Alþýðublaðið - 12.06.1987, Blaðsíða 2

MMÐOBLMÐ
Simi
Útaefandi
Ritstjóri:
Ritstjórnarf ulltrúi
Blaðamenn:
Framkvæmdastjóri:
Skrifstofa:
Setning og umbrot:
Prentun:
681866
Blaö hf.
Ingólfur Margeirsson
Jón Daníelsson
Orn Bjarnason, Asa Björnsdóttii og
Kristján Þorvaldsson
Valdimar Jóhannesson
Halldóra Jónsdóttir og Eva Guðmundsdóttir
Filmurog prent Ármúla38
Blaðaprent hf., Siðumúla 12
Askriftarslminn er 681866
Kaupleiguíbúðir
titt af meginkosningamálum Alþýöuflokksins var
efling húsnæðislánakerfisins. Alþýðuflokkurinn
benti á nauðsyn þess að festa núverandi húsnæðis-
lánakerfi í sessi og tryggja fjármögnun þess og stefna
að því að jöfnuðurkæmist áinn-og útlán kerfisins svo
það gæti staðið undireigin skuldbindingum. Fjárþörf
húsnæðislánakerfisins hefur sífellt vaxið og biðrað-
irnar lengjast stöðugt svo og afgreiðslutími lánslof-
orða. Með áframhaldandi þróun stefnir í gjaldþrot
húsnæðislánakerfisins innan nokkurra ára. Alþýðu-
flokkurinn lagði áherslu á aðgerðir í þessum efnum
og ítrekaði að valfrelsi yrði aukið í húsnæðismálum;
bæði séreignaskipan og félagslegar lausnir.
I þessu sambandi hefur Alþýðuflokkurinn haldið á
loft hugmyndum um kaupleiguíbúðirsem reistaryrðu
að frumkvæði sveitarfélaga eða félagasamtaka en
nyti fjárhagslegs stuðnings rikisins. Þessar hug-
myndirvoru meðal annars rökstuddarmeð því að und-
irstrika vaxandi þörf fyrir leiguhúsnæði eftir að verð-
trygging lána hefur verið tekið upp og eftir hækkun
raunvaxta. Ennfremurtaldi Alþýðuflokkurinn að kaup-
leigukerfiðætti að sníðaað þörfum ungra fjölskyldna
og eldra fólks sem vill minnka við sig húsnæði. Auk
hugmynda um kaupleiguíbúðir vill Alþýðuflokkurinn
gera átak til að leysa húsnæðisvanda aldraðra og ör-
yrkja og bæta kjör og létta skuldabyrði misgengis-
hópsins svonefnda.
Krafan um kaupleiguíbúðirnar hefur komist mjög í
kastljósið vegna stjórnarmyndunarviðræðnanna sem
nú standayfir. Alþýðuflokkurinn leggur að sjálfsögðu
á það þunga áherslu að lögbinding kaupleigukerfis-
ins verði tryggð í málefnasamningi hugsanlegrar
samsteypustjórnar Alþýðuflokks, Sjálfstæðisflokks
og Framsóknarflokks. Þá er einnig Ijóst að ef kaup-
leiguíbúðirverðatryggðarmeðal annars með aðgangi
að Byggingarsjóði ríkisins og Byggingarsjóði verka-
manna, verður að hækka rikisframlag verulega og
herða útlánareglur sjóðanna miðað við raunvaxta-
kröfu lifeyrissjóða.
.Stjórnarmyndunarviðræðurnar eru nú komnaráþað
stig að takaverðurákvörðun um pólitískan vilja flokk-
anna um að ganga til málefnasamnings. Á skrifaðri
stundu bendaöll teikn til þess að svo verði, enda krafa
þjóðarinnar að fá starfshæfa ríkisstjórn sem fyrst til
að takast á við aðkallandi vandamál. Viðræðuaðilar
munu þáfaraofan í pólitískarskotgrafirsínarog krefj-
ast framgöngu sinna sérmála en það stig stjórnar-
myndunarviðræðna hefur oft verið nefnt hrossakaup-
in. Eitt þeirrasérmálasem kjósendur Alþýðuflokksins
hafa flykkst um, er hugmyndin um eflingu húsnæðis-
lánakerfisins. Og þar er efst á blaði lögbinding kaup-
leiguíbúðanna.
BOTNINN AUSTUR
í BORGARFIRÐI
Möppur Húsnæöisstofnunar
ríkisins eru því miður ekki sama
eiginleika gæddar og tunna Bakka-
bræðra forðum. Hjá Húsnæðis-
stofnun snýst málið um peninga.
Stjórn stofnunarinnar hefur ákveð-
ið að gefa ekki út fleiri lánsloforð til
fasteignakaupa eða nýbygginga
fyrr en vaxtastefna nýrrar ríkis-
stjórnar liggur fyrir og hægt verður
að gera samninga við lífeyrissjóð-
ina til samræmis við hana. Hús-
næðisstofnun hefur undanfarið átt
í viðræðum við lifeyrissjóðina og
ríkið um kaup á skuldabréfum frá
sjóðunum til að fjármagna lánveit-
ingar á árinu 1989. Stofnunin hefur
þegar gefið út lánsloforð fyrir hluta
þess fjármagns sem verið er að
semja um.
