Alþýðublaðið - 30.08.1984, Qupperneq 1

Kjartan Jóhannsson um álsamningana:
Leynimakkið forkastanlegt
Fimmtudagur 30. ágúst 1984
174. tbl. 65. árg.
Mikil leynd hvílir nú yfir álvið-
ræðunum. Er farið með þessar við-
ræður einsog hernaðarleyndarmál
og undrast fólk það mjög, því þarna
er verið að semja um sölu á orku,
sem er samcign allra landsmanna.
Nægilegar upplýsingar hafa þó lek-
ið út í eterinn til að fólk geri sér
grein fyrir því að ísienska samn-
inganefndin viröist ætla að semja
upp á mun lægra söluverð á raforku
sinni til Alusuisse, en aðrar þjóðir
Bylting í stjórnarráðinu!
Það er hrollur í starfsmönnum
ráðuneytanna um þessar mundir.
Ráðuneytisstjórar sem og aðrir
háttsettir haukar í stjórnsýslúkerf-
inu eru nú mjög uggandi um fram-
tíðina. Hefur ákveðinni stjórnskip-
aðri nefnd tekist að skapa álíka
hrollvekjandi andrúmsloft í Stjórn-
arráðinu og meistara Hitchcock
einum var lagið að búa til.
Nefnd þessi var sett á laggirnar
18. ágúst 1983 og var skipuð af for-
sætisráðherra. Var henni falið að
gera tillögur um breytingar á stjórn-
kerfi ríkisins og stjórnarháttum.
Þrír framsóknarmenn og tveir
sjálfstæðismenn eiga sæti í nefnd-
inni, en formaður hennar er Eiríkur
Tómasson, lögfræðingur og fram-
sóknarmaður. Enginn fulltrúi
stjórnarandstöðunnar var skipaður
í nefndina þó störf hennar miði að
því að gera gagngerar breytingar á
stjórnkerfi landsins.
Nefndin er nú langt komin með
að vinna upp tillögur sínar og mun
væntanlega innan skamms leggja
þær fyrir ríkisstjórnina í formi nýs
frumvarps til laga um Stjórnarráð
íslands og í öðru lagi leggja fram
breytingatillögur á gildandi lögum
um kjarasamninga opinberra
starfsmanna og breytingu á lögum
um ríkisendurskoðun.
Alþýðublaðið hefur hlerað úr
stjórnarherbúðunum að tillögur
þessar séu mjög umdeildar af ráða-
mönnum og litlar líkur taldar á því
að samkomulag náist um þær.
Er haft eftir starfsmanni í stjórn-
arráðinu að erfiðast muni reynast
að ná samkomulagi um uppstokk-
un og fækkun ráðuneytanna. Munu
ráðherrarnir óttast mjög það end-
urskipulag, því þeir sjá sætum sín-
um ógnað með þessum breytingum.
T.d. er gert ráð fyrir því að við-
skiptaráðuneytið verði lagt niður.
Þau verkefni, sem heyra undir utan-
ríkisverslun, markaðskönnun og
önnur mál tengd útflutningi og
verslun við útlönd, munu færð til
utanríkisráðuneytisins. Banka- og
efnahagsmál verða færð til fjár-
málaráðuneytisins og/eða til nýs
efnahags- og atvinnumálaráðu-
neytis. í efnahags- og atvinnumála-
ráðuneytinu verða landbúnaðar;
sjávarútvegs- og iðnaðarráðuneytin
sameinuð, auk þess sem þetta ráðu-
neyti mun fá stjórn banka og fjár-
festingarmála. Þarna er einum fjór-
um ráðherrum kippt úr umferð, at-
vinnumálaráðherrunum þrem,
þeim Jóni Helga, Halldóri Ás-
grímssyni og Sverrir Hermanns-
Stjórnskipuð nefnd leggur til:
Uppstokkun ráðuneyta
Afnám æviráðningar
Gjörbreytt fyrirkomulag stjórnsýslunnar og
og ýmislegt fleira, sem fær svitann til að spretta
út á kerfisköllunum.
syni, auk þess sem Matta Matt verð-
ur skipt milli þriggja ráðuneyta.
Það er von að þeir svitni.
