Alþýðublaðið - 01.10.1987, Blaðsíða 4

MMMIBLMD
Fimmtudagur 1. október 1987
Flutningar til
Það er biðröö við sendiráö
Bandaríkjanna í Uublin. Nokkrir
írar hafa stiill sér upp í morgun-
rigningunni, þeir ætla að reyna að
fá að flytja til Bandarikjanna. Þeim
er hleypt inn einum og einum i einu,
flestir þeirra eru ungir. Þegar
klukkan er að nálgasl niu vex bið-
röðin jafnt og þétl. Þannig gengur
þetla fyrir sig á hvcrjum morgni,
við sendiráð Bandaríkjanna i Dubl-
in, höfuðborg irska lýðveidisins.
William Dannyson ekur fram hjá
i leigubilnum, sem cr hans vinna. í
útvarpinu er verið að spila gamlan
slagara, „I rcmembcr Dublin in the
rare old tirncs" (ég minnist Dublin
gömlu góðu daganna).
„Maður actti að vera i ferðaskrif-
stofubransanum," segir William.
„Þar er þó að minnsla kosti nóg að
gera í augnablikinu. Annars þarf ég
ekki að kvarta, ég hef þó atvinnu
hvað sem það endist nú lengi. Áður
fyrr fékk ég fullt af viðskiptavinum
eftir að bjórkrárnar lokuðu. Nú er
allt dautt nema'um helgar. Þeir sem
ganga um atvinnulausir hafa ekki
efni á að skreppa út að skemmta
sér. Ef ég væri ungur í dag, myndi
ég líka reyna að komast i burtu,“
segir William og veifar til þeirra
sem standa i biðröðinni við sendi-
ráð Bandaríkjanna.
100.000þús. hafa flust
af landi brott.
Á síðustu fimm árum, hafa um
100.000 þús. ungmenni yfirgefið
írska lýðveldið. Þau hafa mátt til,
vegna atvinnuleysis sem komið er
upp í nítján prósent. Það er næst
hæsta atvinnuleysisprósenta innan
EF landanna, og engar líkur á
breytingu til batnaðar á næstunni,
segja hagfræðingar. Allar líkur
benda til þess að árið 1992 muni allt
að þvi helmingur ungs vinnuafls í
landinu hafa flust til Bandaríkj-
anna, Ástraliu og Englands.
YEAG, grasrótarhreyfing sem vinn-
ur að meiri atvinnumögulcikum á
írlandi, heldur þessu fram.
Flestir útllytjendanna koma ckki
til bnka til Iriands, hcldur blandast
inn i irsk samfélög sem hafa orðið
til á ca. hundrað árum, i þcim lönd-
um sem irskirútflytjendur hafasest
að. Kringunt 1840 gcrði kartöflu-
uppskerubresturinn það að vcrkum
að fjöldi íra sigldi yfir Atlantshaf-
ið. I kringum 1950 ýttu efnahags-
erfiðleikar nýrri bylgju útllytjenda
af stað. í dag endurtekur sagan sig.
Um það bil 40 millj. íra og fólk af
írskum ættum býr nú í Bandaríkj-
unum. í irska lýðveldinu eru íbúar
nú 3—4 millj.
„í Ameríku er hægt að fá vinnu
ogöfugt viðheimaá Irlandi ferekki
allt í skattinn. Menn hér fyllast ekki
öfund ef þér gengur vel, heldur hið
gagnstæða, menn stappa í þig stál-
inu og hvetja þig áfram.“ Þetta
skrifar ungur íri í bréli heim til sín.
Hann fór i fri til Bandaríkjanna
fyrir tveimur árum og dvelur þar
áfram, sem ólöglegur innflytjandi.
Sendiráð Bandaríkjanna í Dublin
úthlutar 500 áritanir (innflytjenda)
á ári. Umsóknum fram yfir það er
hafnað. Þrátt fyrir þessar takmark-
anir á innflytjendum telur YEAG
að milli 60.000 þús. og 100.000 þús.
ungra íra séu búsettir ólöglega og
án atvinnuleyfa í Bandaríkjunum,
án almannatrygginga og án alls ör-
yggis ef veikindi eða slys bæru að
höndum. En, þeir hafa atvinnu,
hana gat irska lýöveldið ekki útveg-
að þeim.
