Tíminn - 05.11.1967, Page 4

16
TÍMINN
SUNNUDAGUR 29. október 1967
Svefn og
svefnleysi
Sagt er, aJJ svefnleysi hrjái
margan manninn, og þeir eru ó-
fáir, sem barma sér yfir örðug-
leikum með svefn. Þó er það svo,
að flestir þeirra ,sem áhyggjur
af þessu hafa, eiga efeki við nein
vandamál að etja, heldur flokk-
ast áhyggjur þeirra undir móður
sýki. Svefnþörfin er ákaflega ein
staklingsbundin, sumir verða að
sofa átta ldukkustundir á sólar-
hring, og geta komizt af með
fjögurra kiukkustunda svefn. Og
það er talið fullvíst, að þvf
meua, sem fólk hugsi um
þetta svefnvandamál, þeim mun
meira vandamál verði það.
Fyrir nokkru leita'ði arkitekt
tii læknis vegna svefnleysis. Hann
margítre'kaði það við lækninn, að
hann hefði alltof lítinn svefn,
lægi andvaka tímunum saman í
rúm! sínu. og að sjálfsgðu kæmi
þetta niður á hinu ábyrgðarmikla
starfi, sem hann hefði.
— Hversu langan svefn hafið
þér að jafnaði á sólarhring, spurði
læknirinn.
— Aðeins um það bil fjórar
klukkustundir, og ailir vita nú,
að manni er nauðsynlegt að sofa
átta tíma á sólarhring til að
halda heilsu. Læknirinn yppti
öxlum. — Þetta eru bara kerl-
júlafDtin
Madrósaföt, frá 2ja til 8 ára
— blá og rauð.
Madrósakjólar frá 3ja til
7 ára.
Drengjajakkaföt frá 5 til
14 ára, ný efni og snið,
ull og terrylin-
Stakir drengjajakkar, —
drengjabuxur frá 3ja til
12 ára. Terrylin og ull.
Hvítar drengjaskyrtur,
— frá kr. 75,00.
Orengjasokkar, allar
stærðir
Barnaúipur frá 3ja ára.
Matrósakragar, flautubönd
Æðardúnssængur
Gæsaoúnsængur, vöggu-
sængur, æðardúnn, gæsa
dúnn, fiður.
Koddar sængurver, dún-
helt og fiðurhelt léreft.
Pattons-garnið
í öllum stærðum og
grófleikum, litekta,
— hleypur ekki.
POSTSENDUM
Vesturgötu 12. Sími 13570
ingsbækur, sagði hann. — Svefn-
þörfin er ákaflega einstaklings
bundin. Sumir þurfa að sofa niu
klukkustundir á sólarbring, en
aðrir einungis fjórar. Þér skulið
ekkert vera að ergja yður yfir
svefnleysd, og reynið að taka
þessu með ró. Það er lika næst-
um þiví eins endumærandi að
liggja afslappaður og vakandi og
að sofa. Það er ekki vegna svefn-
leysis, sem þér eruð slæmur á
taugum ,heldur vegna þess, hva
þér hugsið miikið um það.
Arkitektinn fór að ráðum lækn
isins. Þegar hann næsta morgun
vaknaði klukkan hálf fimm, ia
hann kyrr í rúmi sínu og hugs-
aði um vinnu sína og áhugamál.
Eftir sólarhring voru taugarnar
komnar í samt lag, og ekki all-
löngu síðar hafði hann náð up
þeim svefni, sem hann hafði
misst.
Sennilegt er, að rangar hug-
myndir fólks um svefnþörf skaoi
þ;r áhyggjur vegna svefnleysis.
Það er ekki fyrr en á síðustu
árum, að læknavisinriunum hefur
reynzt kieift að fá fram ýmsar
mikilvægar staðreyndir u-m svefn,
þýðingu hans, m.ikilvægi, drauma
o. fl.
Rannsóknir á heilastarfsemi, ^of
andi manna, sem gerðar eru fnéð
sérstökum heiialjósmyndum hafa
leitt í Ijós, að sjálf erum við alL
ekki dómbær á, hversu langur
eða góður nætursvefn okkir hef-
ur verið. Maður heyrir ^jarnan
setningu sem þessa: — Ég svaf
bara einn eða tvo tíma í nótt,
— en sannleikurinn er sá, að
viðkomandi hefur oft sofið 5-6
tíma, eftir því sem rannsóknir
leiða í Ijós.
Bian.kafiulltrúi nokkur leitaði til
læknis vegna svefnleysis. Hann
sagði: — Ég er alveg yfirkom-
inn á taugum, vegna þess að ég
er jafnan margar klukku.stundir
andvaka á kvöldin, og hvílist ekki
nægilega mikið.
