Tíminn - 01.12.1967, Blaðsíða 8

Tíminn - 01.12.1967, Blaðsíða 8
8 FÖSTUPAGUR 1. desember 1967. TÍ f¥f i N N EJ-Reykjavík, fimmtudag. — ÞaS, sem einkum þótti fréttnæmt í síðustu viku, voru hin miklu gullkaup, er áttu sér stað víða í Evrópu, og svo blaðamannafundur Charles de Gaulle, forseta Frakklands, þar sem hann sagði Frakkland ekki fallast á viðræður við Bretland um aðild þess að Efnahagsbandalagi Evrópu. Er talið, að ummæli de Gaulle geti bæði verið upphaf harðvítugra deilna, og jafnvel alvarlegs klofnings, innan EBE, og muni einnig koma í veg fyrir viðræður við Breta um nokkra framtíð. Dyrunum skellt í lás? Á blaðamannafundimim sagði de Gaulle m.a. um um- sókn Bretlands, og annarra ríkja, um aiðild að Efnahags- bandalagi Evrópi, að efnahag- ur Bretlands og stöðugur halii á greiðslujöfnuði þess, gerði það að verkum, að aðild Bret- lands að EtBE væri 1 algjörri andstöðu við efnahasskerfi EBE. Bretland yrði að breyt- ast, ef það vi'ldi komast írm í bandalagið. Frakkland gæti ekki failizt á viðræður við Bretland né önnur rikj (Nor- eg, Danmörku og írland), því aðild þeirra myndi eyðiieggja það bandalag, sem Frakkiand væri aðili að. Ef Efnahags- bandalagið yrði nqytt til þess að taka Bretland iam. þá myndi BBE hrvnja í riist De Gaulle sagði, að til að hjálpa Bretlandi, væri Frakk- land reiðubúið að hefja við- ræður um einhver þau tengsl — aukaaðild eða eitthvað ann að — sem feldu í sér viðskipta samning við Brets Þessi afstaða de Gaulle vakti undrun og rei'ði meðal ráða- manna annarra EBE-ríkja og einnig meðal stuðningsmanna de Gaulles sjálfs. Töldu f'lest- ir, að rneð þessu hefði de Gaulle í raun og veru sýnt, að hann væri reiðubúinn að beita neitunarvaldi sínu imn- an EBE gegn viðræðum vjð Bretland um aðild. Þótt ráðamenn í Bretlandi segi, að afstaða de Gulles þýði ekki, að hann ætld að beita neitunarvaldi, mun það skoð- un ráðamanna í Vestur-Þýzka landi, að svo muni fara, ef hin EBE-ríkin leggi of fast að frönsku ríkisstjórninni að leyfa upptöku viðrœðna við Breta. Hinn möguleikinn sé algjör klofningur í bandalag- inu. í desemiber, nánar tiltekið þann 18. og 19. kemur ráð- herranefnd EBE satnan til fundar í Brussel, og er búizt við, að þar komi spurningin um bugsanlegar viðræðux við Breta til utnræðu og afgreiðstu Er Ijóst, að Benelux-ríkin og Ítalía rnunu leggja mjög hart að frönsku stjórninri að leyfa viðræður við Breta, en Vest- ur-Þjóðverjar mumu væntan- lega fara sér haagar. Willy Brandt, utanríkisráð herra V-Þýzlkalands, liefur náð samkotnulagi urn fund með Couve Murviffle, utanríkisráð- herra Frakka, áður en ráð- herrafundurinn hefst Er tal- ið sennilegt, að fumdur þeirra tveggtja eigi sér stað dagana 12.-14. desemiber, en þá er haJldinn ráðherrafundur NATO í BrusseL Munu ráð- herrarair væntanlega reyna að ná einhverju samlkiomulLagi, en taiið er að vestur-þýzki ráðherrann muni ekki berjast fyrir fufflri aðild Breta að EBE, reynist afstaða frönsku stjórnarinnar ðbreytt, heldur reyna að ná samikomulagi um eitbhvert anmað form tengsla Breta við EBE. Benelux-rd'kin og Ítalía eru aftur á móti ekki á þeim skón um, og er jafnvel talað uni, að þau kunni að neita að taka þatt i starfsemi EBE, ef Frakk land neiti að leyfa viðræður við Breta. Frakkar hafa sjálf- ir beitt þessu bragði, það var á túnabilinu júlí 1965 til jan- úar 1966. Rretar hafa fyrir lörngu lýst því yfir, að þeir vilji ekkert nema fulla aðild. Virðist. svo sem dyrum að þeirri aðild hafi