Gert er ráð fyrir fleiri róttækum
breytingum. Samgöngumálaráðu-
neytið verður sameinað orkumál-
um og vísindarannsóknum og kall-
að þróunarráðuneyti. Sá þáttur fé-
lagsmálaráðuneytisins, sem snertir
tryggingakerfið verður sameinaður
heilbrigðisráðuneytinu. Sveitar-
stjórnarmál verða sameinuð dóms-
málum og löggæslumálum í innan-
ríkisráðuneyti. Og kirkjumálin
færð til Ragnhildar í menntamála-
ráðuneytinu, svo hún hafi eitthvað
að gera þegar hún er búin að ganga
af menntamálum þjóðarinnar
dauðum. Kannski það sé gert til að
boða upprisu menntamálanna í
öðru lífi? Þykir þó ýmsum það ills
viti að sú hefð sem skapast hefur að
hafa guðs og manna lög undir ein-
um hatti, verði brotin.
Einsog sjá má á þessari upptaln-
ingu er hér um mjög mikla upp-
stokkun að ræða og tæplega talið
líklegt að núverandi ráðherrar séu
tilbúnir að skrifa undir afsögn sína.
Svo vænt þykir þeim um stólana.
En í tillögum nefndarinnar eru
ýmsir fleiri fróðleiksmolar. Sagði
heimildarmaður okkar að lagt verði
til að Þjóðhagsstofnun verði lögð
niður og þeir þættir hennar, sem
varða hagsýslugerð og tölfræðiút-
reikninga verði færðir til Hagstofu,
sem verði sjálfstæð stofnun, en aðr-
ir þættir svo sem áætlanagerð og
stefnuráðgjöf verða færðir til nýja
atvinnumálaráðuneytisins.
Nefndin mun hafa kynnt tillögur
sínar ráðuneytisstjórnunum og eru
þeir allir skíthræddir, því hætt er
við að fjöldi þeirra verði að leita sér
að nýrri vinnu, því ef lesið er milli
lína í tillögum nefndarinnar er
stjórnarráðið fullt af kolvitlausum
mönnum í snarvitlausum stöðum.
Auk þess leggur nefndin til að
æviráðning verði afnumin og tak-
mörk sett um hversu lengi stjórn-
endur geti setið í sama stólnum í
sama ráðuneyti. Er talað um 12 ára
hámarkssetu og með því er reynt að
koma á hreyfanleika milli ráðu-
neyta og hins almenna vinnumark-
aðar.
Ekki eru þessar tillögur mjög
vinsælar meðal toppanna í ráðu-
neytunum. Yes minister, tauta þeir
með fýlusvip og bralla sín launráð á
bak við tjöldin. Þeir þurfa þó senni-
lega ekki að óttast um hag sinn, því
ráðherrarnir eru að sögn ekkert
Framhald á bls. 2
hafa samið um. I sjónvarpsviötali
við Gunnar G. Schram kom fram
að hugsanlega væri um að ræða
50% hækkun orkuverðs, sem þýðir
að raforkuverðið fer úr 9,5 mills
upp í 14 mills. Framleiðsluverð ork-
unnar mun hinsvegar vera vel yfir
20 mills.
Þessa hækkun er verið að ræða í
Zúrich og eftir hálfan mánuð í
Amsterdam á meðan Ghana semur
upp á 17 mills og Grikkir upp á rúm
20 mills.
Við töluðum við Kjartan Jó-
hannsson, formann Alþýðuflokks-
ins, og spurðum hann hvað honum
fyndist um leynimakkið yfir þess-
um viðræðum og hvernig honum
fyndist hafa verið staðið að samn-
ingaviðræðunum.
„Mér þykir hvíla ótrúleg leynd
yfir þessum umræðum og finnst
þjóðin alls ekki nægilega upplýst af
samningamönnum um þessi mál,
sem varða þjóðina alla og ætti að
vera í gangi opinber umræða um
málið“, sagði Kjartan.
