Lesbók Morgunblaðsins - 07.12.1991, Blaðsíða 5

MARÍA SKAGAN
1 ák.
:■ :.'■■■>■■
Eftir að Kaninn kom: Bandarískur hervörður sprangar um í Marlborough Camp.
Hnefaleikar á palli þar sem nú er Giljahverfi á Akureyri.
yfir gamanmálum Hjalteyringa. Nýja set-
uliðið var greinilega af öðru sauðahúsi en
Bretarnir; sumum þótti breytingin vera til
batnaðar og Bandaríkjamennirnir upplýst-
ari, betur þjálfaðir og samstilltari en hinir
bresku starfsbræður þeirra. Öðrum líkaði
miður við skiptin, hin stilla hógværð, ljúf-
mennska og kátína hefði vikið fyrir
heimtufrekju og heimsmenningu.
Bandaríka herstjórnin bætti litlu við
þann herbúnað sem fyrir var á eyrinni. Á
Thorvaldsensgrunninum lét hún setja upp
heljarmikinn ljóskastara, sem snerist í sí-
fellu sólarsinnis þegar skyggja tók og lýsti
upp svartnættis myrkrið svo að jafnvel
glansbirti yfir á Grenivík, að öðru leyti
voru umsvif hennar lítil. Hermannaböll
lögðust af á Hjalteyri við setuliðsskiptin,
til þeirra hluta fóru gestirnir inn á Akur-
eyri, en bíósýningar héldu áfram í stóra
bragganum við Péturshús. Þegar banda-
ríska herliðið kvaddi Hjalteyringa var
kveðjustundin með þeim hætti að sómdi
veraldarvönum heimsmönnum. Seinasta
verk herforingjanna var nefnilega að ýta
á hnappinn í Jónshúsi og sprengja tundur-
duflalögnina er náði þvert yfir ijörðinn.
Þegar ólguna hafði lægt á sjónum byijuðu
litlir og stórir fiskar að fljóta upp á yfir-
borðið og brátt varð sjórinn þakinn dauðum
og deyjandi fiskum. í landi voru menn
ekki seinir á sér að ýta bátunum fram,
aflinn var auðtekinn. Ekki löngu síðar
þóttust sjómenn kenna að aflabrögð hríð-
versnuðu á firðinum og kenndu sprenging-
unni miklu um.
Fyrir utan Hjalteyri, á Arnarnesnöfum,
var mikið fallbyssuhreiður. Þar var vörður
dag og nótt og enginn fékk að koma ná-
lægt ógnvekjandi byssukjöftunum. Það var
ekki fyrr en setuliðið hvarf á braut að upp
komst að fallbyssurnar hrikalegu voru
ekki annað en haglega gerð timburverk.
Það var hins vegar ekkert óraunverulegt
við varðskýlið sem reis haustið 1940 í þjóð-
vegarkantinum rétt fyrir sunnan Fagra-
skóg. í herbúðinar, sem voru býggðar rétt
hjá, fluttust tæplega 80 liðsmenn úr Hall-
amshire Battalion of the York and Lanc-
aster Regiment. Hlutverk þeirra var að
fylgjast með umferð um veginn, stöðva
bíla og ganga úr skugga um að enginn
sem um hann færi hefði óhreint mjöl í
pokahorninu. Áður en langt um leið voru
börnin byijuð að leggja leið sína í herbúð-
irnar við Fagraskóg, einkum þó piltarnir.
Þar lærðu þeir að drekka te og fengu
sælgæti sem var annars ekki á borðum
Eyfirðinga nema kannski á jólum. Nokkru
utar höfðu félagar Bretanna við Fagraskóg
komið sér fyrir á Litla-Árskógssandi, í
Norskahúsi við gömlu bryggjurnar. Þeir
voru fáir og létu lítið að sér kveða. í Hrís-
ey voru að staðaldri einn eða tveir setuliðs-
menn úr flughernum, einn sjóliðsforingi
og þrír til fjórir loftskeytamenn. Hlutverk
þeirra var meðal annars að senda hættu-
merki áleiðis inn á skrifstofu bæjarfóget-
ans á Akureyri. „Air Raid Message Yellow”
þýddi að óvinaflugvél var einhvers staðar
á svæðinu en fjarlæg. Ef hún færðist nær
þannig að búast mætti við henni yfir Akur-
eyri fékk bæjarfógetinn símhringingu og
ensk rödd gelti: „Air Raid Message Red”
og síðan var tólið lagt á. Þegar hættan
var liðin hjá fékk bæjarfógetinn enn eitt
símkallið og tilkynningu um að hvíti litur-
inn væri orðinn allsráðandi: „Air Raid
Message White”. Menn gátu þá varpað
öndinni léttar, hættan var liðin hjá. Þegar
Bandaríkjamenn tóku við skyldum Breta
í Eyjafirði var boðleiðinni breytt, í stað
þess að láta skrifstofu bæjarfógeta vita
um yfirvofandi hættu vár hringt í símstöð-
ina en þar var vakt allan sólarhringinn
og því engin hætta á að boðin kæmust
ekki til viðtakenda.
í Grófargili. Hinn nafntogaði Astar-Brandur stendur í dyrum kaupfélagsins, en
Stefán alþingismaður frá Fagraskógi (í stígvélum og með hatt) að tala við vegfar-
anda.
Allha
Turka
(Tyrkneskur mars
eftir Mozart)
Allha Turka
ómar mér í eyrum
meðan ég opna jjósdyrnar
og rek kýrnar norður tröðina
og niður í móann.
Allha Turka
hve þær þramma riddaralega
þótt braki íklaufum ogbeinum
— og allt svo undursamlegt
á þessum tæra vormorgni
— bijóstið fullt af tónum, íjöll-
um
og bæjum í sólmóðuhilling.
Eg þetta allt og miklu meira
— ólýsanlegt.
Nú er ég horfin og heima allt
breytt.
Samt ómar á ný
Allha Turka
úr útvarpinu
og ég verð aftur fjórtán ára
við fjósdyrnar heima.
En við borðið standa
hækjurnar mínar og bíða.
Bíða og þegja.
Draumur
Aðfaranótt sumardagsins fyrsta
stóð ég í grænni slægju
á túninu heima.
Þar voru faðir minn og móðir
og systir
og fleira fólk.
Við slógum úr múgunum
og hrífan mín svignaði
í höndum mínum sem forðum
án þess að brotna
og ég án þess að hníga niður
af sársauka
og neyðast til að skríða
heim í bæ og leggjast fyrir.
Ég var heil og fann
að líkami minn
mundi aldrei framar brotna.
Hvílík heiðríkja yfir mér,
Hvílík heiðríkja yfir okkur öll-
um.
GUÐJÓN SVEINSSON
Til minnis
Gleymdu ekki
að fara með bænir
kvölds og morgna.
Biddu fyrir
landsfeðrunum
og öðru farandverkafólki
(og vitaskuld sjálfum þér)
áður en þú kveikir
á (afjruglaranum.
Höfundur býr á Fáskrúðsfirði.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 7. DESEMBER 1991 5