Alþýðublaðið - 30.06.1988, Blaðsíða 4

4
Fimmtudagur 30. júní 1988
Greinargerð frá Jóni Baldvini Hannibalssyni
HEFUR VERDLAGSÞRÓUN-
IN AÐ UNDANFÖRNU
SLEGID ÖLL FYRRIIHET?
Jón Baldvin: Óhætt að fullyrða að
versnandi ytri skilyrði hafi kostað um það
bil 10% meiri verðbólgu frá upphafi til loka
ársins.
Jón Baldvin Hannibalsson,
fjármálaráöherra hefur sent
fjölmiðlum eftirfarandi bréf
vegna frétta aö undanförnu
um verðlagsþróunina:
Það fer ekkert á milli mála,
að horfur í efnahagsmálum
hafa versnað töluvert frá því
að fjárlög voru afgreidd frá
Alþingi í lok síðasta árs. Þar
skiptir mestu, að markaðs-
horfur i sjávarútvegi hafa
snöggversnaö. Til þess að
draga úr áhrifum versnandi
ytri skilyröa á afkomu sjávar-
útvegsins og jafnframt
freista þess að minnka hall-
ann á viðskiptum við útlönd
hefur ríkisstjórnin i tvígang
þurft að gripa til sérstakra
efnahagsaðgerða, meðal ann-
ars með þvi að fella gengi is-
lensku krónunnar, fyrst um
6% í lok febrúar og aftur um
10% um miöjan maímánuð.
Jafnframt fólu þeir kjara-
samningar, sem gerðir voru á
fyrstu fimm mánuðum árs-
ins, í sér helmingi meiri
launahækkanir en reiknað var
meö við afgreiðslu fjárlaga.
í kjölfarið hafa verðlags-
horfur aö sjálfsögðu breyst
frá því um áramótin. Mestu
munar um gengisfellingarnar
tvær, en þær eru taldar hafa í
för með sér að minnsta kosti
8-9% hækkun á almennu
verðlagi i landinu, ef ein-
göngu er tekið tillit til beinna
áhrifa þeirra á innflutnings-
verð. Þar viö bætast án efa
óbein kostnaðaráhrif innan-
lands. Þannig er óhætt að
fullyrða, að versnandi ytri
skilyrði hafi kostað um það
bil 10% meiri verðbólgu frá
upphafi til loka ársins en áð-
ur var reiknað með.
Með hliðsjón af þessu
kemur það síöur en svo á
óvart, að verðbólgan skuli
hafa tekið mikinn sprett upp
á síðkastið. Það gat ekki far-
ið á annan veg í Ijósi þess
sem á undan var gengið.
Undirritaður lýsti því ræki-
lega fyrirfram, hvaða áhrif
15% gengisfelling hefði fyrir-
sjáanlega á verðlag, vísitölur,
skuldastöðu og greiðslubyrði
þjóðarbúsins og skuldugra
fyrirtækja, kaupmátt, við-
skiptahalla o.s.frv. Þvi fer
hins vegar viðs fjarri, að með
þessu hafi verið slegin ein-
hver verðbólgumet á íslandi.
Að undanförnu hefur mikil
hækkun byggingarvísitölu í
júnímánuði verið slegið upp
sem einsdæmi í íslenskri
hagsögu. Það er auðvitað
hárrétt, að 8,4% hækkun á
einum mánuði er mikil hækk-
un, hvernig sem á það er lit-
ið. Á hinn bóginn eru breyt-
ingar á byggingarvísitölu frá
einum mánuði til annars ekki
raunhæfur mælikvarði á
almennar verðbreytingar í
landinu. Til þess er hún of
einhæf og næm fyrir sveifl-
um í einstökum þáttum, í
þessu tilviki launum.
Það sem hér gerðist — og
sem átti ekki að koma nokkr-
um manni á óvart, sem á ann-
að borð hafði fylgst með
gangi efnahagsmála undan-
farnar vikur — var annars
vegar það að launabreytingar
hjá iðnaðarmönnum, á bilinu
11-18%, komu inn í vísitöluna
af fullum þunga í júnímánuði.
Hins vegar komu til skjal-
anna verðhækkunaráhrif
gengisfellingarinnar. Þetta
tvennt var allan tímann fyrir-
sjáanlegt og kom því ekki á
óvart.
Þó ekki væri nema af þess-
um ástæðum er það alls ekki
forsvaranlegt að taka þessa
einsmánaðar hækkun sem
vísbendingu um verðbólgu-
hraðann almennt um þessar
mundir eins og ýmsir fjöl-
miðlar hafa gert. Auk þess
eru það alla jafna ákaflega
hæpin visindi að nota verð-
breytingar í einum einasta
mánuöi sem mælikvarða á
árshraða verðbólgunnar, held-
ur þarf að skoða breytingar
yfir nokkurra mánaða tímabil
í senn. Gildir það raunar jafnt
um framfærsluvísitölu sem
byggingarvísitölu.
