Lesbók Morgunblaðsins - 15.09.1990, Page 3

1-FgPáHf
@ ® S1 ® S1 |n| [b) [l] I A| (ol [U Ul [n] ®
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík. Framkvstj.:
Haraldur Sveinsson. Ritstjórar: Matthías
Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Aðstoð-
arritstjóri: Björn Bjarnason. Ritstjórnarfulltr.:
Gísli Sigurðsson. Auglýsingar: Baldvin Jóns-
son. Ritstjórn: AÖalstræti 6. Sími 691100.
Forsídan
í dag opnar Sæmundur V aldemarsson myndhöggv-
ari sýningu á tréskúlptúr á Kjarvalsstöðum. Sæ-
mundur er upprunninn af Barðaströnd, en vann
lengst af í áburðarverksmiðjunni. Hann fór ekki að
fást við myndir fyrr en á fullorðinsárum og fyrir
alvöru eftir að hann komst á eftirlaunaaldur. Honum
hefur þó tekizt að marka sérbás með stíl, sem er
hans eigin og telst meðal næfista í myndlist, Mynd-
in á forsíðunni heitir „Vorvindur“ og er eins og
aðrar myndir Sæmundar skorin í rekavið, en úr blön-
duðum efnum að auki.
Ljósm.Lesbók/Börkur.
Tónskáldið
Jón Leifs er enn til umfjöllunar í síðari hluta ritgerð-
arinnar um hann úr sænska tímaritinu Tonfallet.
Fyrirsögnin: Niðurlægður í Þýzkalandi - ásakaður
heima - segir eitthvað um það ótrúlega mótlæti, sem
Jón varð fyrir og ekki var það sízt dauði ungrar
dóttur hans, sem hann tók sér nærri.
Tæknin
mun taka framförum á næstu árum og ný hjálpar-
tæki ogþægindi eru í sjónmáli. Lífefnatækninni
fleygir fram og verður m.a. hægt að framleiða kó-
lesterólfrítt kjöt. Vélmenni munu í auknum mæli
annast ýmis leiðinleg störf, einkaþyrlur eru ekki fjar-
lægur draumur og ofursjónvarp er nær en við höld-
um með myndgæði á við kvikmyndir.
STEINGRÍMUR
THORSTEINSSON
Hvar eru fuglar þeir
á sumri sungu?
Hvar eru fuglar þeir á sumri sungu?
Þeir suður flugu brimótt yfir höf.
Hvar eru blómin sæl frá sumri ungu?
Und snjónum hvíla þau í vetrar gröf.
Hvað er nú söngva? vindgnýr hærri og hærri
Um hvítnað land, en þung með drunu-hljóð,
Þar þögull sjófugl þyrpist brimströnd nærri,
Hinn þrúðgi gýmir kveður stirðan óð.
Hvað er nú blóma? helblóm hörku viður,
Sem hrímhvít skarta frosnum rúðum á,
Og geislablóm, sem glitar máni niður
Á glerskyggð blásvell vetráfheiði frá.
Nei, sönglíf, blómlíf finnst nú aðeins inni,
Þar andinn góður býr sér sumar til
Með söng og sögu, kærleik, vina-kynni
Á kuldatíð, við arin-blossans yl.
Svo dvelji söngfugl hver einn fyrir handan
Og hylji fönnin blómið hveit, sem dó;
Vér eigum sumar innra fyrir andann,
Þá ytra herðir frost og kyngir snjó.
Tyllidagatrú
Sunnudaginn 2. september
var beðið fyrir friði í kirkjum
landsins samkvæmt tilmæl-
um frá biskupi íslands.
Einkum og sér í lagi var
sameinast í bæn um að frið-
ur kæmist á við Persaflóa.
Þetta var nokkuð rætt í fjöl-
miðlum og sú vandræðalega staða kom upp
að einhver áhugamannahópur um betra
mannlíf sem kallar sig „jákvætt átak“ virt-
ist ætla að þakka sér hugmyndina að þess-
ari þjóðarbænastund. Það var auðvitað leið-
rétt með það sama, áhugamannahópurinn
sýndi kristilega iðrun og viðurkenndi sekt
sína og klaufaskap og maður þakkaði sínum-
sæla fyrir að bænastundin skyldi ekki hefj-
ast með deilum um höfundarrétt á hug-
myndinni.
Kannski var þetta sérstaklega vandræða-
legt með tilliti til þess að innan kirkjunnar
er verið að fjalla um viðbrögð gegn marg-
víslegum villuljósum sem meðal annars birt-
ast í alls kyns ,jákvæðum átökum" og ekki
eru sprottin úr kristinni hefð.
Ef mig misminnir ekki, beitti sr. Sigur-
björn Einarsson biskup sér fyrir því að
menn sameinuðust í bæn i öllum kirkjum
landsins meðan á Vestmannaeyjagosinu
stóð. Mikið lá við að hraunið eyðileggði
ekki höfnina í)g byggðina þar í kring. Al-
mættið var beðið um að stöðva hraun-
strauminn og varð við þeirri bæn með þeim
hætti að manni skilst að höfnin sé betri nú
en áður ef eitthvað er. Vatnsdælurnar fengu
lof og prís, en eina röddin sem heyrðist um.
að þarna hefði skaparinn verið að verki og
því til einhvers beðið, var Finnbjörrt Hjartar-
son. Ég man eftir grein í Morgunblaðinu,
þar sem liann benti þjóðinni á að hún ætti
eldbiskup.
