Alþýðublaðið - 06.03.1987, Blaðsíða 4

Alþvðublaðið, Ármúla 38, 108 Reykjavík Sími: (91) 681866, 681976 Útgefandi: Biað hf. Ritstjórar: Árni Gunnarsson og Ingólfur Margeirsson
al^ýðu' Áskriftarsíminn
t Blaðamenn: Örn Bjarnason, Asa Bjórnsdóttir, Kristján Þor- valdsson og Jón Daníelsson Framkvæmdastjóri: Valdimar Jóhannesson Skrifstofa: Halldóra Jónsdóttir og Eva Ouömundsdóttir er 681866
Föstudagur 6. mars 1987 Setning og umbrot Alprent hf., Armúla 38 Prentun: Blaðaprent hf., Síðumúla 12
Þýskaland
Milljónir Þjóðverja eru ólæsir
Fullorðinsfrœðsla er knýjandi nauðsyn. Og oft þarf að byrja á því að sigrast á beiskum endurminningum frá því
á skólaárunum.
Meira en milljón fulloróinna
Þjóðverja eru hvorki læsir né skrif-
andi, en reyna hvað þeir geta til að
leyna þessari fötlun sinni. Til dæm-
is þykjast þeir vera handleggsbrotn-
ir, eða þeir segja að þeir hafi gleymt
gleraugunum heima.
Samkvæmt skilgreiningu Unesco
(Menningarmálastofnun Samein-
uðu þjóðanna) verða menn að geta
leyst tiltekin verkefni til að geta tal-
ist læsir og skrifandi, s.s. að geta
lesið úr skýrslum, skrifað bréf, fyllt
út eyðublöð og lesið leiðbeiningar,
skrifleg fyrirmæli, samninga og
bækur.
Þetta reynist mörgum ofviða og
er þeim fjötur um fót, þótt þeir geti
að öðru leyti leyst störf sín sóma-
samlega af hendi.
Dæmigert tilfelli er Klaus, 25 ára
Þjóðverji, sem hefur ekki staðist
bílpróf vegna þess að skriflega hlut-
ann (sem Þjóðverjar eru mjög
strangir á) hefur hann ekki getað
leyst. Klaus þekkir stafina og getur
skrifað nafnið sitt, en hann er ólæs
skv. skilgreiningu Unesco. Það hef-
ur valdið honum ómældum erfið-
leikum og hann hefur orðið fyrir
biturri reynslu í samskiptum við
vinnuveitendur og vinnumiðlunar-
stofnanir. „Hvað á að gera við
svona fólký er algeng athugasemd
og það eru ekki mörg störf, þar sem
ekki reynir eitthvað á lestrarkunn-
áttu. Þegar bílstjórastarfið sem
Klaus stóð til boða var úr sögunni,
heppnaðist honum að vísu að fá
vinnu á vélaverkstæði með aðstoð
góðra manna. En það eru ekki allir
svo heppnir og þeir munu vera fleiri
sem missa kjarkinn og leggja árar í
bát.
Ekki hefur verið gerð nein könn-
un á fjölda ólæsra í Þýskalandi.
Þýska Unesco-deildin áætlaði árið
1981 að það væri a.m.k. ein milljón
manna ólæsir og óskrifandi í land-
inu, en sennilega væru þeir miklu
fleiri. TVær milljónir myndu vera
nær lagi. Stofnun í Cologne sem
vinnur að fullorðinsfræðslu hefur
áætlað að í Cologne einni séu um
20.000 fullorðnir einstaklingar
ólæsir og óskrifandi.
Þeir sem eru ólæsir eru alls ófær-
ir um að bjarga sér í þjóðfélaginu.
Þeir mæta stöðugt fordómum og
litið er á þá sem andlega vanheila,
þótt svo sé ekki. Þeir eru áminntir
um að skólaskylda sé lögfest í
Þýskalandi og kunnáttuleysi þeirra
skrifast á reikning leti og
ómennsku.
