Lesbók Morgunblaðsins - 11.07.1992, Qupperneq 5

sig um leið og þeir hámuðu í sig hnetur
og fleira góðgæti. Þessi apategund heldur
sig í hópum þar sem elsti karlapinn er
foringinn sem hinir verða að hlýða. Ba-
búnapar geta orðið allt að 45 ára gamlir
ef þeir hafa komist hjá að lenda ofan í
maga hlébarða eða annarra rándýra.
Nú var tekið að skyggja og Andy bílstjór-
inn okkar taldi tíma til kominn að snúa
aftur að útgönguhliðinu ella væri hætta á
að við kæmumst ekki út úr garðinum því
að hliðinu væri lokað kl.7.
Á leiðinni til baka sáum við álengdar
nokkra bíla sem höfðu staðnæmst á stígn-
um og benti það til að eitthvað spennandi
væri á seyði. Það leyndi sér ekki. Er við
komum nær gat að líta tvö gríðarlega stór
ljón sitt hvoru megin við veginn. Þau lágu
þarna hin rólegustu og hreyfðu sig ekki
þrátt fyrir þessa „innrás" okkar í ríki
þeirra. Þau hljóta að hafa verið nýbúin að
rífa í sig eins og eina antillópu fyrst þau
virtu okkur naumast viðlits. Við ætluðum
varla að trúa okkar eigin augum þó að
stundin væri einmitt runnin upp sem við
vonuðumst eftir. Það var ólýsanleg tilfinn-
ing að vera þarna í nágvígi við ljón úti í
villtri náttúrunni. Kannski fór um okkur
dálitill sælukenndur hrollur af spenningi
og forvitni.
Ósjálfrátt rifjaðist upp í huga mínum
hin hrífandi frásögn Joy Adamsson um ljón-
ynjuna Elsu í bókinni Borin frjáls, en sú
bók þykir einstæð vegna lýsinga á hátterni
þessara merkilegu dýra, en þar segir á
einum stað: „Ekkert nema vitsmunir geta
skýrt þá veiðikænsku sem ljónin sýna þeg-
ar hjörðin leggur sameiginlega til atlögu
við veiðidýr."
Ljónin eru mesti ógnvaldur annarra dýra
skógarins, einkum þeirra sem lifa á jurta-
fæðu. Grimmdin virðist ekki háð neinum
takmörkum og sjaldnast á fórnarlamið sér
undankomu auðið sem lendir í klónum á
ljóni, kvendýrin eru engir eftirbátar karl-
dýra í þeim efnum. Atferli ljóna hefur heill-
að marga dýrafræðinga og margir hafa
rannsakað það niður í kjölinn, m.a. hér á
þessum slóðum.
Nú var haldið í náttstað og verið í góðu
yfirlæti á einum af þessum litlu gististöð-
um, sem úir og grúir af í grennd við þjóð-
garðinn. Þetta eru oft bjálkahús, byggð
þannig að þau falla inn í umhverfið á að-
dáunarverðan hátt.
Gististaðurinn hét á ensku Pinelake Inn
sem líklega er hægt að snúa á íslensku sem
Furuvatnakráin en á samt lítið skylt við
krá því þetta var hótel af bestu tegund
með frábæra þjónustu.
Fagrir Eru Morgnar Við
Furuvatnaskóg Og Fagn-
ANDI VlÐ HEILSUM NÝJUM
Degi
Við vorum árrisul næsta morgun og
eftirvæntingin sú sama og fyrr er haldið
var í þjóðgarðinn á ný.
Besti tíminn til dýraskoðunar er snemma
morguns eða síðari hluta dags. Um hádag-
Termítahraukur í Kruger-garðinum.
inn eru dýrin minna á ferli og leita í skugga
til að skýla sér fyrir brennheitum geislum
sólarinnar. Síðdegis fara þau aftur á kreik
og má oft sjá þau lötra að vatnsbólunum.
Ekki höfðum við farið langt þegar nas-
hyrningahjörð birtist á rölti en í of mikilli
fjarlægð fyrir myndatökur. Þrem karl-
mönnum í hópnum fannst það hálf súrt í
broti að ná ekki myndum af svo sjaldséðum
dýrum og fengu leyfi til að fara út úr bíln-
um (sem annars er bannað) á „nas-
hyrningaveiðar" með myndbandsmynda-
vélar einar að vopni. Við hin fylgdumst
með af miklum áhuga tilbúin að koma til
„bjargar" ef með þyrfti. Ekki reyndi þó á
hugprýði okkar hinna að þessu sinni. Dýr-
in virtust ekki verða upnæm fyrir þessum
óboðnu gestum en héldu ótrauð áfram sínu
striki eins og ekkert hefði í skorist. Vísund-
ar og nashyrningar eru dýrategundir sem
veita ljónum nokkurt viðnám og hafa
stundum í fuliu tré við þau.
Áfram var haldið hægt og sígandi og
brátt fer að færast meira fjör í leikinn.
Skyndilega kemur stór hópur af sebra-
dýrum skokkandi eftir sléttunni skammt
frá veginum. Það var mikill asi á þeim og
ekki ólíklegt að þau hafi verið að flýja
undan einhverjum óvinum sem hefðu hug
á að hafa þau í hádegismatinn.
Þau voru ákaflega falleg þarna í
morgunbirtunni þar sem þau skeiðuðu með
reistan hausinn og röndóttan féldinn, en
hurfu von bráðar út i buskann.
