Alþýðublaðið - 30.10.1986, Blaðsíða 2

2
Fimmtudagur 30. október 1986
r-RITSTJÓRNARGREINi
1400 heildverslanir
Oft er kvartað undan háu vöruveröi á íslandi
og þaö með gildum rökum. Skemmst er aö
minnast könnunar, sem Verðlagsstofnun efndi
til, þar sem borið var saman vöruverð í Reykja-
vík og Glasgow. í Ijós kom, að verö á ýmsum
tegundum matvöru var margfalt hærra hér á
landi.
Nú er það svo, að verð á matvælum getur
skipt sköpum ( framfærslukostnaði heimil-
anna. Það yrðu umtalsverðar kjarabætur fyrir
alla launþega ef unnt reyndist að lækka verð á
helstu nauðsynjavörum frá þvl sem nú er. Til
þess verður að leita allra leiða.
Umfang verslunaráíslandi hefuraukist mikið
hins síðari ár, og fjárfesting í verslun hefur
sjaldan verið meiri en nú. I upplýsingum, sem
Alþýðublaðið fékk frá Þjóðhagsstofnun, kemur
fram, að heildverslanir á l'slandi voru tæplega
1400 árið 1984. Þetta jafngildir því, að hér sé ein
heildverslun á hverja 168 neytendur.
Af þessum fjölda heildverslana voru aðeins
36, sem unnu að útflutningsverslun, 1008
störfuðu að almennri heildverslun, 50 voru í
bensín og olíuinnflutningi. Hjá 850 heiidversl-
unum voru starfsmenn 5 eða færri.
M enn getavelt því fyrir sér hver þörf eráslík-
um fjölda heildverslana hér á landi, og hvaða
áhrif það hefur til verðhækkana að svo margar
heildverslanir þurfa að halda lífi með öllum
þeim tilkostnaði, sem því fylgir.
Neytendasamtökin hafa skorað á viðskipta-
ráðherra að kanna hvort innflutningsverslunin
i landinu sé með þeim hætti, að hagkvæmast
sé fyrir neytendur. Þessi fjöldi heildverslana
gefur fullt tilefni til þess að kanna þátt þeirra í
þróun vöruverðs almennt, og hvort arðurinn af
samkeppninni brenni upp ( rekstrarkostnaði.
Þá er orðið mjög brýnt að kanna þátt flutn-
ingskostnaðar (vöruverði hér á landi. Tollar og
aðflutningsgjöld leggjast á flutningskostnað,
og getur hann því haft mjög afgerandi áhrif á
vöruverðið. Ekki eru miklar Kkur á því, að það sé
á færi nema stærstu innflutningsverslana að
ná skaplegum kjörum í flutningskostnaði, og
er margt sem bendir til þess, að flutnings-
kostnaður á mörgum mikilvægum vörutegund-
um sé óeðlilega hár.
Þessi atriði og mörg fleiri ber að kanna ræki-
lega fyrir næstu kjarasamninga og leita allra
leiðatil að náfram lækkun ávöruverði, sem eru
raunhæfar kjarabætur.
Söluskattur og tryggingar
Að undanförnu hafa óvenjumörg fyrirtæki í
þjónustu og verslun lagt upp laupana, orðið
gjaldþrota og hætt rekstri. Það er áberandi
hversu mörg þessara fyrirtækja skulda mikinn
söluskatt. Við gjaldþrot tapar ríkissjóður oft
háum fjárhæðum f ógreiddum söluskatti og
vegna annarra vangoldinna skatta.
Hér á landi hafa litlar takmarkanir verið á því
hverjir geta stofnað fyrirtæki og hafið atvinnu-
rekstur. Það er orðið mjög tímabært, að reglur
verði settar um tryggingar fyrir greiðslum til
hins opinbera. Þegar fyrirtæki geta t.d. ekki
greitt söluskatt er það skattur, sem þegar er
búið að hirða af neytendum, en ekki eru gerð
skil á.
Islenskum ferðaskrifstofum er gert að setja
tryggingar áður en þær hefja rekstur, til að
vernda viðskiptavininn. Með sömu rökum má
gera kröfu til þess að önnur fyrirtæki setji
tryggingar fyrir því að skattgreiðendur, neyt-
endur, verði ekki fyrirtjóni, þegarfyrirtæki geta
ekki gert skil á sköttum, sem þau hafa þegar
innheimt hjá viðskiptavinum.
