Tíminn - 19.12.1967, Blaðsíða 7

Tíminn - 19.12.1967, Blaðsíða 7
ÞRIÐJUDAGUR 19. desemb^r 1967. TIMINN Utgefandl: PRAMSOKNARFLOKKURINN Framkvæmdastjóri: Kristján Benedlktsson Ritstjórar: Þórarlnn Þórarinsson (áb) Andrés Krlstjánsson. Jón Helgason og IndriBi G Þorsteinsson Fulltrút ritstjórnar- Tómas Karlsson Aug- lýsingastjóri: SteingrlmuT Gislason Ritstj.skrifstofur ' Eddu- húsinu, simai 18300—18305 Skrifsofur: Bankastræti 7 Af- greiðslusimi: 12323 Auglýsingastmi: 19523 Aðrar skrifstofur, simi 18300 Askriftargjald kr 105.00 á mán tnnanlands. — I lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h. f. Boðorð Magnúsar og efndimar Halldór E- Sigurðsson rifjaði upp við 2. umræðu fjárlaganna nokkrar sparnaðartillogur, sem Magnús Jón- son hafði hreyft á Alþingi 1960 og 1961. Magnús var þá formaður fjárveitinganefndar og framsögumaður meiri- hluta nefndarinnar. Við fjárlagaumræðurnar 1961 benti Magnús á ekki færri en 23 liði, þar sem mætti koma við spamaði. Magnús hefur nú senn verið fjármálaráðherra þrjú ár og hefur því átt auðvelt með að framkvæma þennan sparnað. Er því ekki úr vegi að rifia upp, eins og Halldór gerði, hvernig Magnús hefur framfylgt eigin boðorðum um þetta efni- Fyrsta boðorðið var að fækka sendiherrum erlendis. Síðan Magnús varð fjármálaráðherra hefur verið bætt við tveimur nýjum dýrum sendiherraembættum, í New York og Brussel, en ekkert Jagt niður. Annað boðorðið var að draga úr veizlum. Kostnaður við gestamóttökur ríkisstjórnarinnar varð 50% meiri á árinu 1966 en 1965 og allar horfur á, að hann verði enn meiri á árinu 1967. Þriðja boðorðið var að fækka sendiferðum á erlend- ar ráðstefnur. Þessar sendiferðir aukast jafnt og þétt, og mun ekki draga úr þeim, ef ísland verður látið ganga í EFTA. Fjórða boðorðið var að fækka lögreglumönnum á Keflavíkurflugvelli. í fjárlagafrv. tyrir 1968 er sá kostn- aður áætlaður fjórfalt meiri en í fjárlögunum 1%0. Fimmta boðorðið var að tækka bifreiðum ríkisins og ríkisstofnana. Þeim fer fjölgandi lafnt og þétt. Sjötta boðorðið var að ehclurskipuleggja tollgæzluna og taka upp hagkvæmari vinnubrögð við tollgæzlu og löggæzlu. Efndirnar eru þær, að nú er kostnaðurinn við dómsmál og lögreglustjórn áætlaður 316 millj. kr. í stað 76 millj. kr. á fjárlögum Í960 eða hefur m.ö.o. vel fjór- faldast. Þannig má rekja áfram efndirnar á boðorðum Magnús ar, sem hann á sínum tíma. ætlaði að fara eftir. Eitt boðorðið var t.d. það að draga úr kostnaði við skatta- nefndir. Sá kostnaður er áætlaður 51 milljón kr. nú í stað 9 millj. kr. í fjárlögum 1960. Sú var trú um skeið, að Magnús Jónsson myndi reyn- ast skárri fjármálaráðherra en Gunnar Thoroddsen, enda þurfti ekki mikið til. Menn höfðu lagt nokkum trúnað á sparnaðarskvaldur hans áður en hann varð ráðherra. Nú blasa efndirnar við. Engmn f;'ármálaráðherra hefur reynzt óduglegri í þessum efnum en Magnús. Þótt Gunnar væri eins og nann var. má nú seg.*a, að allt, sem Gunnar gerði illa, gerir Magnús verr- Það á a.m-k. við, hvað allan sparnað snertir. Góð tlðmdi Þær fregnir berast nú at eriendum mörkuðum, að verð á íslenzkum sjávarafurðum fari vfirleitt hækkandi. Þannig hækkar nú bæði síldarJysi og sfldarmjöl í verði. Á ameríska markaðnum er verð á freðfiskblokkum nú 20% hærra en þegar það varð iægst á þessu árl og um 10% hærra en um seinustu áramót. Flestar líkur benda til, að verðhækkanir haldi áfram, ekki sízt á síldarlýsinu, en á pví varð mest verðfal! á þessu ári. Það á því ekki að vera erfitt að stjóma, ef rétt er á málum haldið. Stefán Valgeirsson, alþm.: Þðgn er sama og samþykki Nú er aöeins tæp vika til jóla. Þó er efckert