Tíminn - 27.11.1966, Síða 5

SUNTTOÐAGGR 27. nóvember 1966

Útgefandt: FRAMSÓKNARIFLOKKURINN
Framkvœamdastjórl: Krfstján Benediktsson. Ritstjórar: Þðrarinn
Þórarinsson (áib). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fnlltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastj.: Steingrlmur Gíslason. Ritstj.skrifstofur 1 Eddu-
húsinu, sírnar 16300—18305. Skrifstofur: Bankastrætl 7. Af-
greiðslusfmi 12303. Auglýsingasími 19523. Aðrar skrifstofur,
sími 18300 Áskriftargjald kr. 105.00 á mán. innanlands. -- í
lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h. f.
Hagstofnun launþega
ÞaS hefor nm nokkurt skeið verið vaxandi áhugamál
lannþegasamtakanna að koma upp sérstakri hagstofnun,
sem annaðist ýmsar athuganir fyrir þau varðandi kaup-
og kjaramál- Þess gerist afltaf meiri og meiri þörf, að
latmþegasamtökm geti þanmg fræðilega gert sér ljóst
hve langt þau megi ganga í kröfum sínum og hvað þau
geta gert réttilega kröfo til. Slík hagstofnun sem væri
starfrækt af samtökum launþega, ætti að geta verið til
ávinnings fyrir afla aðiia, sem um þessi mál þurfa að
fjafla.
Það gerir stíka stofnun enn nauðsynlegri að ríkisvaldið
hefor konnð sér upp hagstofnun, Efnahagsstofnun ríkis-
ins er annast sflka starfsemi fyrir það. Starf slíkrar rík-
isstofnunar man aíftaf mótað meira og minna af viðhorfi
viðkommKfl rikisstjómar enda hafa þegar fengizt órækar
sannanir f^rrir því. Pyrir launþega er það því orðið enn
nauðsynlegra en áður að hafa umráð yfir sérstakri hag-
stofnun, sem mótvægi við Efnahagsstofnun.rfkisins, sem
alltaf verður öðrwm þræði áróðursstofnun viðkomandi
rfldsstjómar.
í ávarpi, sem Kristján Thorlacius, formaður Bandalags
stæísmanna rflós og bæja fhitti á nýloknu þingi Alþýðu-
sambandsms, vék hann m.a. að þessu máli. Kristján ræddi
þetta mál sérstakiega vegna þess, að þing B.S.R.B., sem
haKfið var í október siðastl. samþykkti einróma tillögu
mr> nanðsyn þess, að launþegasamtök landsins komi á
sameáginlegri hagstofnun, er annist hagfræðilegar rann-
stom, er fooma mættu samtökunum að gagni í kjarabar-
átte þeirra. Kristján hvatti eindregið til þessarar sam-
vinrra.
Það furðulega hefur gerzt að stjórnarblöðin, einkum
þó Alþýðublaðið, hafa mjög veitzt að Kristjáni fyrir að
minna á þetta mál, og verður ekki annað séð en t.d. Al-
þýðublaðið sé fylgjandi algerri einokun Efnahagsstofn-
unarinnar á rannsókn kjaramála.
í grein eftir Kristján Thorlacius, sem birtist hér í blað-
inu í gær, rakti hann nokkuð efni ávarps þess á þingi Al-
þýðusambandsins. í grein Kristjáns segir m.a.:
,Til stuðnings máli mínu um hlutverk Efnahagsstofnun-
ar ríkisins benti ég á, að við síðustu ákvörðun Kjaradóms
um laun opinberra starfsmanna hefði legið fyrir það
„fræðilega“ álit Efnahagsstofnunar ríkisins, að þjóðar-
búið þyldi ekki nema 3% hækkun launa til ríkisstarfs-
manna. Stjórnarmaður í Efnahagsstofnuninni, (ég mun
ranglega hafa haldið hann formann), Jóhannes Nordal,
seðlabankastjóri, átti sæti í Kjaradómi, og þar tók hann
sjálfur ekki meira mark á Efnahagsstofnuninni en svo, að
hann vildi láta samþykkja 5% launahækkun en meirihluti
Kjaradóms tók þó enn minna mark á þessari fræðastofn-
un“ og samþykkti 7% hækkun launa og var þó auðvitað
alltof lágt eins og allir vitan.