Lækninn renndi grun í, að
þetta væri tóm ímyndun, en lét
flytja hann á rannsóknarstofn-
un. þar sem svefn hans skvldi
mældur með heilaljósmundunum.
Það kom á daginn að þaó tóK
manninn að jafnaði ekki raeira
en stundarfjórðung að sofna Þeg
ar honura voru tjáðar þessar ?tað
reyndir, hvarf ótti hans eins og
dögg fyrir sólu, og hann minnt-
ist ekki frekar á svefnieysi vtð
lækni sinn.
Það hefur mjög færzt í vöxt
síðastliðinn aldarfjófðung, að
fólk eigi eöa telji sig eiga við
svefnvandamál að etja, eða svo
segir sá, sem mest hefur rann-
sakað svefn frá vísindalegu sjon-
armiði. Hann heitir Narasim Pai
og starfar við hinn nafntogaða
enska spítala Belmont í Surrey.
Hann segir: — Allur fjöldinn er
haldinn einhvers konar hjátrú í
sambandi við svefn, og það er
örðugt að uppræta hana. Það er
einmitt þetta, sem gerir fólki svo
erfitt að njóta svefns, en það
hefur aftur á móti í för með sér
taugaspenn.u og alls kyns sjúk
dóma.
— A-llt að þriðjungur ibúa
Evrópu og Norður-Ameríku hef-
ur talið sér trú um. að þeir eigi
við svefnörðugleika að stríða.
Notkun svefn.lyfja hefur aukizt
geigiviænlega. Ta'la þeirra sjúki
inga, sem lagðir eru inn á sjúkva-
hús sökum ímyndaðra svefnörð-
u.gleika, hefur og au'kizt mjög, og
yfirleitt er fyrir þá hægt að gera
nema uppræta óttann, sem þeir
eru'.háldnir.
■*■*■■■ Þessu fólki getur maöur
bara gefið eitt heilræði, segir
Pa-i. — Því finnst þa@ ef til vill
eilítið hryssingislegt, en það verð
ur bara að hafa það. Það er tími
til kominn, að þetta fólk, sem
er áhyggjufuiUt að ástæðulausu,
varpi fyrir róða gömlum kerlinga
bókum, og hætti að hugsa um
svefnörðugileika sína. Sannleikur-
inn er nefniLega sá, að svefnleyis
er ekki nærri því eins hættulegt
og áhyg.gjurnar, sem fó’k hefur
út af þvi.
Fullorðið fólk lifir oft í stöð-
u.gurn ótta við svefnleysi. Það
gerir sér alls ekki grein fyrir því,
að eftir því sem það elriis-. þeim
mun minni svefn þarf það. Ný-
fædd börn sofa eða blunda meiri
hluta sólarhringsins, fullorðið
fólik þarf yfirleitt ekki lengri
svefn en 5-7 klukkustundir. Svefn
þörfin fyrir hina ým.su aldurs-
flokka er að jafnaði svo sem hér
segir: Börn á aldrinum 6—10 ára
þurfa yfirleitt 11 klukkustur.da
svefn, 10-15 ára þurfa 10 tíma
svefn, 15-20 ára 9 tíma, fólk á
aldrinum 20—25 þarf rúmlega
8 klukkustunda svefn, éftir 25
ára aldur er svefnþörfin að jafn-
aði 7 klukkustundir, en eftir
fertugt minnkar hún niður í
5-6 klukkustundir. Vel er þó
hægt a'ð komast ai með minni
svefn, einkum ef fólk leggur það
í vana sinn að fá sér smiáblund
á daginn.
Sumir eru að eðlisfari kvöld-
svæfir, aðrir morgunsvæfir, en
það hefur þó sýnt sig, að fólk
getur alveg hagað svefni sínum
eftir því sem þöri krefur. Sál-
fræðingur sagði eitt sinn eftir-
farandi um konu sína: — Hún
er að eðlisfari ákaflega morgun
svæf, en eftir að börnin fæddust,
varð hún að láta af þeim sið að
lúra fram eftir á morgnana og
fara á fætur í býtið úl að sinna
þeim. En jafnskjótt og síðasti
unginn var floginn úr hreiðrinu.
tók hún upp sína fyrri háttu og
fer nú sjaildnast á fætur fyrr en
klukkan 11.
Fólk, sem stundar næturvinnu
og verður þar af leiðandi að sofa
á daginn, á stundum við svefn-
örðugleika að stríða, en yfirieitt
kemst þetta upp í vana, og heil-
brigður maðuir á að geta vanið
sig á að sofa á þeim tíma sólar-
hringsins, sem þörf krefur.