Ég held að þetta hafi þótt dálítið djarft
hjá Finnbirni. Það er gott og blessað að
taka þátt í opinberu bænahaldi og vera í
samfélagi heilagra um stund, en allt að því
éinfeldningslegt að trúa því að bænum sé
svarað. Svoleiðis gerist ekki í nútíma þjóðfé-
lagi. Aftur á móti má vel trúa því að Jón
Steingrímsson eldprestur, hafi verið svona
bænheitur, því það er svo langt síðan hann
var uppi. Sama máli gegnir um það sem
fólk hefur kosið að kalla kraftaverk, af því
það skilur ekki hvað er að verki. Þau eiga
heima í hinni helgu bók, en eru boðflennur
og hindurvitni í nútímanum.
Stundum er sagt um kristindóminn á
Vesturlöndum að fólk leiði tæpast hugann
að honum, þótt það sé bæði skírt og fermt,
nema á helgidögum. Þetta sé einskonr tylli-
dagatrú. Aftur á móti setji önnur austræn
trúarbrögð svip sinn á allt daglegt líf þeirra
sem þau aðhyllast. Eitthvað kann að vera
til í þessu, en ekki er allt sem sýnist. Þótt
trúin á Múhameð og Búddha virðist ofin inn
í viðhorf. fólks og daglega hegðun og sé
iðkuð skipulega, er eins víst að það sé oft
vani og íélagslegt umhverfi sem stjórnar
því fremur en trúhneigð. Eins er með kristin-
dóminn. Þótt kristnir menn kasti sér ékki
á hné í tíma og ótíma hvar sem þeir eru
staddir og séu ekki sífellt með guðsorð á
vörum, er kirkjan samofin þjóðfélaginu
umhverfis okkur og hefur áhrif á líf okkar
og hegðun frá vöggu til grafar án þess að
við veitum því endilega athygli. Við gerum
okkur ekki alltaf grein fyrir því að afstaða
okkar til lífsins og viðhorf til mála séu
kristileg viðhorf. Margt í kristinni siðfræði
er svo samgróið okkur að við teljum það
vera algilt lögmál sem allir aðhyllist. En
því fer fjarri.
Þegar kirkjan vill fara að smala til sín
sauðunum sem hún telur vera að villast,
hlýtur hún að spyrja sig hvort hún hafi
vanrækt að brynna þeim þegar þá þyrsti.
Eða hvort henni hafi einhverra hluta vegna
ekki tekist að svala hinum andlega þorsta.
Sé svo, hlýtur hún að leita nýrra leiða til
að túlka fögnuðinn í fagnaðarerindinu svo
að hann skiljist. Vonandi fellur hún ekki í
þá gryfju að varða þá leið fordæmingu og
hleypidómum.
Sumt af því sem fólk er að fást við í dag
í andlegri ieit sinni mun augljóslega ganga
yfir. Þetta er fikt eða æfingar sem eru í
tísku og fólk mun fá nóg af innan tíðar og
snúa sér að öðru. Annað er aftur á móti
djúp alvara og getur vel endað innan kirkj-
unnar þegar augu fólks opnast fyrir því að
það sé að fara yfir lækinn að sækja vatn —
ef kirkjan er þá tilbúin með réttu svörin,
eða öllu heldur réttu viðbrögðin.
Eitt af þvf sem nútíma fólk leitar eftir
er iðkun. Ekki fyrirlestrar úr predikunarstól-
um, heldur iðkun. Ekki með tilstandi og til-
færingum, heldur í kyrrð og einingu. Þetta
fólk segir að hugleiðsla eða húgarkyrrð sé
að hlusta á guð, en bænin sé að tala við
guð. Ef hægt er að sættast á þessa skilgrein-
ingu, þá spyr maður: Hvers vegna er ekki
bæði hlustað á guð og talað við hann í kirkj-
um landsins?
Það eina sem er athugavert við að samein-
ast í bæn fyrir friði við Persaflóa í öllum
kirkjum á sama tíma, er að það skuli vera
svona fréttnæmt. Furðulegast er kannski
að það skuli ekki vera gert á hveijum ein-
asta degi. Hvers vegna brýst ekki kirkjan
út úr þessari tyllidagaiðkun og verður
hvunndagskirkja? Hvers vegna eru ekki all-
ar kirkjur opnaðar klukkan fimm eða sex á
daginn svo að fólk geti sest þar inn eftir
eril dagsins og átt þar helgistund, eða beð-
ið með öðrum þegar svo ber undir. Því er
kirkjan ekki alltaf opin? Hvers vegna þarf
fólk úr íslensku þjóðkirkjunni að fara í kaþ-
ólsku kirkjuna ef það vill eiga stund í guðs-
húsi utan hefðbundins messutíma?
Kirkjan gegnir mörgum félagslegum
skyldum og ýmsir, bæði innan hennar og
utan, virðast fyrst og fremst líta á hana sem
einhvers konar félagsmálastofnun. Umræð-
an um leiðir til að laða fólk að kirkjunni
ér ótrúlega mikið bundin við safnaðarheim-
ili og ytri aðstæður. Auðvitað er í alla staði
eðlilegt að kirkjan þurfi húsnæði undir starf-
semi sína, en eins og ég hef einhverntíma
áður skrifað: Menn mega ekki verða svo
uppteknir af umbúðunum að þeir gleymi
hvað þær eru utan um. íslenska kirkjan er
ekki í húsnæðishraki, en spyija má hvort
bænin, hin raunverulega bæn, ekki utanað-
lærðar þulur, hafi kannski sums staðar lent
í hrakningum. Væri ekki ráð að leiða hana
til öndvegis í kirkjunni, ekki aðeins um helg-
ar, heldur hvern einasta dag?
JÓNÍNA MICIIAELSDÓTTIR
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 15. SEPTEMBER 1990 3