Málefni 1
leiguaðilar að öðru leyti, sem gef-
ur viðkomandi auðvitað sterkari
búseturétt en annars væri. Þarna
er tvímælalaust farið inn á nýja
braut í möguleikum fólks til að
koma sér fyrir. Við höfum líka
ákveðið í samvinnu við Sunnu-
hlíðarsamtökin hér, sem byggðu
hjúkrunarheimilið Sunnuhlíð og
bærinn tók líka þátt í á sínum
tíma, að taka þátt í þeirri bygg-
ingu, sem er að fara af stað þar
sem verða verndaðar þjónustu-
íbúðir, sem er sterkasti þátturinn í
þjónustuíbúðakerfinu. Þar verð-
ur bæði möguleiki á þrifum, allri
þjónustu, mat og jafnvel hjúkrun,
þar sem þetta verður byggt við
Sunnuhlíð. Þarna ætlum við að
eiga fjórar leiguíbúðir, auk þess
sem við munum taka þátt í um
það bil 50% af öllum kostnaði við
þjónustuna við þessar ibúðir.
Þjónustusvæði
„Ennfremur erum við hér í Sæ-
bólslandi með land og þar er einn-
ig búið að skipuleggja íbúðir fyrir
aldraða og þar erum við aftur að
hugsa um íbúðir fyrir 60 ára og
eldri, það er að segja þá sem vilja
fara að minnka við sig og vilja
vera út af fyrir sig í sérbýli og eru
farnir að huga að þessum efri ár-
um, en eru kannski ekki þurfandi
fyrir að fara strax inn á mikil
þjónustusvæði".
„Það sem er alveg nýtt af nál-
inni hjá okkur er að alveg á næst-
unni verður tekið í notkun sam-
býli fyrir aldraða í húsnæði sem
okkur hefur tekist að útvega á
leigukjörum. Hér er um að ræða
mjög stórt einbýlishús og þar
verður rými fyrir að minnsta kosti
12 aldraða einstaklinga sem eiga
orðið erfitt með að búa lengur
heima, en þurfa hins vegar ekki
endilega hjúkrunaraðstoðar við
eins og er í Sunnuhlíð. Þetta sam-
býli verður með svokölluðu dval-
arheimilisfyrirkomulagi, sem er
allt nokkuð smærra í sniðum og
verður rekið meira eins og stórt
heimili. Og við erum mjög spennt
að fá að vita hvernig þetta sambýli
mun þróast. í þeim könnunum
sem hafa verið gerðar, þá hefur
fólk, þegar það er spurt, hafnað
dvalarheimilisfyrirkomulaginu,
en þessi tilraun með sambýli mun
vonandi sýna okkur hvaða leiðir á
að fara í þessu millistigi“.
„Hér hefur til margra ára verið
mjög öflugt félagsstarf aldraðra
með nokkuð föstu sniði frá ári til
árs. Á vegum þess félagsstarfs er
meðal annars rekin matarþjón-
usta, þannig að fólk getur komið
hvaðan sem er út bænum og feng-
ið sér að borða þarna. Sú matar-
þjónusta er nú fjóra daga í viku.
Það sem er dálítið spennandi í fé-
lagsstarfi aldraðra, það er starf-
semi sem ég held að sé ekki komin
af stað neins staðar annars staðar
en hér í Kópavogi og það er sér-
stakur félagsskapur sem er eigin-
lega sjálfstæður á með á fimmta
hundrað félaga. Þessi félagsskap-
ur heitir „Hananú!“ og er miðað-
ur við aðlögun starfsloka eða
mjúka lendingu við að Ijúka
vinnuævi, það er þetta sem svo oft
er talað um að fólk hætti ekki
skyndilega að vinna, labbi heim
og fari á eftirlaun og hafi þar ef til
vill að engu að hverfa.
í þessum félagsskap er byggt
mest á eigin frumkvæði fólksins
og ætlast til að það ákveði sjálft
hvað það vill starfa og annað þess
háttar, en framlag bæjarins er
starfsmaður sem sér um að skipu-
leggja hlutina fyrir fólkið og er
með ýmsa þjónustu í sambandi
við það sem fólkið er að gera. Inn-
an hópsins er mjög fjölþætt starf-
semi, eins og til dæmis bók-
menntaklúbbar, náttúruskoðun-
arklúbbar, tónlistarklúbbar og
margt fleira, en þessi félagsskapur
væri tilefni til alveg sérstakrar
umfjöllunar“.
„í lokin vil ég gjarna nefna
vinnuklúbb aldraðra, en þar er
leitast við að fá verkefni sem hægt
er að bjóða ellilífeyrisþegum sem
ennþá langar til að vera að vinna
við eitthvað. Það eru núna um 30
manns sem eru að vinna í þessu
verkefni og þeir fá vinnu 4 tima á
dag. Þetta er ekki síst gert í endur-
hæfingarskyni og eins er hér um
að ræða félagslegt atriði. Fólk
kemur þarna saman og vinnur
sína vinnu. Þetta er fólk sem allt
sitt líf hefur unnið hörðum hönd-
um, þekkir ekki annað og getur
ekki hugsað sér að hætta að vinna
mjög skyndilega. Þetta er líka það
fólk sem telur að vinnan sé það
sem það þarf á að halda umfram
allt og vill vinna eins lengi og það
getur.