Enn er ekki fuUkannað, hvað
gerist með okkur, meðan við sof-
um og ennþá hefur enginn getað
gefið fullnægjandi skiLgreinirgu
á hugtakinu svefn. Flestir verða
taugaspeinntir og ergdlegir, ef
þeir sofa mjög lítið í eina eða
tvær nætur, en sannleikurinn er
þó sá, að þriggja til fjögurra
klukkustunda svefn á sólarhring
ætti að vera nægileg hvíld fyiir
fu'llorðið fólk, til þess að það
geti haildið heilsu, jafnt andlegri
sem likamlegri.
Á hinn bóginn er algjört svefn
leysi í nokkra sólarhringa stór-
hættulegt, og sennilega er ekki
gerlegt að lifa af 10 sólarhringa
svefnleysi. Ungur háskólastúdent
Paul Christman bauð sig fyrir
skömmu fram sem sjálfboðaliði,
til að láta gera á sér tilraunir
í sambandi við svefnranosóknir.
Hon-um tókst að halda sér vak-
andi í 75 klukkustundir án þess
svo mikiö sem honum kæmi blund
ur á brá í eina mínútu. og að
sjálfsögðu fylgdust vísindamenn
með honum allan tímann.
Þegar líða tók á annan sólar-
hirnginn, varð líkami piltstns
kaldur og þvalur, og fyrst í stnð
var lundin létt, en skömmu síð-
ar greip hann mikið þunglynrii,
og hræðslutilfinning. Á þriðja
degi tók allt að hringsnúast fyrir
augum hans, og ægileg hræðsla
greip hann. Hann skjögraði um,
skynjaði ekki orð læknisins, sem
talaði við hann róandi röddu.
Alls konar sýnir tóku að birtast,
og heilastarfsemin var greinilega
mjög trufluð. Þegar þessu stigi
var náð. var pilt num leyft að
leggja sig og sofna oa sögðu vls-
indamennirnir, að hefði tilraun-
in staðið nokkrum klukkustund
um lengur, hefði hann verið í
alvarlegri hættu. Þessi tilraun,
sem gerð ýar á ungum manni,
fullkomlega heilbrigðum, bæði
andlega og líkamlega, sannaði
það, að það eru helber ósann-
indi, þjgar fólk heldur því fram,
að því hafi ekki komið dér á
auga viikum saman.
Sumir halda því gjarnan fram,
að þeir sofi alltaf eins og stein-
ar og dreymi aldrei. Þetta er
ekki rétt. Vfsindamenn hafa gert
ýmsar tilraunir með rafmagns-
tækjum, sem sýna hreyfingar auga
sofandi manna. í flestum tilvik-
um eru augnahreyfingarnar tíð-
astár, þegar viðkomandi dreymir.
Þegar tækin hafa mælt hraðar
'hreytfingar, hafa vísmdamuuiirn
ir vakið „tilra.unadýrin“, og spurt
iþau, hivaö þau hafi dreymt.
Silíkar rannsóknir hafa verið
gerðar í mör.gum löndum sam-
tímis, og vásindamenn eru þess
fulLvissir, að það er ekki til sú
mannvera, sem ekki dreymir.
Maður, sem sefur 8 kluikkustund-
ir, dreymir að jafnaði hálfa aðra
til tvær klukikustundir, og flesta
dreymir á hiverri nóttu. Dranm-
arndr eru yfirleitt margir og
koma með reglulegu millibili.
Þeir er.u nokkuð misjafnir að
lengd, sumir 10 mínútur, aðrir
háLft'íma eða meira. Svefninn er
mijög misdjúpur, hann kemur í
bylgjum og eru sumar léttar og
aðrar þyngri. Lengd fyrstu by’gj
unnar er yfirieitt um þrjár klukku
stundir, og það er hollasti næt-
unsvefninn, og fyrir suma er þetta
nægileg hváld.
Sumir, sem eiga erfitt með að
sofna fyrir miðnætti, eru haldn-
ir áhyggjum af þeim sökum, en
vísindamennimir segja, að til
þess sé engin ástæða, því að það
sikipti engu máli, á hvaða tíma
sölarhringsins hvíldin fáist.
Ef maður vaknar um miðja
nótt, og getur ekki sofnað aftur.
á maður bara að liggja kyrr í
rúminu og reyna að slappa af.
Sú hvíld, sem þannig fæst, er að
vásu ekki eins endurnærandi og
sjálfur svefninn, en gerir þó sitt
gagn, og sé maður algjörlega af-
slappaður, eru miklar líkur til, að
svefninn sæki á mann aftur.
(Þýtt og endursagt).
M A R I L U
KVEN-PEYSUR