Þar að auki er það Ifka
rangt að halda því fram, að
með þessum reiknikúnstum
hafi venð sett nýtt verðbólgu-
met á íslandi. Það þarf ekki
að fara lengra aftur en til fyrri
hluta árs 1983 til þess að
finna dæmi um 270% verð-
bólguhraða á mælikvarða
byggingarvisitölu, en hún
hækkaði þá um 111/2 % á ein-
um einasta mánuði, nánar til-
tekið í mars 1983, en þá
hækkun mátti einmitt að
langmestu leyti rekja til mik-
illa launabreytinga iðnaðar-
mannaog gengislækkunar
íslensku krónunnar. Raunar
fór árshraði framfærsluvisi-
tölunnar í sama mánuði upp i
230%, miðað við þessar
sömu reiknikúnstir.
Síðustu verðlagsspár fyrir
aðgeróirnar í mai bentu til
þess, að árangur efnahags-
aðgerðanna um áramótin og
eins I febrúarlok væri farinn
að skila sér í lægri verð-
bólgu. Þannig voru verðmæl-
ingar í apríl og maí minni en
áætlanir gerðu ráð fyrir, eða í
kringum 16% miðað við heilt
ár, samanborið við um og yfir
30% á fyrstu þremur mánuð-
um ársins. Gengislækkunin í
maí setur vitaskuld nokkurt
strik í reikninginn, þannig að
næstu mánuðina verða verð-
breytingar örari en að undan-
förnu.
Þannig má búast við, að
árshraði verðbólgunnar verði
um og ýfir 40% á allra næstu
mánuðum, meðan áhrif geng-
isfelljngarinnar eru að ganga
yfir. Á haustmánuðum ætti
hins vegar að draga verulega
úr verðbólguhraðanum og
undir lok ársins má búast við,
að hann verði kominn niður
fyrir 15%, miðað við óbreytt-
ar gengisforsendur og að
ekkert óvænt gerist. Hækk-
unin frá upphafi til loka
þessa árs gæti þannig orðið
rétt tæplega 23%, en meðal-
hækkun framfærsluvísitöl-
unnar frá þvl I fyrra nálægt
28%. Þann fyrirvara þarf að
sjálfsögðu að hafa á þessum
spám, að þær gera ekki ráð
fyriróvæntum breytingum I
efnahagslífinu umfram það
sem þegar er komiö fram,
hvorki innan lands né utan.
KAUPLEIGI
TIL AÐ
Viðbrögð sveitarfélaga og félagasamtaka við
byggingu eða kaup á kaupleiguíbúðum voru mikil.
Alls var sótt um 388 kaupleiguíbúðir og eru það 43
aðilar sem standa að umsóknunum. Umscekjendur
eru nœr eingöngu sveitarfélög en þó eru tvö félaga-
samtök aldraðra í hópi umsœkjenda og scekja þau
samtals um 80 íbúðir. Mikill meirihluti umsókna er
vegna almennra íbúða, enda húsnœðisvandinn
mjög mikill. Fœstar umsóknir bárust frá Suður-
landi en Vestmannaeyjabær sœkir þó um byggingu
15 íbúða. Á Vestfjörðum sækja aðeins þrír bæir
Umsóknaraðili Fjöldi almennra íbúða Fjöldi félagslegra íbúða Ekki tilgreint úr hvorum flokknum
Gunnar og Gylfi verkt.
Samtök aldraðra 20
Félag eldri borgara 60
Grindavík 8
Sandgerði 3
Akranes 5
Hvalfjarðarstr.hr. 2
Skilmannahr. 1
Stafholtstungnahr. 1
Borgarnes 6
Stykkishólmsbær 5 5
ísafjörður 20
Bolungarvik 14
Þingeyri 5
Hólmavík 6
Siglufjörður 20
Sauðárkrókur 20
Hvammstangahr. 4
Varmahlið Seyluhr. 2
Akureyri 10 10
Ólafsfjörður 5
Dalvík 10
Grenivík 2
Presthólahreppur 2
Neskaupstaður 20
Eskifjörður 8
Skeggjastaðahr. 2
Fellahreppur 2
Egilsstaðir 5 5
Reyðarfjörður 3
Reyðarfj. Verðandi hf. 22
Stöðvarhr. 3
Búlandshr. 4
Nesjahreppur 4
Höfn Hornafirði 20 4
Vestmannaeyjar 15
Eyrarbakki 3
Selfoss 4
Hrunamannahr. 1
Biskupstungnahr. 4
Laugardalshr. 1
Hveragerðisbær 2 2
Þorlákshöfn 4 4
Samtals 170 41 177
Alls 388 íbúðir