Tíminn - 10.04.1968, Blaðsíða 8

MIÐVIKUDAGUR 10. april 1908.
8
TÍMINN
Quiller
skýrslan
Quiller skýrslan á frummálinu
Quiller memorandum
Leikstjóri: Michael Anderson,
Tóniist: Jom Barry.
Kvikmyndari: Edwin Hiller, kvik-
myndahandrit: Harold Pinter
byggt" á bók Adams Hall, Berlin
meniorandum.
fslenzkur texti: sýningarstaður:
Háskólahíó.
Til þess að liald'a athygli áhorf-
andams vakaindi í njósnakvik-
jnynd þarf í fyrsta lagi, ungan
laglegan mann (Georges Segal, ef
hann stæði ekki og gemgi alltaf
eins og h'ann væri með ok á herð-
unum) uinga fallega stúlku sem
kemur honum úr og í klípu (mest
í Senta Berger) algjörlega sam-
vizkulausan fant sem hefur fjöida
manns með sama hugarfar á sín-
uim snærum (Max von Sydov) á-
kaflega sérstæða „Typu“ í þetta
skipti dæmigerður Breti (Alec
Guinmess) og mikla spemnu.
Jæja þarna er þetta allt sarnan
ásamt frekar vandaðri kvikmynda
töku en þ’ar sem hún er falleg-
ust og skemmtilegust er tónlistin
hækkuð upipúr öllu valdi, eins og
saigit væri „tókst mér ekki bæri-
lega þarna“, eða „það má líta á
þetta eða hvað? og er frefcar ó-
smelkklegit að beita tónlistinni
svona ]>ar sem hún er ágæt að
öðru leyti. Atburðirnir exga að
ske í Berlín og fjailar um leiit
sýnd er hér á landi það er Phara-
oh (Faraój og eins og nafnið ber
riieð sér á að gerast í Egiftalandi
þegar þeir háu herrar réðu þar
ríkjum. Jerzy Zelnik leikur aðal-
hlutverkið, Kawalerowiczs er
einn hinna þiriggja Pólsku leik-
stjóra sem borið hafa hróður kvik
/ Á myndinni sjást þau George Segal í hlutverki Quillers og Senta
Berger í hlutverki Inge Lindt I kvikmyndinni Quiller skýrslan.
Brezku leyniþjónustunnar . að ný-
nazisitum. Myndin er tekin í mjög
faitegum litum, vel leikin og frek-
, ar spennandi en ristir aldrei
1 djúpt, eins og herzlumuninin
I vanti, en er í skárra lagi af njósna
j myndum að vera.
! Háskólaibiíó ó von á fyr-stu
mynd Jerzy Kawalerowiczs sém
myndaUstarininar um heiminn
hinir tveir eru Andrzej Wajda
(Aska og demantar) og Andrzej
Munik’(Erioea) og þeir sem muna
eftir Nunnan og djöfullinn sem
sýnd var í Filmíu hlakka áreið-
anlega til þess að sjá þessa mynd
Kawalerowicz.
P.L.
Sigurður Vilhjáimsson
Hánefsstöðum
F. 7. m'arz 1,892.
D. 25. febrúar 11908.
Sigurður andaðist heima á Há-
nefsstöðum og var jarðsettur á
Seyðisfirði 2. marz s. 1.
Hann var fæddur 7. marz 1892
á Hánefsstöðum við Seyðisfjörð.
Foreldrar hans voru Vilhjálmur
Ámason, bóndi og útgerðarmaður
og Björg Sigurðardóttir kona hans.
Bjuggu þau stórbúi á Kánefsstöð-
um um langa hríð. SigurðurX.var
elztur sjö systkina. Snemma Var
hann fróðleiksfúis. Varð að ráði,
að hann fór til náms í Gagnfræða-
skólann á Akureyri og lauk það-
an ágætu prófi vorið 191,1.
Næistu árin vanu harrn að um-
fangsmiklu búi föður sínis, aðallega
þó landbúnaðarstörf.
Haustið 1918 lagði hann land
undir fót og sigldi til Danmerkur
til náms í félags- og búnaðarfræð-
um. Heim kom hann snemma sum-
ars 1917 og vanm heima um sinn.
Haustið 1919 gerðist hann starfs
maður Landsverzlunarinnar í
Reykjavík, en hvarf alkominn til
átthaganna árið 1920.
Sigurður var sanntrúaður sam-
virmumaður og einn af forgöngu-
mönnum að stofnnn Kauipfélags
Austfjarða og fyrsti kaupfélags-
stjóri þeiss á árunum 1920—1927.
Þá hvarf hann að búi föður sín,s
á , Hánefsstöðum. Nokkrum árum
síðar tók hann við jörðinni og
bjó þar um þrjá áratugi.
Jafnhliða búskapnum fékfest
Sigurður nokkuð við útgerð og
sjósófcn. Hann var t. d. meðal
stofnenda og stjórnenda fiskveiða-
hl.utafélagsims Fróm, sem gerði út
ba$i Rán og Faxa, sem voru all-
stórir fiskibátar á þeirri tíð.