í bæklingi um Kruger-þjóðgarðinn er
sagt að það muni vera um 20 þúsund sebra-
dýr á þessu svæði.
Varla vorum við búin að sleppa augunum
af sebradýrunum þegar nokkrir virðulegir
gíraffar komu og heilsuðu upp á okkur.
Þeir gengu um ákaflega hægt og tígulega
og hausinn á þeim bar við loft eins og
mastur á skipi. Þeir hafa gott útsýni yfir
umhverfíð sem er engin furða því hæð
þeirra getur orðið allt að fimm og hálfur
metri. Aðalfæðan eru blöð akasíutijánna
sem þeim finnst hið mesta lostæti. Við
áttum eftir að sjá gíraffana oft þennan
dag, bæði við að teygja sig eftir blöðum
tijánna og eins þegar þeir voru að baksa
við að svala þorstanum við vatnsbólin og
setja sig í alveg sérstakar stellingar til að
ná niður í vatnið.
Annað veifið sáust antilópuhjarðir bera
sig yfir á sinn þokkafulla hátt og settu
svip á þessa margbreytilegu og hrífandi
mynd af þessari synfóníu náttúrunnar.
Babúnapamir láta sig heldur ekki vanta
og eru greinilega í sólskinsskapi í dag og
leika fyrir okkur listir sínar. Henda sér
grein af grein og krækja öðru hvoru í
hnetu sem þeir brjóta á augabragði til að
gæða sér á innihaldinu.
Auk landdýra sveima yfir margskonar
tegundir af fuglum bæði smáir og stórir
eins og t.d ernir og gammar.
Eitt af því sem vakti athygli okkar voru
termítahraukarnir. Þeir voru dreifðir á stór-
um svæðum sumir á giska allt að tveir
metrar á hæð og sérkennilega gerðir.
í bókinni Lífsbarátta dýranna eftir David
Attenborough er feikna fróðleg lýsing á
lifnaðarháttum termítanna og hvernig þeir
búa til hinar hugvitsamlegu og flóknu
byggingar.
Þessir „arkitektar“ dýraríkisins fengu
auðsjáanlega að hafa húsin sín óáreitt fyr-
ir öðrum íbúum í nágrenninu enda er ekki
eftir miklu að slægjast.
En nú víkur sögunni frá termítamaurun-
um að stærsta dýri jarðarinnar, fílnum.
Fyrr um daginn gátum við greint fílahjarð-
ir í fjarska á hraðri ferð um skóginn, en
vonuðumst auðvitað til að „aka fram á“
eina slíka áður en haldið væri á brott. Og
sem við erum að mjakast í áttina suður
að Krókódílaánni sjáum við hvar fíll stend-
ur inn í runna rétt við veginn. Nú hafði
eftirvæntingin breyst í æsispennandi veru-
leika. Villtur fíll í nokkurra metra fjarlægð
stóð þama eins og hann væri kominn til
að sýna sig. Augnablikið var þrungið
spennu. Við fengum leyfí til að opna dym-
ar á bílnum og taka myndir af þessum
„höfðingja“ skógarins. En þá skiptir engum
togum, sá gamli tók á rás til okkar og
flennti út eyrun og blakaði þeim ógurlega
eins og stórum vængjum. Við þustum inn
í bílinn og Andy ók af stað skelfingu lost-
inn, sjálfur Afríkubúinn. En fíllinn lagði
undir flatt og lötraði þungum og luralegum
skrefum í burtu. Við horfðum á eftir þessu
einmana dýri sem líklega hefur verið karl-
dýr og búið að reka úr fílahjörðinni fyrir
ellisakir en það er algengt meðal fíla. Eft-
ir það reika þeir einir um skóginn, geðvond-
ir og varnarlausir. Fílar geta lifað í allt
að 70 ár við hagstæð skilyrði. Talið er að
7-8 þúsund fílar séu í þjóðgarðinum.
Degi var tekið að halla og skuggarnir
að lengjast. Sólin var orðin lágt á lofti og
varpaði eldrauðum bjarma yfir skóginn uns
hún hvarf við sjóndeildarhringinn.
Hitabeltismyrkrið datt á heitt og þungt
og allir drættir í umhverfinu máðust út.
Við héldum á brott úr Kruger-þjóðgarðin-
um, þessari náttúruparadís sem vart á sinn
líka annars staðar á hnettinum.
Kvöldið beið okkar á hótelinu Karoos
Lodge sem er í nágrenni við syðsta hluta
þjóðgarðsins. Þetta er nýlegur gististaður
byggður úr dökkum viði og húsin teygja
sig eins og armar út frá miðju líkt og þau
vilji faðma jörðina sem þau standa á.
Kvöldverðurinn var snæddur úti í garði
undir myrkum himni við flöktandi skin ljós-
keranna er héngu á greinum tijánna. í
miðju garðsins var varðeldur þar sem þjón-
arnir voru á sífelldum þönum við að grilla
safaríkt kjötið fyrir gestina. Og reykurinn
blandaðist ilmi skógarins og ómur af söng
blökkumanna barst til okkar utan úr kyrrð-
inni og allt ófst þetta saman og gerði
stemmninguna töfrum þrungna.
Tíminn leið með ógnarhraða þrátt fyrir
allan vilja okkar til að stöðva hann um
stund. Þessum viðburðaríka degi var lokið
og á morgun yrði endurminningin ein eftir.
Höfundur er deildarstjóri í Félagsmálaráðuneyt-
inu.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 11. JÚL( 1992 5