Frá því nýja húsnæðislánakerfið
tók gildi í haust hefur Húsnæðis-
stofnun afgreitt um 5200 lánslof-
orð, að upphæð 7,3 milljarðar
króna. Fram til maíloka höfðu bor-
ist um 8500 umsóknir. Umsóknir
sem stofnuninni hefur borist frá því
í mars um 2000 verða ekki afgreidd-
ar fyrr en línur skýrast varðandi
vaxtastefnu og samninga við lífeyr-
issjóðina. Þykir líklegt að umsókn-
ir sem stofnuninni berast þessa dag-
ana komi ekki til útborgunar fyrr
en á árinu 1989. Tveggja ára biðlist-
inn er því orðinn opinber staðreynd
og nánast óumflýjanleg, miðað við
núverandi aðstæður og skilyrði í
ríkisbúskapnum til að leggja fram
aukið fé í húsnæðiskerfið.
Strax frá því að lögin um nýja
lánakerfið tóku gildi og raunar áð-
ur en það varð að veruleika, voru
uppi raddir um að kerfið næði ekki
að sinna öllum þeim umsóknum
sem bærust. Stjórnvöld og forsvars-
menn verkalýðshreyfingarinnar
hafa hins vegar talið umsóknir mun
fleiri en svartsýnustu áætlanir
gerðu ráð fyrir. Upplýsingar Hús-
næðisstofnunar, um að 8500 um-
sóknir hafi borist frá því í haust til
maíloka, staðfesta síðan að for-
sendur nýja kerfisins hafa ekki
staðist. Upphaflegar forsendur
gerðu ráð fyrir 3.400 umsækjend-
um á ári. Miðað við stöðuna í dag
gengur dæmið því ekki upp nema
ríkissjóður auki verulega framlag
sitt.
Samkvæmt nýlegri könnun sem
Félagsvísindastofnun Háskólans
framkvæmdi fyrir Húsnæðisstofn-
un má gera ráð fyrir að eftirspurn
eftir lánum verði áfram svipuð. í
könnuninni kom m.a. fram að um
12,3% aðspurðra hyggjast sækja
um lán á þessu ári eða næsta. Þetta
samsvarar um 20 þúsund manns. í
greinargerð með könnuninni kemur
þó fram að þetta sé e.t.v. hámarks-
tala, þar sem fólk sæki um án þess
að ætla sér raunverulega að kaupa,
— vilji baktryggja sig. Langur bið-
tími virðist því hjálpa til við að spila
á kerfið og gera fjárþörf meiri en
raunverulega er. Húsnæðisstofnun
verður hins vegar að gera ráð fyrir
að umsækjendur sæki um með
þeim ásetningi að ætla sér að
kaupa. Hjá forsvarsmönnum stofn-
unarinnar hefur það komið að frek-
ar virðist hafa dregið úr umsóknum
síðustu vikur. Frá því í haust til
aprílloka voru umsóknir um 700 á
mánuði, en í maí um 500 talsins.
Vextir á húsnæðislánum eru sem
kunnugt er niðurgreiddir. Bilið á
milli inn- og útlána hjá Húsnæðis-
stofnun er nú minus 3,25%. Árs-
vextir á húsnæðislánunum eru
3,5% en 6,35% á lánum lífeyris-
sjóðanna. Sigurður E. Guðmunds-
son telur að samræma þurfi inn- og
útlánsvextina. í því felst að vextir á
húsnæðislánunum muni hækka.
Vextir á almennum markaði og
hjá bönkum og sparisjóðum hafa
stöðugt verið að hækka frá því síð-
ustu samningar voru gerðir við líf-
eyrissjóðina um fjármögnun hús-
næðislánakerfisins. Forsvarsmenn
lífeyrissjóðanna munu því gera
kröfu um mun hærri ávöxtun. Þetta
mun því óhjákvæmilega leiða til
þess að útlánsvextir Húsnæðis-
stofnunar hækki eins og vextir ann-
ars staðar í þjóðfélaginu. Að sama
skapi má gera ráð fyrir því, að mun
fleiri bætist í þann hóp sem ekki
treystir sér til að vera með dýr verð-
tryggð lán á herðum sinna fjöl-
skyldna. Má því gera ráð fyrir að
umsóknir verði eitthvað færri en
könnun Félagsvísindastofnunar
sýnir. Dæmin og umræðurnar um
gjaldþrot heimilanna á siðustu ár-
um er líka veruleiki sem fólk flýr
ekki svo glatt. Reynslan síðustu ára
kennir fólki einnig, að ekki megi
það búast við leiðréttingu mála þó
í óefni fari, þrátt fyrir digurbarka-
legar yfirlýsingar stjórnmála-
manna.
Vandamálin í húsnæðiskerfinu á
næstunni verða því að margra mati
ekki einungis bundin við fjármögn-
un sjálfs kerfisins heldur iíka erfið-
ari greiðslubyrði Iántakenda. Flest
bendir til þess að lífeyrissjóðirnir
muni á næstu árum fá meira fé til
ráðstöfunar, vegna þess að ið-
gjaldagreiðendum hefur fjölgað og
vegna nýrra samninga á almennum
vinnumarkaði og nýs frumvarps um
starfsemi lífeyrissjóða sem felur í
sér að sjóðirnir taki iðgjöld af öll-
um atvinnutekjum, en ekki bara
dagvinnulaunum eins og tíðkast
hefur. Hver ávöxtunarkrafa sjóð-
anna verður og hversu ríkið treystir
sér til að niðurgreiða vexti í hús-
næðislánakerfinu er hins vegar
stóra spurningin.