Alþýðublaðið - 08.08.1986, Blaðsíða 4

alþýðu-
■ n mrty
Föstudagur 8. ágúst 1986
Alþýðublaöið, Ármúla 38, 108 Reykjavík
Sími: (91) 681866, 81976
Útgefandi: Blað hf.
Ritstjóri: Árni Gunnarsson (ábm.)
Blaðamenn: Jón Daníelsson, Ása Björnsdóttir, Kristján
Þorvaldsson, Margrét Haraldsdóttir.
Framkvæmdastjóri: Valdimar Jóhannesson
Skrifstofa: Halldóra Jónsdóttir og Eva Guðmundsdóttir
Setning og umbrot: Alprent hf., Armúla 38
Prentun: Blaðaprent hf., Síðumúla 12
Askriftarsíminn
er 681866
Þjóðveg-
ur á þaki
heimsins
Eftir 11 ára þrotlaust starf hafa
kínverskir vegagerðarmenn nú
loksins lokið við að breikka og
leggja bundið slitlag á fjallaveginn
sem tengir saman höfuðborgir
Tíbets og Qinghaifylkis á hæstu há-
sléttu veraldar.
Vegurinn, sem er 1.937 km lang-
ur, er að meðaltali 3.500 metra fyrir
ofan sjávarmál og hann liggur um
svæði þar sem jörðin er frosin allt
árið um kring, allt niður á 40—120
metra dýpi. Vegarlagningin var gíf-
urlegum erfiðleikum bundin vegna
frostsins í jörðinni, vegna mikillar
hæðar vegarstæðisins og mikillar
fjarlægðar frá byggðu bóli.
Fjallvegurinn frá Qinghai tjl
Tíbet var upphaflega gerður á 6.
áratugnum. Hann liggur frá Lhasa,
höfuðborg Tíbets, til Xining, höf-
uðborgar Qinghaifylkis. Frosið há-
lendið sem vegurinn liggur um,
þekur 1.47 milljón ferkílómetra,
sem er 15% af flatarmáli Kínaveld-
is.
Flutningar eftir veginum eru
mjög mikilvægir fyrir efnahag
svæðisins. Eftir honum eru fluttir
um tveir þriðju hlutar alls varnings
sem þarf að flytja til Tíbet.
Endurbætur á veginum hafa
staðið óslitið frá árinu 1974 og þar
til í ágúst í fyrra að síðasti vegar-
kaflinn var formlega opnaður fyrir
umferð. Heildarkostnaður við gerð
vegarins var um 770 milljónir júsna
eða sem svarar 10.55 milljörðum ísl.
króna.
Aðalvandamálið var að finna
leiðir til að verja veginn fyrir frost-
skemmdum, að sögn Liu Jilin verk-
fræðings. Gera þurfti tilraunir með
margar mismunandi tegundir af
bundnu slitlagi, þar sem stöðug
umskipti frosts og hláku ollu vega-
skemmdum. Vegurinn var breikk-
aður úr sex metrum í níu og bætt
við mörgum brúm og jarðgöngum.
Nú er hægt að aka eftir veginum
með 60 km hraða á klst. að meðal-
tali í stað 30 km hraða áður, sem
sparar bæði tíma og eldsneyti. Það
tekur nú helmingi skemmri tíma að
aka vörubíl á milli Xining og Lhasa
en áður, eða tvo daga í stað fjög-
urra.
Vinnuaðstæður voru mjög erfið-
ar við vegarlagninguna. Verka-
mennirnir voru oft orðnir úrvinda
af þreytu eftir aðeins hálftíma
vinnu, þar sem súrefnisinnihald
loftsins var helmingi minna á há-
sléttunni en við sjávarmál. Kuldinn
var lika mikið vandamál Hitastigið
fer sjaldan upp fyrir frostmark á
560 km kafla, enda er vegurinn í allt
að 5.200 metra hæð yfir sjávarmáli.
Meðalárshitinn á þessu svæði er h-5
gráður á Celcius og hitastigið fer oft
niður fyrir -h 30 gráður á veturna.
