Lesbók Morgunblaðsins - 15.11.1997, Qupperneq 3

LESBÖK MORGLNBLAÐSINS - MENNING LISTIR
45. TÖLUBIAÐ - 72.ÁRGANGUR
EFNI
Náttúrufar
í bútum er heiti á grein eftir Ara Trausta
Guðmundsson, jarðeðlisfræðing, og fjallar
um eitt og annað sem snertir hálendið. Þar
segir m.a.: „Vegalagning og lagning slóða er
gott dæmi um hamslausa reitun. Rúmlega
12 þús. km eru til af „löglegum" vegum í
landinu og þúsundir kílómetra af vegum,
slóðum og götum sem fáir vita um, enn
færri nota og ekki eru til á korti. Árlega
bætast við vegir og slóðar „eftir hentugleik-
um“.
Listaverkasafnarinn
bandaríski, Charles H. Carpenter, jr., hefur
heimsótt Island, en hann er efnaverkfræð-
ingur og einn af kunnari söfnurum Banda-
ríkjanna. Einar Falur Ingólfsson hitti hann
að máli og vildi Carpenter hvetja Islendinga
til að fjárfesta í og prýða heimili sín með
myndlist.
Fyrsta flauta
Sinfóníuhljómsveitar íslands á árunum
1962-65, breski tónlistarmaðurinn og sál-
greinirinn Averil Williams var á ferð hér á
landi á dögunum f fyrsta sinn f tvo áratugi.
Hún segir í samtali við Orra Pál Ormarsson,
að hún hafi farið á tónleika nýverið og Sin-
fónfuhljómsveit íslands sé orðin frábær
hljómsveit. „Eg vissi eiginlega ekki hvort ég
átti að hlæja eða gráta eftir tónleikana, það
hafði enginn búið mig undir þetta,“ segir
hún.
Astrid
Lindgren, sem heimsþekkt er fyrir barna-
bækur sínar og Lfnu langsokk, er orðin ní-
ræð. Af því tilefni skrifar Þorleifur Hauks-
son grein um Astrid og sögur hennar sem
eiga það sameiginlegt að vera sprottnar úr
því umhverfi þar sem hún ólst upp, en í nóv-
ember 1907 fæddist hún skammt frá
Vimmerby í Smálöndum og ung tók hún ást-
fóstri við Hamsun og telur að bók hans,
Sultur, hafi hrifið sig mest.
Hvolfþök
án súlna voru byggð á dögum Rómverja og
standa sum þeirra enn. Nú hefur gerð hvolf-
þaka gengið í endurnýjun h'fdaganna með
nýrri tækni, sem gerir fýsilegt að byggja yf-
ir stór hús eða svæði, svo sem íþróttaleik-
vanga. Tjald sem myndar yzta byrði hússins
er blásið upp og steinsteypu og einangrun
blásið innan á tjaldið. Komin er reynsla á
slík hús í Bandarfkjunum og þykja þau þola
fárviðri framúrskarandi vel.
Forsíðumyndina tók RAX ó Landmannaafrétti.
NORDAHL GRIEG
LONDON
- Brot -
MAGNÚS ÁSGEIRSSON ÞÝDDI
Vér hlustum í múgborgarmyrkri
á moi’ðdrekaflugsins gný.
A háloftsins helspunavélum
öll hjól eiu þeytt á ný.
Um vindása Vetrarbrautar
sér verkhraðir gróttar þyrla.
Svo fellur úr lofti farmm'
af feigð yfir þök og hvirfla.
Vérfínnum, hve fnæsandi nálgast
hið fallhraða tundurstál,
sem líkamans umkomuleysi
laði eins og segulnál.
Um húsið fer hriktandi skjálfti,
er hryðjurnar yfír ríða.
Svo þessi var ætluð öðrum! -
Þá er hinnar næstu að bíða!
Vor hlutur er betri en hinna,
sem hugi-ekkið létu fyi’st,
og óttast um hitt á eftir
í álfunnar fangavist.
í frelsi er oss fært að hjálpa
þeim fjötruðu, er á oss kalla.
Og því brosa menn í myrkri,
á meðan sprengjiu'nar falla.
Nordahl Grieg, 1902-1943, var norskt skóld, sem barðist með norsku andspyrnu-
hreyfingunni ó stríðsórunum og féll í loftbardaga yfir Berlín. Hann dvaldist um tfma ó
íslandi og kona hons, leikkonan Gerd Grieg, lék um tíma með Leikfélogi Reykjavíkur.
Eftir Nordahl Grieg liggja skóldsögur og leikrit auk Ijóðanno.
RABB
AFMÆLI
NÚ nýverið varð ég
fimmtugur sem ekki er
í frásögur færandi
enda gengur þetta
náttúrlega yfir alla þá
sem lifa nógu lengi til
þess ama. Eins og
nærri má geta bárust
mér margar gjafir og góðar sem eins kon-
ar verðlaun fyrir umrætt langlífi. Eftir öll
hátíðahöldin leit ég yfir gjafirnar með til-
liti til þess hvað sýnist við hæfl að færa
fimmtugum kennara. Skömmu áður hafði
mér verið boðið í sextugsafmæli og af
gjöfunum að dæma virtist sá sextugi
engrar ánægju njóta nema þeirrar að
drekka koníak og reykja vindla auk þess
sem hann fékk tvö málverk, öðm þeirra
stórspillt með forljótum silfurskildi neðst
á rammanum. Hinn sextugi var ekki kenn-
ari heldur deildarstjóri í fyrirtæki.