Öllu nánara ætti ekki að þurfa að rekja það, að laun-
þegasamtökin geta ekki borið traust til Efnahagsstofn-
unarinnar í þessum efnum. Þvert á móti er þeim það
aukin nauðsyn vegna starfrækslu hennar að eignast sína
eigin hagstofnun, er annast fræðilega rannsókn kjara-
mála fyrir þau. Alþýðublaðið sýnir vel hug sinn til laun-
þega með því að hamla gegn því, að launþegasamtökin
komi upp sterkri stofnun. Það ætlar launþegum að sætta
sig „þegjandi og hljóðalaust“ við útreikninga þá, sem
Efnahagsstofnun ríkisvaldsins kann að gera, enda þótt
fyrir liggi, að samkvæmt þeim hefðu opinberir starfs-
i menn ekki fengið nema 3% kauphækkun, þegar opinber
kjaradómur úrskurðaði þeim þó 7% hækkun:
TÍMINN
5
Walter Lippmann ritar um alþjóðamál:
Messíasarstefna Bandaríkjanna
hefur hvorki stað né tíma
Bandaríkin valda ekki skuldbindingum Manilafundarins
Johnson forseti.
8AMKVÆMT því, sem John
son forseti segir, er þjóð okkar
nú skuldbundin til að koma á
friði í Asfu og hafa frurakvæði
að byltingarkenndum unibot
um á lífskjörum fólksuis í
álfunnj. Okkur er tjáð, að þetta
sé frumskylda okkar o? brýn
ustu ihagsmunir okkar krafjist
þess.
Ef hér heima fyrir eða ein-
hvers staðar annars sciðar væri
litið á þessi loforð og heit, —
þennan flaum skuldbiadinga
og ógnana sem stefnuyfir-
lýsingu ábyrgs foringja öfl-
ugs veldis, hlytu þau að valda
almennum ugg. Þess munu sem
sé ekki finnast dæmi, að slíkri
feikna mergð margbreytilegra
manna hafi verið lofað öðru
eins firnum af þvilíku örlæti.
AFSKIPTA- og eftircektai-
leysið hér heima um ferð for
sétans hefur hlotið samsvörun
erlendis í nálega algerri van
trú á fyrirætlanir okkar og
hlutverk í Asíu. Væru orð
forsetans trúanleg hefði hann
ekki fyrirhitt einungis full
trúa viðskiptaríkja okkar í As
íu á fundinum í Mani'.u, né
heldur orðið að láta sér nægja
Ástralíumenn og Ný-Sjálend-
inga sem fulltrúa sjálfstæðra
samherja.
í Asíu eða Evrópu finnst
ekki ein einasta sjálfstæð þjóð
sem fylgir forustu okkar í
þessu nýja hlutverki, þar sem
við eigum að leiða mannkynið
til friðar og velmegunar. Við
segjumst vera að taka okkur
fyrir 'hendur í Asíu það sama
og við gerðum í Evrópu eg
Evrópumenn vita sjálfir, að
tókst ágætlega. Samt er mál-
um svo háttað, að engin rík-
isstjórn í Evrópu gæú setið
áfram að völdum, ef hún gengi
til liðs við okkur í Vietnam
striðinu. Ríkisstjórn Wilsons í
Bretlandi styður okkur „sið
ferðislega" en óljósum dyJgj
um um, að hún kjmni að senda
fáeina hermenn til Viet-
nam, hefur eigi að síð ir orðið
að andmæla, hafna og afneita.
Hvað viðvíkur Asíuþjóðunum
sem við eigum að, vera að
bjarga, þá veitir ekkert Asíu
ríki okkur minnsta stuðning
hvorki Japan, Indlar.d, Pak
istan, Burma, Malasía né Indo
nesía. Náin viðskiptalðad ein
standa með okkur, auk Ástra-
líu og Nýja Sjálands. En hvorld
Ástralíumenn né Ný-Sjálend
ingar em Asíuþjóð. Þær eru
eftirskyldir útverðir hins
forna Bretaveldis.