Það tók 11 ár að leggja bundið
slitlag á allan veginn og tafði það
sérstaklega fyrir að flytja þurfti
ófrosinn ofaníburð langar leiðir.
Það voru gerðar margar tilraunir
með slitlag sem hentaði á veginn.
Fljótlega eftir að bundið siitlag var
lagt á hluta vegarins kom í ljós að
malbikið varð mjúkt vegna áhrifa
útfjólublárra geisla í þunnu and-
rúmsloftinu. En vegna kuldans var
malbikið frosið meirihluta ársins.
Bílar gátu þess vegna ekið eftir veg-
inum, en þeir urðu að fara hægt og
undirlagið á veginum skreið til, sem
Það kvað vera fallegt í Kína
aftur olli skemmdum á ræsum,
brúm og byggingum meðfram veg-
inum.
Stjórnvöld gripu fyrst til þess
ráðs að staðsetja marga vegavinnu-
hópa við veginn til þess að hægt
yrði að gera jafnóðum við skemmd-
ir og halda veginum opnum. En það
var algerlega óviðunandi lausn að
láta menn dveljast langdvölum á
þessari eyðimörk, þar sem nístings-
kaldir vindar blésu.
Þess vegna var skipaður tvö
hundruð manna rannsóknarhópur
til að finna lausn á frostskemmdun-
um. í hópnum voru vísindamenn
og sérfræðingar í vegagerð frá níu
vísinda- og rannsóknastofnunum,
þ.á.m. frá Vegagerð ríkisins, Kín-
versku vísindaakademíunni, jökla-
rannsóknastofnunum og jarð-
fræðistofnunum í Peking, Lanzhou
og Tibet.
Rannsóknahópurinn kom á fót
tilraunastöð í Kunlunfjöllum í
4.700 km hæð þar sem er frost allt
árið um kring. Þar gerði hópurinn
ýmsar tilraunir til að kanna áhrif
hitabreytinga og annarra umhverf-
isþátta á slitlag, vegagrunn og ræsi.
Tveggja kílómetra tilraunabraut var
gerð við tilraunastöðina með mis-
munandi tegundum slitlags og und-
irlags. En allar tilraunir sem gerðar
voru með tjöru fram til ársins 1979
misheppnuðust. Svart malbikið dró
til sín hita í sumarsólinni og þýddi
frostið úr undirlaginu einn til tvo
metra niður í jörðina. Við það seig
vegurinn og varð ófær. Þegar veg-
urinn fraus aftur raskaðist undir-
staðan svo vegurinn eyðilagðist
þannig mjög fljótt.
Eftir 5 ára tilraunir fannst loksins
lausn. Hún var fólgin í því að setja
þykkt undirlag af þurrum ófrosn-
um jarðvegi ofan á sífreðna jörðina
og þekja það síðan með nýju plast-
kenndu slitlagi (polypropylene).
Sérfræðingarnir telja að með þessu
sé komið í veg fyrir að jörðin þiðni
á sumrin vegna hita frá slitlaginu.
Nýja slitlagið er svipað malbiki
hvað varðar styrkleika, teygjanleika
og endingu, en það er silfurgrátt á
litinn, sem gerir það að verkum að
það endurkastar sólarljósinu og
hitnar ekki eins mikið og svart mal-
bikið. Þannig minnkar hættan á að
undirlagið þiðni vegna sólarhita.
Talsmaður flutningaráðuneytis-
ins segir að reynslan af lagningu
þessa vegar muni hafa mikla þýð-
ingu fyrir vegarlagningu á mörgum
öðrum stöðum. En mest er um vert
fyrir fólk sem býr á svo afskekktum
stöðum að hafa öruggt vegarsam-
band allan ársins hring.
Molar
Klofningshreppur
Klofningshreppur í Dölum verður
ekki lengur til eftir næstu mán-
aðamót. Þá verður honum skipt á
milli tveggja nágrannahreppa.
Þetta er gert i samræmi við ný
sveitarstjórnarlög, en samkvæmt
þeim á að leggja niður hreppa
með færri en 50 íbúa.
í Klofningshreppi voru íbúarn-
ir aðeins 23 þegar íbúatalning fór
síðast fram hinn 1. desember á
síðasta ári. Það var því tæpast von
á öðru en hreppurinn yrði lagður
niður.