Þegar svo er komið er algengt að
menn grípi til ráðstafana til að
leyna fötlun sinni. Þeir segjast hafa
gleymt gleraugunum heima, þeir
binda handlegginn í fatla þegar þeir
þurfa að fylla út eyðublöð og biðja
einhvern nærstaddan að gera það
fyrir sig og á veitingahúsum biðja
þeir þjóninn að velja réttina.
Sérskólar
Ólæsi má oft og iðulega rekja til
erfiðleika í bernsku, skilnaðar for-
eldra, atvinnuleysis eða áfengis-
vandamála á heimilinu. Stundum
er það vegna þess að börnin þurfa
að vinna með skólanum, eða þá að
sjón eða heyrn er skert, án þess að
eftir því sé tekið.
í dæminu af Klaus voru engin
sérstök vandamál á ferð, aðeins
sinnuleysi störfum hlaðinna for-
eldra sem fylgdust ekki með námi
drengsins. Hann byrjaði að skrópa
í skólanum og dróst aftur úr. Loks
var hann sendur í annan skóla fyrir
hægfara nemendur, en þar varð
hann fyrir aðkasti hinna nemend-
anna vegna þess að honum gekk
betur að læra en þeim. Hann gafst
upp fyrir hótunum um barsmíðar
og byrjaði að skrópa enn á ný. Eng-
inn virtist hafa skyldum að gegna í
sambandi við nám hans.
Löngu síðar fékk hann dálitla til-
sögn hjá tveimur kunningjum sín-
um, en nú þegar völ er á fullorðins-
fræðslu, þorir hann ekki að gera
eina tilraunina enn. Hann óttast að
standast ekki kröfurnar.
Og það er einmitt ein megin-
ástæðan fyrir því að ólæsir kjósa
heldur að leyna fötlun sinni en að
leita til stofnana sem veita fullorð-
insfræðslu. Þeir hafa verið rúnir
öllu sjálfstrausti snemma á ævinni
og eru búnir að byggja um sig varn-
armúr, sem erfitt er að brjóta niður.
í hugum þeirra er orðið skóli sam-
ofið sárum endurminningum um
niðurlægingu og útskúfun og þeir
hafa ekki tamið sér þá þolinmæði
og þann sjálfsaga sem er nauðsýn-
legur til þess að hefja nám á fullorð-
ins aldri. Reiknað er með að hver
einstaklingur þurfi að sækja nám-
skeið tvisvar í viku í tvö til þrjú ár
til að öðlast þá lestrar- og skriftar-
kunnáttu sem er nauðsynleg til að
geta bjargað sér í nútíma þjóðfé-
lagi.
Vestræn vopn í fórum
hryðjuverkamanna í Evrópu
í kjölfar sprengjuárásanna í Par-
ís í septcmber á síðasta ári, var sagt
frá því í sjónvarpinu að lagt hefði
verið hald á mikið magn vopna. Þar
á meðal var sprengiefni sem var
með sænsku áletruninni „Sprang-
deg“. Samkvæmt áletruninni reynd-
ist sprengiefnið vera frá sænsku
verksmiðjunni Bofors og grunur
lék á um að vopnafundurinn stæði
í satnbandi við sprengjuárásirnar.
Aldrei varð komist til botns í því
eftir hvaða leiðum sprengiefnið
hafði komist til Parísar. Bofors hélt
því fram að því hefði verið stolið
eða jafnvel hefði verið um frétta-
fölsun að ræða af hendi lögreglunn-
ar, sem hefði viljað sýna að hún
væri einhvers megnug gegn þeirri
öldu hryðjuverka sem þá var nýaf-
staðin.
Sá möguleiki er þó vissulega fyrir
hendi að evrópskir hryðjuverka-
menn hafi sambönd við leyni-
vopnasala, sem útvega vopn eftir
ólíklegustu leiðum. Sænska örygg-
isþjónustan telur sig hafa sannanir
fyrir því að frönsku hryðjuverka-
samtökin „Action directe“ hafi
sambönd innan Svíþjóðar. Hótun
barst frá samtökunum til þings
verkalýðssamtakanna á síðasta ári,
en henni var ekki fylgt eftir.
Vestræn vopn
Það er algeng skoðun að hryðju-
verkasamtök í Evrópu fái vopn sín
frá Austur-Evrópu, sérstaklega
Tékkóslóvakíu. Vopnaviðskiptin
eiga sér oft stað í Mið-Austurlönd-
um. Sagt er að aðgerðirnar séu fjár-
magnaðar frá Búlgaríu, enda hefur
það sannast í mörgum tilvikum.
En einnig hefur komið í ljós að
evrópskir hryðjuverkamenn hafa í
fórum sínum sprengiefni og vopn af
evrópskum uppruna. Vopnin sem
voru notuð við morðið á franska
herforingjanum René Audran voru
bandarísk, en skotfærin frá Austur-
ríki. í annað skipti fannst allmikið
af belgísku sprengiefni í fórum Act-
ion directe, sem reyndist vera stolið
úr vopnabirgðastöð í Belgíu.
Það er margt sem bendir til þess
að hinir ýmsu hryðjuverkahópar
skiptist á vopnum sín á milli og hafi
sérstaka útsendara á sínum snærum
til að útvega þau. Margir af félög-
um í Action directe hafa verið teknir
höndum og fangelsaðir, m.a. fyrir
að stunda ólögleg vopnaviðskipti.
Mikið af vopnum fannst við rann-
sókn á morði tveggja Iögreglu-
manna í París sem samtökin báru
ábyrgð á og mest af þeim reyndist
vera evrópsk framleiðsla. Ennfrem-
ur kom í ljós, þegar samtökin hugð-
ust koma dómaranum í máli Iög-
reglumannanna tveggja fyrir katt-
arnef með sprengingu, að sprengj-
an var framleidd í Belgíu.
Vopnafundir hjá þessum sam-
tökum og samtökunum FARL, sem
eru tengd Action directe, hafa sýnt
að þessir hópar hafa aðgang að
mjög fullkomnum vopnabúnaði.
Menn hafa vaxandi áhyggjur af því
að hryðjuverkahópar skiptist á
vopnum sín á milli og hafi þau á
lager víðs vegar. Til dæmis hafa
miklar vopnabirgðir fundist bæði á
Ítalíu og í Vestur-Þýskalandi.
Sænsk vopn
Ýmsar grunsemdir hafa verið á
kreiki í sambandi við innbrot í
vopnabirgðastöðina í Járna á síð-
asta ári, en talið er að þaðan hafi
verið stolið miklu af vopnum áður
en byggingin var sprengd í loft upp.
Grunsemdirnar ganga út á að IRA-
skæruliðar hafi staðið þar að baki,
en þeir eru sagðir hafa vopnavið-
skiptamiðstöð í Hollandi. Þeir
menn sem hafa verið handteknir,
grunaðir um vopnasölu á vegum
IRA (þ.á.m. Svíar), játa fúslega á
sig morð og manndráp, en neita
staðfastlega að vera viðriðnir
vopnasölu.
Bofors-málið, sem enn er í rann-
sókn, þykir einnig grunsamlegt.
Þegar hefur komið í ljós að þar áttu
sér stað viðskipti sem ekki voru
samkvæmt leyfi sænskra yfirvalda.
Bofors hafði með leyfi yfirvalda
verið með markaðskynningu á
„Robot 70“ í löndunum Dubai og
Bahrein, með það fyrir augum að
hefja framleiðslu síðar. Þegar þar
að kom fékkst ekki leyfi yfirvalda
fyrir sölunni og varan var þá afhent
með millilendingu í Singapore.
Ákæran á hendur Bofors snýst um
þetta mál og hvort hugsanlega geti
verið um fleiri óleyfilegar vopnasöl-
ur úr landi að ræða.