haustverð komið enn á búvöru okkar bænda. Hulunni hefur þó verið svipt af þeim úrskurði, sem yfirdóm- ur í verðlagsmálum landbúnað- arins kvað upp á öndverðri jóla föstu, eftir mikið baktjalda- makk og vangaveltur. Það má þvi líta á þennan úr- skurð sem eins konar jólagjöf til bændanna í landinu, og þeir efast fæstir um það hverjum beri að þakka gjafirnar. Ekki er ég viss um, að þessar gjafir séu í fullu samræmi við þau resept, sem stjómarliðið dreifði út um landsbyggðina fyrir kosningarnar í vor. Má því vera, að þær verði þakkað ar með öðrum hug, en venja er til með jólagjafir. Úrskurður yfiraefndar er dómur, og segja má, að dómar séu ekki til þeSs fallnir, eða til þess ætlaðir, að hafa um þá mikla gagnrýni, en þá verða þeir að vera grund vallasir á lögum. Upphaf 61. gr. stjórnskipnnarlaga frá 17. júní 1944 hljóðar svo: ,Dóm- endur skulu í embættisverkum sínum fara einungis eftir lög- unum.“ I forsendum dómsins frá meiri hl. yfiraefndar er sagt, að ekki sé unnt að fram fylgja ákvæði 4. gr. laga um frámleiðsluráð og fl. að þessu sinnL Og á öðrum stað orðrétt: „Aftur á móti var yfirnefndin Isammála um það, að cigi væri sanngjarat, að verðlagsgrund- völlux, sem byggði ákvörðun ían lann bóndans á óhjákvæmi legiu fráviki frá ákvæðum 4. gr. laga, gilti Iengur en eitt ár. Það liggur því á borðinu, að ekki var dæmt eftir lögun- mi. Um ástæðuraar, sem fram lera færðar fyrir því, má endalaust deila. Og þær skipta ekki máli í þessu sambandi. Ef yfirnefndin komst á þá skoðun að athuguðu máli, að ekki^væri hægt að dæma eftir þebn íagafyrirmælum, sem í gildi era, átti hún að visa mál- inu frá dómi. Einnig kom til greina, að dómi ncfndarinnar sjálfrar, að beita sér fyrir breytingu á Iögunum, áður en störfum var lokið. Nú beitti yfiraefndin sér fyrir breytingu á lögunum að verðleggja til eins árs i stað tveggja, saman- ber greinargerð oddamanns. Og hvers vegna var þá ekki beðið um fleiri breytingar á lögun- unum, ef ekki þótti fært að grundvalla dóm á þeim miðað við aðstæður nú. Um þa3 ræddi ég í þingræðu og Tíminn birti meginatriði hennar 15. þ. m. Vegna rúmleysis í blaðinu ræði ég það ekki frekar nú. f 4. gr. laganna um fram- leiðsluráð segir (orðrétt): „Söluverð Iandbúnaðarvara á innlendum markaði skal miðað við það, að heildartekjur þeirra er landbúnað stunda, verði í sem nánustu samræmi við tekj ur annarra vinnandi stétta.“ Nú iá þag fyrir, að á síðasta ári urðu afurðir minni af báð- um aðalbúgreinum, þó sérstak- lega sauðfé. Það lá líka fyrir að rekstrarkostnaður búanna hafði stóraukizt. Það var búið að vinnumæla a. m. k. 3/4 bluta vinnunnar, og að því leyti að minnsta kosti hægt að tiífæra vinnuliðinn. Og eftir úr Stefán Valgeirsson taki viðmiðunarstéttanna hefði vinnuliðuriiln átt að hækka nm a. m. k. 22%. Hvernig v»r hægt að kveða upp dóm á þann veg, að verðlagsgrundvöll ur skyldi vera óbreyttur mcð þessar staðreyndir fyrir fram an sig, og eftir fyrirmælum áð- urnefndrar greinar. Þótt oft hafi verið gengið á hlut bændastéttarinnar á harka legan hátt, eru hér öll fyrri met slegin. Að því leyti er enga hliðstæðu að finna frá Uðnum árum, þó hinu sé ekki hægt að neita, að bændurnir séu óréttlætinu vanir. En væri ekki hollt fyrir bændur að hug leiða það í alvöru, hveraig aðr ar stéttir þjóðfélagsins hefðu tekið slQaim rangindum. Mundi nokkrum til hugar koma að hægt væri að koma þvilíku fram við neina stétt þéttbýlis ins? Það er ekki Ifldegt, að þessi dómur tryggi bændum nálægt því hálfar tekjur við miðunarstéttanna hvað þá meir3. Aðrar stéttir halda rétti sínum með mætti samtaka og samstöðu, að mestu leyti án tilUts tÚ stjórnmálaskoðana. Hvað gera bændur? Aðrar stétt ir halda fundi, samþykkja á- lyktanir, og sýna vald sitt ef með þarf. En hvað gera bænd- ur? Það er mikið vald fólgið í vel samstilltu landssambandi, ekki sízt undir þeim kringum stæðum, þegar lagalegur og siðferðislegur réttur félags- manna hefur verið brotinn. Meginrök meiri hluta yfir dóms fyrir þessum úrsburði eru þau, að súmið hafi verið um verðlagninguna | fyrra, og þvf telja hinir vísu menn rétt, að láta hann óbreyttan, að örfáum minni háttar frávikum undan- skildum. En þá má ekki gleyma í þessu sambandi, að samhliða verðlagningunni í fyrra, sömdu fulltrúar bamda um ýmsar hliðarráðstafanir við ríkisstjóraina, sem voru hluti af tekjum bænda síðast Iiðið ár, og höfðu úrslita þýðingu um, að samið var þá. Má telja víst, að búvöruverðið í fyrra hefði orðið hærra, án þeirra samninga, sem þeim nam að kr. tölu. Af þessu leiðir, að nm leið og yfiraefndin fellir sinn dóm, sem er byggður á því, að um það sama hafi ver ið samið í fyrra, hljóta hliðar ráðstanir, hliðstæðar við það, sem þá var, að felast í þessum úrsMdtfi. Og um það gerum við kröfu nú. Ég var búinn að færa rök fyrir því á öðrum vettvangi, að ríkisstjómin væri búin að ráð stafa gengishagnaði af útflutt- um landbúnaðarvörum, fram- leiddum á yfirstandandi ári, til að borga niður kjöt á innlend um markaði. En samkvæmt 4. gr. laga nr. 69 1967 skal verja gengishagnaði til þeirra at- vinnuvega, sem eiga viðkom- andi afurðaandvirði. Af þessu leiðir að við eigum einnig þama fuflan rétt til að gera kröfu um allan þennan gengis hagnað, án tillits til niður _ greiðslu rfldisstjómarinanr á kjöti, það er hennar mál. Þessi tvö atriði ættu að nema eitthvað yfir 100 millj- ónir. Þá er rétt að athuga það, hvernig á að ráðstafa þessum fjármunum, svo þeir komi að ®em mestu gagni fyrir landbún aðinn. Fyrst mundi ég telja, að það ætti að greiða niður kjara- fóður þennan vetur sem nem ur því, sem gengisfellingin hafði áhrif á verð hans til hækkunar. í fyrsta lagi er ekki nema helmingur þess kjarn- fóðurs, er bændur kaupa nú, tekinn inn í ve^ðiagið, og þó að afurðirnar hækki sem því magni nemur, kemur þó að hálfu leyti verðhækkunin á bændur beint Hvernig þeir eiga að geta borið það, eins og nú er að þeim búið, er mér hulin ráðgáta. Á hitt ber einn ig að líta, að grasbrestur var víða um land síðast liðið sum- ar, og bændur hvattir til að setja búpening sinn á kjarafóð ur, og á það bent, að verð á honum væri nú hagstætt mið að við annað fóður nú. Að þess um ráðum fóru bændur, þar sem margendurteknar yfiriýs- ingar lágu fyTÍr frá ráðherrum og spekingum þeirra, að ekki kæmi tíl mála, að fella gengi krónunnar. í öðru lagi væri rétt að taka af þessu fé til að verðbæta ull og gærur frá síðasta verðlags ári, fálst ekki fé til þess með öðru móti, en til þess virðlst vanta nú um 35 milljónir. f þriðja lagi tel ég rétt að taka skeilinn sem er af völd- um gengisfellingarlnnar á fé- lagssamtök bænda vegna er- lendra lána og gengistryggðra. sem annars mundu lenda á bændastéttinni í gegnum meiri tilkostnað við ræktun, vinnslu og véiaviðgerðir. Samhliða þessu þarf að fella toll af ÖU- um vélum tU landbúnaðarins, þar sem tæknibúnaður búanna mim í vaxandi mæli verka á verð búvara tU neytenda, því ekld er líklegt að bændur sætti Sig við það til langframa, að aðeins lítUl hluti af þvi fjár- magni, sem liggur í tæknibún aði búanna, sé tekinn tU greina við veTðlagningu landbúnaðar- vara, eins og nú er. Neytendur mega vera þess minnugir, að þeim eru bezt tryggðar góðar Framhald á bls. 11. ÞRIÐJUDAGSGREININ

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.