„Það er skylda stjórnvalda að
upplýsa þjóðina um hverslags
samninga er verið að gera. Það er
einkennilegt að einu upplýsingarn-
ar sem við fáum er að verið sé að
ræða málin, en fulltrúi Alusuisse
segir að það sé glatt á hjalla og liggi
vel á mönnuml'
Átti Kjartan þarna við ummæli,
sem höfð voru eftir dr. Dietrich
Ernst, einum af varaframkvæmda-
stjórum Alusuisse, í Morgunblað-
inu 25. ágúst, en þar sagði hann: „Á
milli okkar hefur skapast létt and-
rúmsloft..“
„Hugmyndirnar um að semja um
Framhald á bls. 2
Ragnhildur vegur
að rótum menntunar
Æjtlar menntamálaráðherra að
ganga þannig frá menntakerfi
landsmanna, að ekki standi steinn
yfir steini, þegar hún skilar af sér?
Það er von að spurt sé og er Al-
þýðublaðið ekki eitt um að óttast
að svo fari. Daglega streyma inn á
blaðið ályktanir frá hinum og
þessum hópum, sem tengjast
menntamálum landsmanna á einn
eða annan veg. Það er sameigin-
legt með öllum ályktununum að
þær eru mótmæli gegn niðurrifs-
starfsemi Ragnhildar Helgadótt-
ur.
Forfeður okkar gerðu sér
glögga grein fyrir því að menntun
er einn af hornsteinum þess að
þjóðinni vegni vel. Ólæsi var út-
rýmt hér á landi mun fyrr en í ná-
grannalöndum okkar og almennri
skólaskyldu komið á löngu áður
en stjórnhajarí Evrópugerðu sér
grein fyrir mikilvægi þess að allur
almenningur ætti skýlausan rétt á
því að afla sér fróðleiks.
Mennt er máttur, segir gamalt
máltæki og hafa flestir mennta-
málaráðherrar íslenska lýðveldis-
ins gert sér grein fyrir því, þó
stundum hafi verið deilt um að-
ferðir þeirra til að efla mátt
menntunarinnar.
Nú á tímum örtölvutækninnar,
þegar ráðamenn um allan heim
gera sér æ ljósari grein fyrir mikil-
vægi menntunarinnar, ætli þjóð-
félagið að fylgjast með þróuninni
í umheiminum og ekki að dragast
aftur úr, skýtur þó skökku við hér
á skerinu. Æðsti handhafi mennt-
unarmála á landinu virðist neyta
allra bragða til að brjóta niður
þann mikla árangur, sem áunnist
hefur í menntamálum lands-
manna í áranna rás.
Ragnhildur blæs í herlúðra
glaðbeitt á svip og skipar niður-
skurð hér og þar og allsstaðar.
Þeir sem hyggja á framhaldsnám
verða að gera það á eigin kostnað.
Lánasjóði námsmanna, sem kom-
ið var á fót, svo allir ættu sama
rétt á framhaldsnámi, er snið-
genginn af fjárveitingum. Ákveð-
ið er að afnema víxillán til 1. árs
nema, og þar með er áralöng rétt-
indabarátta námsmanna gerð að
engu með einu pennastriki. Eða
einsog segir í ályktun frá Stúd-
entaráði: „Það fólk sem mest þarf
á aðstoð LÍN að halda er fólkið
sem orðið hefur harðast úti í
kjaraskerðingu þeirri, sem dunið
hefur yfir síðasta ár. Ákvörðun
menntamálaráðherra er ein gróf-
asta aðför að LÍN og námsmönn-
um, sem gerð hefur verið lengi og
stangast á við þá grundvallar-
hugsun, sem liggur að baki LÍN,
það er að allir hafi jafnan rétt til
náms, óháð efnahag, búsetu eða
kynií'
En Ragnhildur brosir sínu
breiðasta og bendir námsmönn-
um á að slá næsta bankastjóra um
víxil, einsog ekkert sé sjálfsagðara
á tímum þegar Seðlabanki íslands
hefur gefið út fyrirskipanir til
bankanna að dregið skuli úr öll-
um útlánum.
Og hún gerir meira. Nú skal veg-
ið að rótum grunnmenntunar í
landinu. Það eru ekki bara fram-
haldsskólanemar sem eiga að líða
fyrir athafnasemi menntamála-
ráðherra. Eitt skal yfir alla ganga
Framhald á bls. 2
Hvert hverfa peningarnir, sem spara á í menntakerfinu?