Rikisstjórn írlands leggur nú fast
að Bandaríkjamönnum að gefa
fleirum kost á vegabréfsáritunum.
Rikisstjórn írlands telur ekki
mögulegt að þeir 246.000 þús. sem
eru atvinnulausir, fái vinnu i nán-
ustu framtið.
Ráðgjafafyrirtækiiö Cooper &
Lybrand telur að eftir fimm ár verði
enn færri atvinnumöguleikar en eru
i dag. Hagvöxtur mun að vísu auk-
ast á þessum fimm árum, en ekki
nægilega til þess að írland geti
greitt niður skuldir sinar við út-
lönd.
Bágur efnahagur
Ein af ástæðunum fyrir því að ír-
land, við þjóöaratkvæðagreiðslu
26. maí siðastliðinn samþykkti
Evrópu-pakkann, var hinn bági
efnahagur. írland gekk í Efnahags-
bandalagið árið 1972 um leið og
Danmörk, og allar götur siðan hef-
ur írland þegið mestan stuðning, til
eflingar atvinnulífs og hagvaxtar.
Hinn stöðugi straumur útflytj-
enda frá írlandi gerir það að verk-
um, að tala atvinnulausra er ekki
enn hærri.
American Embassy
Oflice Hours
Monday - Frsday
8.30am - 500pm
Alla virka daga, er löng biöröð fyrir utan sendiráð Bandarfkjanna i Dublin
Bandarikin eru fyrirheitna landið i hugum ungra irskra atvinnuleysingja.
Eitt af takmörkum EF er, að
opna landamæri þeirra landa sem
eru i bandalaginu og meö þvi gera
atvinnulausu fólki klcift að fara til
vinnu i öðrum löndum, þar sem
skortur er á vinnuafli. írar virðast
ekki nýta sér þennan möguleika,
heldur sækjast þeir mest eftir að
komast til Bandarikjanna og þar á
eftir virðist það vera Ástralía, sem
er fyrirheitna landið. England er
eina landið i efnahagsbandalaginu
sem tekur við miklum fjölda út-
flytjenda frá írlandi.
Peter Doyle yfirmaður skrifstofu
EFl i írlandi segir, að tungumála-
erfiðleikar séu orsök þess hve fáir
írar sækist eftir að komast til landa,
sem ekki eru enskumælandi.
„Þýska er tiltölulega óþekkt
námsefni í írskum skólum, og áhugi
fyrir að læra hana fer síminnk-
andi,“ var haft eftir Peter Doyle ný-
lega í blaðinu „The Irish Times“.
„Bandarísk og bresk þjóðfélög
hafa alltaf höfðað meira til okkar
en þjóðfélög annarra landa. Árum
saman höfum við getað ferðast
frjálslega milli írlands, Englands
og Bandarikjanna, en höfum aftur
á móti verið tiltölulega einangruð
frá hinum Evrópulöndunum,"
sagði Peter Ðoyle i sömu blaða-
grein.
Ennþá lengist biðröðin utan við
sendiráð Bandaríkjanna.
„Tveir gamlir skólabræður mínir
búa í Boston, báðir ólöglega. Það er
mikið óöryggi sem þeir búa við, en
samt get ég vel skilið að þeir taki
þessa áhættu,“ segir Paddy O’Neil,
lögreglumaðurinn sem er á vakt við
bandaríska sendiráðið.
Rödd úr fortíðinni hljómar
svona: „Svo lengi sem móðir írland
fóstrar syni sem hafa kjark í sér til
að yfirgefa hana, þá hefur hún ekki
lifað til einskis." Þetta eru orð rit-
höfundarins Bernhard Shaw áður
en hann flutti til Englands og varð
frægur.
(Det fri Aktuelt.)