Eg skipti gjöfunum mínum í flokka.
Fyrsti flokkur var karlmannlegar gjafír.
Það gladdi mig talsvert að enn sýndist við
hæfl að telja mig til einhvers konar karl-
mennis. Augljósasti vottur þess voru
flrnaglæsilegar vöðlur. Ekld þessar úr
gúmmíi sem sífellt em rifnar og hleypa
heilu stórfljótunum í gegnum sig og láta
mann sitja uppi með kvef og hálsbólgu
eftir hverja einustu veiðiferð. Þessar mín-
ar nýju vöðlur em léttar og falla vel að
líkamanum og verja hann auk þess kulda.
Þetta var karlmannlegasta gjöfin mín og
mig dreymir um það dag og nótt er ég
stend í miðri laxveiðiá næsta sumar og
fylli kvótann - án þess að vera rassblaut-
ur eins og venjulega.
Onnur gjöf, sem benti til hins sama, var
tímaritið Playboy, fornfrægt rit sem teng-
ist minningum flestra manna með áhrifa-
miklum hætti. Nú brá hins vegar svo við
að mér fannst ritinu hafa hrakað nokkuð
og hreint ekki eins æsandi sem forðum
daga. Varð ég að þola margs konar
ósmekklegar aðdróttanir fyrir þetta og
verða þær ekki hafðar eftir hér. Eins og
alkunna er hefur rit þetta þriflst á því að
birta myndir af berrössuðum konum. Sú
sem þetta gerði með mestum tilþrifum í
afmælisgjöfinni minni reyndist vera 47
ára gömul og mér fannst það náttúrlega
varla háttvísi að færa manni í hámarki
síns gráa flðrings svo gamla kerlingu
bera.
Eg tel enn til karlmannlegra gjafa viskí
það og koníak sem mér barst. Að vísu er
svo komið að ég get hvorugan þessara
drykkja snert, nema svo sem fingurbjarg-
arfylli, án þess að veröldin taki alls kyns
stökkbreytingum og ég með - og eru af
því ljótar sögur. Samt þóttu mér þessar
gjaflr mikilsverðar fyrir hugsunina sem lá
að baki - og eru nú taldar upp hinar karl-
mannlegu gjafir.
Næsta flokk kalla ég gjafír bókmennta-
fræðingsins. Það yrði of langt má að telja
upp allar þær góðu bækur sem ég fékk.
Það er bara þannig að af slíkum gjöfum
fær maður aldrei nóg. Eg nefni þó eina
sem fylgdi Playboy-gjöfinni. Það var lítið
kver eftir einhvern Ingimund gamla,
Leiðarvísir í ástamálum I, Fyrir karl-
menn, frá árinu 1922 Þannig hefur hann
pistilinn um það hvernig ástaþránni skuli
fullnægt: „Að kynnast vændiskonu er eng-
um efiðleikum bundið. Til þess þarf venju-
lega eigi annað en peninga.“ Ég þurfti
ekki að lesa lengra. Enn eina sönnun hafði
ég þó fengið þess að flestöll lífsgæði
strönduðu á kennaralaununum.
Þriðja flokk gjafanna kalla ég kennara-
gjafír. Þær gjafir eru í fyrsta lagi fót. Ég
ætla ekki að hefja upp neinn barlóm - en
eitt af því sem hægt er að spara, meðari
þetta meinta góðæri gengur yfir, sumir
kalla það „gróðæri", er fatakaup - sem
verður náttúrlega til þess að larfarnir ut-
an á okkur taka óðfluga að trosna. A
fimmtugsafmæli mínu var það einkum
fjölskylda mín sem greip í taumana. Ég
eignaðist sem sé stælskó, stælskyrtu,
stælbindi og fleira fallegt í nýjustu línun-
um. Ég vonast til að eftir þessu verði tek-
ið um skeið.
Onnur dæmigerð kennaragjöf er pen-
ingar. Landslýð er víst ljóst að til kennara
fer lítið úr fjárhirslum ríkisins. Enginn
vafi leikur á að fjöldi velunnara minna og
vina hóf fjársöfnun - eins og stórflóð
hefði fallið í fjarlægu ríki - og ég hef ekki
verið svona vel stæður um langt skeið.
Sumt fjárins er í formi úttektarseðla
(gjafakorta) í Kringlunni svo að féð færi
ekki allt í salt í grautinn og símareikn-
inga. Það er ekki lítið tilhlökkunarefni að
fá að skeiða um Kringluna gjörvalla og
kippa einhverju fallegu úr hillunum og
vera ofan á allt borgunarmaður fyrir því.
Upptalningu minni er lokið. Hún leiðir í
ljós að afmælisgjafir breytast með aldri
afmælisbarnanna. Mínar gjafir sýndu að
ég er enn í nokkrum blóma þótt ekki leyni
sér að fyrri helmingnum er lokið. Nú er
bara að reyna að vanda sig að lifa svo að
einn góðan veðurdag geti maður fagnað
sextugsafmæli. Líkast til verður kennara-
stéttin liðin undir lok, stjórnvöldum til
ævarandi gleði, og afmælisgjafirnar mínar
fyrst og fremst málverk með silfurskjöld-
um, haugar af dýrum vindlum og tunnur
koníaks.
ÞÓRÐUR HELGASON
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 15. NÓVEMBER 1997 3