Eins er í gangi hjá okkur athug-
un á því að koma á fót dagvistun
aldraðra. En það er ekki enn kom-
ið í þann farveg að ég geti sagt til
um hvernig það endanlega verður.
En það er til bæjarstjórnarsam-
þykkt fyrir því, að við settum í
gang könnun, bæði hvar væri best
að koma dagvistuninni á, hvernig
og í tengslum við hvaða starfsemi
sem við erum þegar með í gangi,
sagði Rannveig Guðmundsdóttir,
forseti bæjarstjórnar Kópavogs.
Hvað veldur 4
með í reikninginn. Sé aðaláherslan
hins vegar lögð á eftirspurnarkenn-
inguna, verða stjórnvöld að beita
fjármagns- og lánapólitískum að-
ferðum til að tempra heildareftir-
spurnina í þjóðfélaginu.
I norsku efnahagslífi virðist
þurfa að beita báðum aðferðum að
nokkru marki. Nauðsynlegt er að
minnka heildareftirspurnina, sér-
staklega að draga úr einkaneyslu,
en einnig þarf að draga úr kostnaði
við framleiðsluna. Það síðarnefnda
á ekki aðeins við um launin, heldur
þarf að hafa meira eftirlit með ein-
okunarverðlagningu, með vöxtum
og sjá til þess að skattar séu skil-
virkari og réttlátara tæki til jöfnun-
ar verðmætanna. Þær aðgerðir
mega þó ekki verða á kostnað lág-
launafólks, né leiða til aukins at-
vinnuleysis.
Áœtlanir 1
borg við Stangarholt. Kostnaður
við þessi tvö heimili eru verulega
undir því sem áætlað var, og hæpið
að hægt verði að hefja starfsemi þar
fyrír lok ársins. Borgarstjórinn
lagði einmitt áherslu á, fyrir kosn-
ingar, að framkvæmdum lyki við
þessar tvær stofnanir fyrir áramót.
Stefnt var að, að verktakar skiluðu
verkinu fyrir 15. nóvember þannig
að hægt væri að hefjast handa við
innréttingar en nokkuð langt er í
land svo það megi standast. Hins
vegar má heita útilokað að stofnan-
irnar geti opnað fyrr en í fyrsta lagi
í lok desember eða byrjun næsta
árs, sem verður að teljast líklegra.
Gert var ráð fyrir að hanna og
hefja framkvæmdir við tvær aðrar
dagvistunarstofnanir á árinu, í Ár-
túnsholti og í Seljahverfi. Svo virð-
ist sem ekki hafi ennþá verið hreyft
við þeim verkefnum.___________
Nefnd 1
koma því á framfæri við Alþýðu-
flokksfólk að nefndin er tekin til
starfa. Hún biður alla þá Alþýðu-
flokksmenn sem áhuga hafa á að
koma á framfæri við nefndina
ábendingum og tillögum um væn-
lega frambjóðendur, að gera það
hið fyrsta.
Nefndin mun síðan gera stjórn
fulltrúaráðsins grein fyrir störfum
sínum. Með hliðsjón af þeim tillög-
um og ábendingum sem nefndinni
berast, mun hún gera tillögu til
stjórnar fulltrúaráðsins um það,
með hvaða hætti endanlegt val
frambjóðenda í efstu sæti fari
fram. Samkvæmt lögum flokksins
er það síðan fulltrúaráðsfundar að
taka endanlega ákvörðun um það,
hvaða aðferð verði viðhöfð við val
frambjóðenda á lista flokksins.
Þegar nefndin hefur lokið störfum
sínum mun stjórn fulltrúaráðsins
auglýsa fulltrúaráðsfund með góð-
um fyrirvara.
AUGLÝSING
UMINNLAUSNARVERÐ
VERÐTRYGGERA
SPARISKÍRTEINA RÍKISSJÓÐS
FLOKKUR INNLAUSNARTÍMABIL INNLAUSNARVERÐ* ÁKR. 100,00
1983-2. fl. 01.11.86-01.05.87 kr. 280,81
*lnnlausnarverð er höfuðstóll, vextir, vaxtavextir og verðbót.
Innlausn spariskírteina ríkissjóös ferfram í afgreiðslu
Seölabanka íslands, Hafnarstræti 10, og liggja þarjafnframtframmi
nánari upplýsingar um skírteinin.
Reykjavík, október 1986
SEÐLABANKIÍSLANDS