Hinar heitu tilfinningar
„Mér er svo gjarnt að láta tilfinningarnar bera mig ofurliði — hvort sem um er ao ræða ást eda
þungiyndi —. Þá er gott að geta verið svolítið kaldhæðin við sjálfa mig og sagt: Þú og þínar til-
finningar eru nú ekki svo merkilegar eða áhugaverðar," segir skáldkonan Lisbet Knudsen.
Lisbet Knudsen hefur nýverið
sent frá sér nýja skáldsögu og því
kemur það á óvart þegar hún segir:
„Ég er í raun og veru Ijóðskáld".
Þessa þversögn útskýrir hún með
þvi að þrátt fyrir ást hennar á Ijóð-
inu verði hún stundum þreytt á þvi,
af því Ijóðið verði oft svo sam-
þjappað:
„í ljóði er aðeins rými fyrir eina
tilfinningu en ég vil helst segja heila
sögu, já fleiri en ejna í einu,“ segir
Lisbet Knudsen. í þessum orðum
felst skýringin á því að í nýju bók-
inni „Men Pludselig“ (en skyndi-
lega) kynnist lesandinn fjörutíu
ólíkum persónum á fyrstu fimmtíu
blaðsíðunum. Svo þrengist hringur-
inn og Nanna, hjálpsöm, skilnings-
rik og dálítið sjálfumglöð, og hin
kaldhæðna Judith verða aðalpers-
ónurnar. Báðar bera þær með sér
einkenni og takta sem Lisbet Knud-
sen segist kannast við frá sjálfri sér.
Hún neitar því staðfastlega að bók-
in sé svokölluð lykilskáldsaga, en
margir sjá kannski sjálfan sig í bæði
aðalpersónum og aukapersónum.
Skáldsagan fjallar í ríkum mæli
um ástina — sem var, sem er og ást-
ina eins og hún ætti að vera — og
ástina sem kannski verður. „Hún er
snillingur í kaldhæðnislegum skrif-
um um hversdagsleikann," sagði
bókmenntagagnrýnandi Det Fri
Aktuelt, í skrifum sínum um bók-
ina. Kaldhæðni er það sem skiptir
mestu máli fyrir Lisbet Knudsen,
ekki kaldhæðni á annarra kostnað,
heldur sú tegund kaldhæðni sem
fær mann til að sjá sjálfan sig með
annarra augum. Sú tegund af kald-
hæðni fær mann til að líta hlutlæg-
um augum á hlutina, og hjálpar
manni til að líta ekki á sjálfan sig
sem miðpunkt heimsins: „Ég hef
mikla þörf fyrir slíka kaldhæðni,
mér er svo gjarnt að láta tilfinning-
arnar bera mig ofurliði hvort sem
það er af ást eða þunglyndi. Þá er
gott að geta veriö svolítið kaldhæð-
in við sjálfa mig og sagt: Þú og þín-
ar tilfinningar eru nú ekki svo
merkilegar eða áhugaverðar," segir
Lisbet Knudsen.
Hœttulegar
tilfinningar
Hún talar um hversdagsleikann í
Iífinu og stendur á því fastar en fót-
um að lífið sé hversdagslegt. „Það
markverðasta í lifinu gerist oft við
stutt, hröð kynni, og svo kemur það
óútreiknanlega og tilviljanakennda
inn í myndina. Við skautum á
þunnum ís og getum ekki einangrað
okkur frá hinu tilviljanakennda."
Lisbet Knudsen segir tilfinningar
vera það hættulegasta sem hægt sé
að skrifa um, þvi tilfinningar krefj-
ast þess að maður leggi í þær lík-
ama og sál. „Sjálfsagt er það þess-
vegna sem karlmenn vilja helst ekki
tala um annað en pólitík!
Lisbet Knudsen undrast það að
ætlast sé til þess, að rithöfundur,
sem situr einn og yfirgefinn og
skrifar bók eigi að finna óskaplega
gáfulega lausn á öllum heimsins
vandamálum, stórum og litlum.