ER EKKI ástæða til að spvrja
hvort ekld sé einhvers staðar
eitthvað bogið við fyrirhugaö
ætlunarverk okkar í Asíj úr
því að heita má að aðrar þjóðir
haldi sig nálega undantekning
arlaust í fjarlægð og forðist
öll afskipti, eða séu and
hverfar. Ég hygg, að svo sé.
Megingallinn á stefnu John-
sons felst í því, að hún liæfir
hvorki stað né tíma. Hún ei
mörkuð út frá þeirri forsendu,
að eins sé ástatt um allan heim
inn nú á sjöunda tug aldarinn
ar og var í Evrópu á fimm'a
áratugnum. Þetta er megin-
misski'lningur um heiminn.
eins og hann er orðinn síðan
heimsveldi Evrópumanna,
leystust upp og Asiuþjóðimar
fóru að koma fram á sjónar-
sviðið.
Innri kjarni þessarar Mess
íasarstefnu okkar er byggður
á þeim óviðurkennda skilningi
(sem oft er raunar oeuilínis
hafnað), að hið forna hiutverk
hins hvíta vestræna manns, sem
Evrópumenn hafa ekki framar
efni á að gegna, hafi lent á
okkar herðum.
HIN opin'bera hugsjóna-
stefna stjórnarinnar í Wash-
ington er beinn afkomandi hug
sjónastefnu heimss.yrjald-
anna tveggja. Ég ber góð
kenmsl á hana, þar sem ég hef
lifað við hana, trúað á hana,
og barizt fyrir henni. Stefn-
an varð til í Englandi strax eft
ir hið óvænta áfall, sem inn
rás Þjóðverja í Belgíu Var árið
1914, og hún var mögauð sem
skynsamleg réttlæting á þátt-
töku Bandaríkjamanna 1 heims
styrjöldinni fyrri. Ég hélt þá
og held enn, að þátttakan hafi
verið nauðsynleg og maistaðui-
inn góður.
En þetta breytir ekki þeirri
sögulegu staðreynd, að hug-
sjónastefna Wilsons og Erank
lins Roosevelts, (sem raunar
var aldrei alls kostar sannfærð
ur) var tekin út frá þvt. sem
þá var álitinn sjálfgefinn sann
leikur, eða að alþjóðlega skipu-
lagið, sem Bretar höfðu haft
forystu um að lroma á á nítj-
ándu öld, væri menningunni
nauðsynlegt og yrði því að hald
ast, en með nokkurri breytingu
þó. Burðarás þessarar albjóð
Jegu skipunar var hópar Evr
ópustórvelda, sem drottuuðu
yfir hnettinum.
Breytingin, sem gerð var
á skipaninni og kom cil á þess
ari öld, var í því fóigm að
Bandaríkin, sem voru vaxn frá
fyrra hlutverki sínu og orðin
stórveldi, sameinaðist stor
veldakjarnanum, sem forráð
hafði um örlög alls heimsins.
ÞEGAR forsetinn og R’isk ut
anríkisráðherra reyna að heira
færa þessa hugsjónastefnu upp
á Asíu á sjöunda tug oíjsarar
aldar, eru þeir að leggja Banda
ríkjunum á herðar hlutverk,
sem ekki er unnt að gegna
vegna þess, að það er byggt
á grunnvillu. Þeir hafa exki
reiknað með umfangsmiklum af
leiðingum af falli heimsveld-
anna og þeirri staðreynd, að
Asíulöndin, með sína gífur-
legu fólksmergð, eru hætt að
vera nýlendur.
Við höfum vissulega miklu og
sögulegu hlutverki að gegna í
Asíu og á Kyrrrahafi. En þv)
verður ekki gegnt með því að
gera innrás á meginland Asiu.
og fjarstætt er að hugsa sér,
að við getum stjórnað og ákvarð
að stefnu þeirra byltingar
átaka, sem yfir þjóðir Asiu
hljóta að ganga. Okkar hlut
verk er að lifa og starfa í friði
við hlið þeirra og rétta þeim
hjálparhönd, meðan þær eru a?
þreifa sig áfram-
En við getum þvi aðeins «ií
að í friði við hlið þessara þióðc
að við hverfum frá mikil-
mennskubrjálæði Manila • firr
unnar.