Hitt er svo annað mál að nýju
lögin munu ekki kveða sérstak-
lega á um að hreppum skuli skipt
við niðurlagningu, en þó þykir
hinum vísustu mönnum sem ekki
hafi verið von til annars en
hreppsfélag með þessu nafni yrði
klofið. Eða kannski bendir þetta
einfaldlega til framsýni þeirra
manna sem völdu hreppnum þetta.
nafn í upphafi.
•
Skotnir hægt
Frá Nígeríu berast þær fregnir að
þar í landi hafi nú verið tekin í
notkun ný aðferð við aftökur.
Þeir menn sem þarna eru afrétt-
aðir, eru sem sé skotnir hægt, ef
svo mætti að orði komast.
Þetta er gert þannig að aftöku-
sveitin beinir fyrstu kúlnahríðinni
að öklum hinna dauðadæmdu, en
síðan eru látnar líða fimm mínút-
ur, þar til skotið er aftur og er þá
miðað nokkru ofar. Síðan eru enn
látnar líða fimm mínútur þar til
aftur er skotið og þannig koll af
kolli, þar til fórnarlambið er
dautt.
Það fylgir sögunni að þessi að-
ferð sé viðhöfð til að hræða menn
frá að drýgja þá glæpi sem dauða-
refsing er við lögð.
•
Góður fyrirvari
Sjálfsagt muna margir eftir al-
þjóðlegu fiskveiðisýningunni sem
haldin var í Laugardalshöllinni
haustið 1984. Nú er verið að und-
irbúa næstu sýningu sem reyndar
verður ekki haldin í haust, heldur
haustið 1987 eða eftir rúmt ár
undir nafninu „Icelandic fisheries
exhibition".
í kynningarbréfi sem borist
hefur frá fyrirtæki því sem annast
þessa sýningu, en það hefur aðset-
ur í Bretlandi, segir m.a. að menn
geri sér vonir um enn meiri þátt-
töku en síðast, en þá munu um
250 fyrirtæki hafa tekið þátt í sýn-
ingunni. Fyrirtæki þessi voru alls
frá 16 löndum og sýningarsvæðið
náði yfir u.þ.b. 4.000 fermetra.
Að því er segir í kynningarbréf-
inu, hafa nú þegar fjöldamörg
fyrirtæki boðað þátttöku sína í
sýningunni á næsta ári, flest
þeirra frá hinum Norðurlöndun-
um, en einnig munu hafa borist
pantanir frá fyrirtækjum í Vestur-
Þýskalándi og víðar að.
•
Goðsagnir fjúka
Ein þeirra goðsagna sem gengið
hafa mann fram af manni gegnum
aldir, er sagan af Vilhjálmi Tell og
lásboganum hans. Vilhjálmur var
Svisslendingur svo sem kunnugt
er, og samkvæmt sögunni á hann
að hafa skotið sundur epli á höfði
sonar síns — og að sjálfsögðu
sendi hann örina úr lásboganum
sínum. Þetta hefur okkur öllum
að sjálfsögðu' þótt skemmtjleg
saga og þvi hefur fólk gjarna vilj-
að trúa því að hún væri sönn.
Nú er hins vegar kominn í ljós
sá galli á gjöf Njarðar, að Vil-
hjálmur heitinn Tell, hefur ekki
með nokkru móti getað haft lás-
boga undir höndum, þar sem
þetta vopn var óþekkt í Sviss á
þrettándu öld, þegar Vilhjálmur
Tell var uppi.
Svissneskur sagnfræðingur
hefur nú bent á þessa staðreynd
og þar með væntanlega aflífað
goðsögnina um Vilhjálm Tell.
Samkvæmt sögulegum heimild-
um mun lásbogi hafa verið notað-
ur í fyrsta sinn á þessum slóðum
árið 1388, eða um hundrað árum
eftir að Vilhjálmur var hættur
vopnaskaki.
Á hinn bóginn gæti náttúrlega
verið að Vilhjálmur hafi bara not-
að venjulegan boga . . .