„Ég get verið nokkuð skörp, þegar
tilfinningar eru annars vegar, en
frekar bitlaus ef ég á að setja fram
gáfulegar skoðanir. Þær gæti ég
ekki sett fram, á fimm mínútum i
sjónvarpi, af því ég vil ekki hafa
léttvægar og ódýrar skoðanir. Ég
vil grannskoða hlutina og vera viss
um að ég sjái allar hliðar á málun-
um. Þessvegna er ég örugglega ekki
fjölmiðla dekurbarn og þessvegna
er ég ekki dugleg að selja sjálfa
mig.“
Lisbet Knudsen hefur ekki nein-
ar áhyggjur af þessu, hún segir
sjálf, að hún sé ekki sérstaklega
framagjörn. Hún skrifar, af því að
það er hennar tjáningarmáti. „Ég
skrifa, og held áfram að skrifa, ég
hef ekki sagt nærri allt sem ég þarf
að segja,“ og hún hefur ekki miklar
áhyggjur af því hve mörg eintök
bóka hennar seljast.
Lisbet Knudsen hefur skrifað
ljóð síðan hún var átta ára. Fyrsta
ljóðasafnið „Moskvabillec!er“,
(myndir frá Moskva) kom út árið
1971 þegar hún var tuttugu og
tveggja ára. „Ljóðasafn er nú
kannski of mikið sagt, þetta voru
nokkrar arkir heftar saman, og
maðurinn minn labbaði um á Strik-
inu og bauð til sölu,“ segir Lisbet
og minnist þess, að þegar hún var
að vaxa úr grasi fannst henni hún
verða að sýna það, að hún gæti
staðið foreldrum sínum snúning, en
þau voru bæði rithöfundar. Um
tíma fannst mér að allir myndu
hugsa sem svo að ég væri bara að
þessu af því ég væri dóttir Erik
Knudsen. „Þær grillur hef ég sem
betur fer losnað við og það er yndis-
legt að eldast,“ segir Lisbet Knud-
sen sem er að nálgast fertugt en
finnst hún vera miklu yngri en þeg-
ar hún var tuttugu og tveggja, „þá
fannst mér ég vera hundgömul og
myndi aldrei geta haslað mér völl
sem skáld.“ Síðan árið 1982 hefur
hún getað kallað sig bókasafns-
fræðing, en hún lítur á sjálfa sig
sem rithöfund. Á tímabilum starfar
hún sem bókasafnsfræðingur — af
fjárhagsástæðum. Samt skrifar
hún jöfnum höndum við skrif- og
borðstofuborðið, á hverjum degi.
Allar mögulegar hugsanir og hug-
myndir eru festar á laus blöð, sem
hún heftir inn. Þegar hún svo ætlar
að fara að skrifa skipulega, tekur
hún fram blöðin og tekur til við að
vinsa úr.
„Það er bæði leikur og lífsnauð-
syn fyrir mig að skrifa. í bókum
minum koma víða fram þessar
öfgafullu tilfinningar sem ég er
haldin.“ Eftir því sem hún segir
sjálf, skiptist á hjá henni glens og
gaman og þörf fyrir mannfagnaði
og svo brennandi þörf fyrir einrúm.
„Friöur og ró eru mér nauðsyn,
annars er ég hrædd um að ég myndi
„springa“, vegna þessara afskap-
lega heitu tilfinninga minna. Þó
hún eigi eiginmann og börn (8 og 11
ára) finnst henni hún fá sinn frið og
ró heima hjá sér, meðan börnin eru
í skólanum og á næturna þegar
fjölskyldan sefur.
Lisbet Knudsen hefur verið köll-
uð kvenlegur Scherfig, siðan bókin
„Men Pludselig“ kom út.
„Ég held nú miklu meira upp á
Dostojevski en Scherfig, Dostoj-
evski, með sínar villtu og heitu til-
finningar og ástríður, er minn mað-
ur,“ svaraði hún að bragði, þegar
henni var sagt frá þessari samlík-
ingu. (Det fri Aktuelt)