeir, sem það gera
ekki, fá aðeins fárra vikna námskeið tvo
fyrstu veturna og er þá mjög erfitt að henda
reiður á efninu. Þannig eru þessar grund-
vallargreinar, sem ættu að ganga eins og
rauður þráður í gegnum skólavist kennara-
efnanna, hvorki fugl né fiskur í menntun
þeirra. I barnaskólum og grunnskólum er
víða svo komið, að skólaljóðin, sem áður
voru veigamikill þáttur móðurmálskennslu,
eru aldrei kynnt og sú skoðun ríkjandi að
óhollt sé að ætla börnum að læra ljóð utan
að. Þessi villa jaðrar við landráð. Rækt við
ljóðlist og sagnalist er homsteinn sjálfstæð-
is, sem Islendingar öðluðust fyrr á þessari
öld. Nú er vanræksla málsins farin að segja
til sín í röðum leiðtoganna, t.d. þingmanna.
Þar eru bögumæla- og ambögusmiðir alltof
margir. Því er ærin þörf á að taka hér upp
aðferð Kínveijanna. Auk prófkjörs er þá
rétt að ætlast til þess, að hveijum sem hygg-
ur á frama í stjórnmálum verði fengið
verkefni í skáldskap, til tryggingar fyrir
menntun hans í smekkvísi og fögrum stíl.
Standist hann þau próf eru fremur líkur á
því, að hann geti tekið viturlegar ákvarðan-
ir og láti af grunnfærnum loforðum. Þá
yrði áreiðanlega búið betur að listamönnum,
svo þeir hlytu viðunandi laun til starfa og
jafnframt yrði stofnaður lífeyrissjóður
þeirra. Þá yrði loksins felldur niður sölu-
skattur af íslenskum bókum, svo þær yrðu
ekki lengur munaðarvara, og hagur skálda
og rithöfunda yrði bættur svo um munaði.
BOLLI GÚSTAVSSON
í LAUFÁSI
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 8. NÓVEMBER 1986 3