Á stríðsárunum versnaði öll að-
staða til atvinnurekstrar í Seyðis-
fjarðarhreppi. Þá tók Sigurður að
stunda sikrifstofustörf að nýju,
jafnframt bús'kapnum. Var hann
sýsluskrifari að hálfu á skrifstofu
sýslumanns N.-Múlasýslu um 10
ára skeið. Einnig endurskoðandi
hrepipareikttinganna og yfirsfcatta-
nefndarmaður um áratug.
Sigurður var tvíkvæntur. Fyrri
kona hams var Ragnhildur Vil-
híáimsdóttir frá Brekfcu í Mjóa-
firði. Giftust þau 30. júli árið
11921. Missti hanm hana eftir stutta
sambúð, en hún lézt 2. nóv. 1921.
Átta árum síðar eða 18. marz
1929 gekk hann að eiga alsystur
Ragnhildar, Guðnýju Svanþrúði
Vilhjólmsdóttur, bónda og hrepp-
stjóra, Hj'álmarssoiniar og lifir hún
mann sinn.
Ég þekikti ekki Ragnhildi, en
Svanþrúður er mikil mannkosta-
kona og var hjónaband þeirra
bæði ástrikt og hamingjusamt.
Dóttir þeirra er Svanbjörg, hús-
freyja á Hánefsstöðum, gift Jóni
Sigurðs'syni, oddvita, Sigurðssonar
Gunnarssonar frá Ljótsstöðum í
I
Vopnafirði. Þ^að var Sigurði miikil
hamingja að sjá Svanbjörgu gift-
ast dugandi bónda og fylgjast með
bættum hag heiimilisims frá ári til
árs. Þær eru ótaidar hamingju-
stundirnar, sem hann átti með
fjórum dótturso'ttuim sínurn sein-
uistu árin.
Sigurður gegndi fjölmörgum
trúnaðarstörfum fyrir sveit og
sýslu. Sat hann í hreppsnefnd um
fjölda ára og var lengi oddviti.
Sáttam'aður frá 1938. Úttektarmað-
ur frá 1937 m. m. Endurskoðandi
Kaupfélags Austfjarða og Síldar-
bræðslunnar h.f. um langa hríð.
Formaður í stjórn Fisksölusamlagis
Seyðisfjarðar urn mörg ár og einn
af stofnendum þess félags 1930.
Sigurður starfaði mikið í Fram-
sóknarftlokknum og átti m. a. sætd
á Aiiþingi sem varamaður. Hann
ritaði mikið^ um stjórnmál í blö'5
og fylgdist^ af áhuga með lands-
málum til dauðadags.
Sigurður var um margt hæfi-
leikamaður. Hann var listhneigð-
ur. Góður söngmaður og organisti.
Hamn stofnaði karlakórinn Bræður
í Seýðisfjarðarhreppi og stjórnaði
honum uim mörg ár. Var það mikil
tilbreyting í fábreyttu félagslífi
sveitarinntar. Hann fékkst eitthvað
við tré'smíð’ar og var auk þess
vel hagmæiltur.
Sigurður var mj’ög sögufróður
maður. Hann var þaulkunnur ís-
lendimgas'ögum. Stúderaði þær
hei'nlínis og skrifaði mikið um
efni þeirra, m. a. í blöð og tímarit.
Seinast þegar ég kom í Hánefs-
staði, á s. 1. ári, lás hann fyrir
mig ágæta grein um Snoira Sturlu
son, sem hann hafði nýlega skrif-
að.
Sigurður var ekki aðeþis vel
að sér í íslenzkri sög;u, heldur
Fraukhaid á bls 12.
Berta Ágústa
Sveinsdóttir
Lækjarhvammi
Þótt útfararda.gur fnú Bertu
í Lækjarhvammi sé liðinn, bjart-
ur ,og ljúfur eins og hún var
sjálf, þá vil ég fyrir hönd ofckar
hjóna minnast okkar elskuiegu
vinbonu með nokkrum orðam.
Frú Berta var Ifædd í Hafnar-
firði 21. ágúst 1896. Foreldrar
hennar voru hjónin Þórunn Guð-
mundsdóttir frá Nýjabæ í Garða-
hreppi og Sveinn Steindórsson,
sfcipstjóri frtá Óttarstöðum í sömu
sVeit, mikill atonku og dugnaðar-
maður í sinni stöðu og stétt. Ekki
kann ég þessar ættir að rekja, en
það held ég að vist sé, að Sveins
nafnið hafi verið í föðurætt frú
Bertji um aldaraðir og sé aið
sama og föðurnafn Brynjólfs
biskups.
Frú Berta fluttist meC foreldr-
um sínum, tveggja ára gömúl að
Hvassahrauni í Vatnsleysu-
strandarhreppi og varð dvöl henn
ar þar 10 ár, en þá fluttust for-
eldrar hennar að Stapakoti í Niarð
víkum, og bjuggu þar til ársins
1917, er þau hjónin keyptu jörð-
ina Lækjarhvamm í Reykjavik og
fluttust þangað ,og þar var heim-
ili frú Bertu í fulla hálfa öid.