verið sfcellt i lás — eins og brezka talaðið Bvening Stantíard s. gði í risafyrir- sögn — að ininnsta kosti um nokkurn tíma. Þá ræddi de Gáulle á blaða- mannatuntíinum um peninga- kerfi heimsins og nauðsyn þess að gulltfótur komizt á aftur, en hlutverk aollarans sem grund- vallargjaldmiðils verði úr sög- unni. Gullæði og Mr. Goldfinger Stöðugleiki peningakerfisins í heiminum grumdvalast á 'dtoffl aranum, en liann aftur á giuffli. Bandaríkjastjórn er skuldJbund in til þess að kaupa dofflara fyrir gull — 35 dofflara fyrir eina únsu, eða 28 grömm af g'uffli. Á meðan Bamdaríkin geta haldiið þessu verði, er dofflarinn tryggur —og þar með þeir fjölmörgu gjaldmiðl- ar, er byggja stofngengi sitt á dölliar. Sem stendur er talið, að Bandaríkin hafi gull fyrir um 13 miHjarða dollara í vara- sjóði símu’rn, aðallega geymit í Fort Knox í Texas. Atf þess- um 13 milljörðum verða 10 að geymast í Bandaríkjunum sem varasjóður tfyrír dollarinn, sam kvœmt bandarískum lögum, en þrjá miffljarða dollara í guffli getur B and arikjasrtj órn notað að vild til að fufflniægja gull- kauipum spókulanta. Þegar gengi sterlimgspunds- ins var fellt, bjuggust flestir viö gufflkaupum og þar með nokkram þrýstimgi á dofflar- inm. Gufflkaupin hafa aftur á móti orðið mun meiri, en við var búizt. Þótt rekja megi meginhluta gullkaupanna til spákaup- manna, þá hefur afstaða ríkis- stjórnar Frakklands haft sín áhritf. Charles de Gaulle — eða Mr. Goldtfinger, eims og BBC kafflaði hann nýlega — forseti Frafcklands hefur lengi haft þá ytfiríýstu stetfnu, að gullfót- ur yrði að nýju upp tefcinn Gullsjóðnum, komu saman í Frankfurt og lýstu yfir algjör- im stuðningi við dollarann og núverandi gulverð. Með stuðn- mg aðalbanka afflra þessara ríkja virðist dollarinn öruggur i sessí. Á blaðamannafundi sínum á mánudaginn vísaði de Gaulle á bug ásökunum um, að hann steeði á bak við „árásima" á döfflarimm —en ýmsir trúðu þvá varfegia. Atftur móti lagði hann þunga áherzLu á þá skoðum sína, að taka ætti ujpp gufflfót að nýju — en flest ríki iögðu bann ni'ður etftir hörmungarnar ’31. Spáðd hamn því, að svo gæti farið, að þessi miklu gufflfcaup myndu einmitt leiða til þess, að guffl- fótur yrði að nýju upp tekinn í alþjóðlegu peningakerfi. Þetta hatfa talsmenn annarra ríkja kafflað „óskhyggju". Fáar þjóðir styðja de Gaullt í haráttunmi fyrír endurreisn gufflfótar. Nokikrir gufflframlelð endiur era þó áfcafir stu'ðnings menn hans, þar sem hækkun guilverðs kæmi þeim til góða. Er þar á meðal Suður-Afrfkr. en gufflframieiðendur spá því að framleiðsla gulls geti orðið lítt arðbær með tímamum. ef verð guffls hækki ekki. Það leiðir svo af sér annað vandámál: Russa. Þeir telja sig nefnfflega geta orðið aðal- guUframleiðendur heimsins á næstu 20 áxum. Þeir stefma að mjög aufcimni guffltfram leiðslu, jafnvel þótt í sumum námnm kosti framleiðsla einn ar únsu um 100 dofflara að á- fflti sérfræðinga. Telja margir, að giufflframleiðsla utan komm únistarákjanna muni minmka mjög' næstu tuttugu árin, jafn vel úr 1.440 miffljómum dollara í aðeirns 240 miffljónir dofflara. Það mun vissulega ekki gleð ja Vesturveldim, ef Rússar yrðu aðal guffllframleiðendur heims- ims. Nýtt alþýðulýðveldi Á miðvikudaginn niáðust saimningar milli Breta og full trúa Þjióðfrelsisfýlkingari'nnar í Suður-Arabíu um sjálfstæði landsins, og á miðnætti síð astliðnu varð ríkið sjálfstæt: og nefndist Aliþýðulýðveldi* Suður-Jemem. Haía Bretar ráð ið nýlendu þessari