Skömmú eftir komuna í Lækjar
hvamm lágðist dimmur skuggi
yfir heimilið, þegar húsbóndinn
andaðist. Þetta þunga áfaii hafði
þó engin ábrif á búsetu þeirra
mæðgna, því að frú Þórunn hélt
áfram búskap með aðstoð dóttur
sinnar. Mun hvort tveggja hiafa
verið, að þeim hafi sýnzt að gott
mvndi að húa á þessum fallega
stað. og að þær ættu nóg þrek,
vilja otg bjartsýni til þess að fram
fylgiia þessari viturlegu akvörð-
un, sem leiddi þær báðar mæðg-
urnar og þó ekki sízt hina ungu,
glæsilegu heimasætu í Lækjar-
hvarnmi út mikla hamingjubraut.
En táp heirra Lækjarhvamms-
tnæðgna kom fram í fleiru en
búskapnum. Fyrir 50 árum V3r
í rauninni önnur öld hér á iandi,
hvað snerti aðstöðu æsku þeirra
tíma til skólagöngu. Þá stóðu ekki
ótal skóladyr opnar ungu fólki
eins og nú, þegar því er þrýst
til náms, hvort sem það vill eða
ekki. f þá daga þótti það vel
af sér viikið og mikið í ráðizt,
þegar tápmiklir ungir menn ruddu
sér braut til skólagöngu, en færi
ung stúlka út á slíka braut, þótti
það frábært, og að sumra áliti
fráleitt.
Berta í Lækjarhvammi undi
ekki við barnlærdóminn einan.
Árið 1919 gerir hún ferð sína að
heiman til 2ja ára náms í Dan-
mörku. Það var mikið í ráðizt
á þeim tímum. Þegar til Danmerk
ur kom, fór Berta í lýðbáskólann
í Askov, en sá skóli var mörgum
Wlemlittgum „hið fyi’irbeitna
land“, bæði fyrr og seinna. Að
loknu námi þar fór hún í hann-
yrðaskóla i Kaupmannahöfn, en
hélt þaðan til Noregs og kynnti
sér norska sveitamenningu sumar-
langt.
Þegar heim kom, hélt hún smá-
barnaskóla í Lækjarbvammi
nokkra vetur og kenndi ungum
stúlkum hannyrðir.
Hinn 19. júní 1925 var mi'kill
bamingjudagur í Lækjarhvammi-
Þann dag giftist Berta Einari
Ólafssyni frá Flekkudal í Kjós.
Árið eftir hófu þau búskap í
Lækjarhvammi og bjuggu þar í
bartnær 40 ár.
Að sjálfsögðu dvaldi gaimla bús-
freyjan í Lækjarhvammi, frú
Þórunn, hjá dióttur sinni og
tengdaisyni, umvafin ástúð þeirra
og umihyggjusemi, þar til hún
andaðist í hárri elli fyrir réttum
áratug. Uppskar hún góð laun
og ríkuleg, fyrir áræði sitt, dugn-
að otg framsýni, að festa búsetu
sína í Lækjarthvammi, þrátt fyrir
að þá skyggði mjög í lífsins ál.
— Eftir margra áratuga búsetu
þeirra frú Bertu og Einars í Lækj
arhvammi, var svo komið sögu
þar, að þetta fiallega og vinalega
býli var orðið „Þróndur í Götu“
skipulagningar höfuðlborgarinnar.
Jötunefldar vélar muldu Lækjar-
hvammistúnið undir malhik og
steinsteypu, og snotra 100 ára
húsið þar, jafnað við jörðu. Og
þegar allt þetta var horfið, missti
hvammurinn við lit.la lækinn, sinn
sældarsvip, og varð fátæklegri,
þrátt fyrir öll stórhýsin allt í
kring. En þegar Lækjarbvamms-
hjónin sáu að hverju fór um jörð
ina þeirra, byggðu þau sér stóra
og yndislega íbúð í stórhýsi,
byggðu á Lækjarbvammstúninu.
Og þegar inn er komið þar, blasir
Lækjarhvammur við gestum í aHri
sinni dýrð (á stórri sandblásinni
rúðu fyrir ofan eldhúsdyrnar, á-
samt gömlu góðu dráttarhestunum,
spenntum fyrir sláttuvélina, sem
á hásumardögum fyrr á árum
fletti grænum felldinum af Lækj
arhvammstúninu.
Einar sagði okkur vinum sín-
um, er við komum í fyrsta sinn
í hinn nýja Lækjarhvamm, að
Berta ætti fyrst og frernst heiður-
inn af gerð þessarar nýju fbúðar,
og mun hún þó þá ekki frekar
en endnanær, hafa beitt aeinu
einræðisvaldi, en forsjá bennar
í þessu, sem öðru, var jafnan t:l
góðra heilla.
Þau hjónin í Lækjarhvammi
ráku þar stórbú í hart nær tvo
áratugi, eingöngu á þessu reyk-
víska höfuðbóli, en höfðu þó stuðn
ing af allmiklum lendum annars
staðar í austurhluta borgarinnar.
En þegar sýnt var, að smat* og
smátt myndu búskaparski.yrðin
Framhald á bls- 12.
/