i 128 ár Sagt er, að þótt Bretar hat'i víða skilið við nýlendur sin- , ar áður en þær hafi ver'ð reiðubénar til sjálfstæðis, þá sLád Suður-Araibía flest met. Þegar Bretar tilkynntu, að landið yrði gert sjálfstætt. var vi'ð völd stjórn yfirstéttanna og Súltana, svonefnd Sam- bandsst.iórn Suður-Arabíu Tvær neðanjarðarhreyfingár störfuðu aftur á mióti í ný lendunni — Þjóðfrelsishreyf- ingirn, MLF, og FLOSY —, sem er að visu samansett af svipuðum öflum og NLF. en ekkj komst á samstarf þar á miffli. Gott skipulag NLF-manna varð tii þess, áð á þessu ári náðu þeir skyndilega — og þó án blóðsúthellinga — vöid- um í landinu. Herinm, sem vald sambandS'Stjórnarinnar gramdvaifflast á, lýsti yfir hlutleysi — og meirihluti hans Framhald á bls. 15 n;un. Gaulles í baráttumni fyrir breyttu peningakerfi, hafi ver ið ákvörðun Frakklands um, að taka eklki þátt í störf um ,,Gufflsjóðsins“, er svo hefur verið nefndur. Þetta var eins konar ,,klúbbur“ ríkra þjóða, nánar tiltekið Band'aríkjianna, Englands, Ves tu r-Þýzk ala nds, Frakklands, Belgíu, Ítalíu, Hollands og Sviss. Var sjóð- ur þessi stofnaiður árið 1961 til þess að mœta hugsanlegri spákaupmennsku á guffli. Voru þau riki, er í Gufflsjóðnum voru, skuldbundin til að láta af hendd gull, samkvæmt nán- ari skiptireglum, ef eftirspurn in yrði það mikil, að hætta værj á. að verðið hækkaði. Voru þetta ein leynilegustu samtök, sem til voru í fjár- að frétt Le Monde væri frá háttsettum ráðamönnum í FrakMandi komim, og birt í þeim tilganigi, að auka enm þrýstinginn á diofflarinn eftir að pundið var fafflið. Bandaríkjastjórn hetfur hvað eftir amnað, frá því puindið var fellt, lýst þvi yfir, að hún mumi tryggja áíram sama verð gildi dofflarins miðað við gull. Búast ýmsir við, að gufflkaup- um muni brátt linna, þegar séð verður fram á, að Banda- ríkin hyggjast ekki hækka verð gufflsins — og spákaupmenn- irnir geti því ekki grœtt á emdursölu guffls sins. Taiið er að Bandaríkjamenn nafi unnið fyrstu. lotu guUstríðs íns d sunnudaginn, þegar þau sjö nki, sem starfa saman í og að dregdð yrði úr ríkjandi yfirráðum dollars og sterlings- punds í aliþjóðlegum viiðskipt- um og peningamákim. Sumir bafa því, þrátt fyrir neitún de Gauffle á blaða- mannafundinum á mámudag- inm, halddð því fram, að hamn ynni að því að knýja fram hækkað gufflverð og þar með gengistfall dofflarans. Auk þess, sem það myndi láta langþráða ósk de Gaiuffles rætast, þá yrði Frakkland nokkru ríkara. Er tafflð, að landið hafi nú um fimm milljarða dofflara í guffli — og verðhækkum myndi auka verðmæti þessa varasjóðs veru lega. Talið er, að einn iþáttur de málaheiminum, þar til franska blaðið Le Monde ljóstraði upp um Gullsjóðinn og þá jafn- framt, að Frakkar hefðu á- kveðið að taka ekki þátt í störtfum hans. Samkvæmt reglum sjóðsins skyldu Bamdaríkim láta af hendi 50% þess guills, er sjóð- urinm þyrfti, en Frakkar eim- umgis 9%. Hafa Bandaríkin nú tekið á sig hlut Fnakk- lands. Frakkar tófcu ákvörðun sína þegar í sumar, þar sem spé- kaupmennstoa var mikil vegna slæmrar stöðu sterlingspuinds- ins og sjóðurinn því sífefflt að leggja fram meira og meira gulL Aftur á móti þótti sýnt, Mikil og löng orusta hefur staðið um hæð 889 I Suður-Víetnam að undanförnu. Unnu Bandaríkjamenn loks „sigur“, sem reynd ist dýrfceyptur, en myndin sýnír brottflutning særðs hermans. Sjáið nánar frétt hér í yfirlitinu um mannafla og kostnað í Viet

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.