Tíminn - 22.06.1968, Blaðsíða 8

I HEIMSFRÉTTUM
TÍMINN
LAUGARDAGUR 22. júní 1968.
KOSNINGAR I
FRAKKLANDI
Fyrri uimferð í frönsku þing
bosningunum verður háð á
morgun, sunnudag, en sú síð-
ari að viku liðinni, sunnudag-
inn 30. júní. Kosningabaráftan
er á lokastigi, og bendir flest
til þess að andstæðurnar í
frönskum stjórnmálum —
stuðningmenn Gharles de
Gaulle annars vegar og komm
únistar hins vegar — muni efl
ast að fylgi á kostnað þeirra,
sem teljast vera þeirra á milli
stjórnmiálalega. Jafnframt er
talið sennilegt, að Gaullistar
muni hljóta starfshæfan þing
meirihluta á ný.
Ef bilið milli þessara tveggja
andstæðna í frönskum stjórn-
málum hefur lengzt, er það
ekki sízt verk de Gauille sjálfs,
enda beinist áróður hans, og
stuðningsmanna hans, gegn
kommúnistum sem hættuleg-
um Fimmta lýðveldinu. Hefur
hann lagt á það megináherzlu,
að einungis flokkur Gaullista
geti varið lýðveldið; kommúnist
ar muni eyðileggja það. Hefur
jafnvel nafni floikks de Gaulle
verið breytt í samræmi við
þetta, og heitir nú „Varnar-
bandalag lýðveldisins".
OAS-leiðtogar sleppa
úr haldi
Lausn de Gaulle á Alsírstyrj
öldinni vann honum óstjórnlegt
hatur öfgamanna þeirra, er
vildu halda Alsír sem óaðskilj-
anlegum hluta Frakklands
hvað sem það kostaði. Þessir
menn mynduðu leynisamtökin
„OAS“, sem með hryðjuverkum
og morðum reyndu að nó máli
sínu fram. Gerðu hryðjuverka
menn þessara samtaka m. a.
fjölmargar tilraunir til að
ráða forsetann, de Gaulle, af
dögum. Eitt sinn munaði ein-
ungis tveimur þumlungum, að
það tækist.
Fjöldi OSA-mannanna — og
þar á meðal nokkrir leiðtogar
hreyfingarinnar — voru hand-
teknir og dæmdir, sumir til
dauða en aðrir í langa fangelsis
vist, fyrir glæpi sína gegn
frönskum yfirvöldum. En í
þeirri baráttu, er de Gaulle
heyr nú, virðist þetta gleymt,
o,g OAS-menn hafa verið náð-
aðir í stórum stíl.
Fyrstur var George Bidault,
fyrrum ráðherra í mörgum
frönskum ríkisstjórnum Fjórða
lýðveldisins, en hann átti mik-
inn þátt í því á sínum tíma að
de Gaulle komst til valda.
Laugardaginn 8. júní s. 1. hélt
hann til Parísar frá Belgíu eff-
ir sex ára útlegð í mörgum
löndum Var hann látinn frjáls
ferða sinna, enda þótt hand-
tökuskipun á hendur honum
væri fyrir hendi. Bidault studdi
OAS-samtökin á sínum tíma.
Brátt kom í ljós, að Bidault
var einungis sá fyrsti af mörg
um OAS-leiðtogum — og und-
irmönnum — er de Gaulle
hafði ákveðið að láta -lausa fyr
ir kosningarnar. Og náðunun-
um linnti loks, er Raoul Salan
— leiðtogi uppreisnar herfor-
ingjanna í Alsír 1961 og síðan
OAS — var sleppt sl. laugar
dag. Samtímis var Antoine Ar-
goud, sem var leiðtogi OAS í
Frakklandi, einnig sleppt, og
fjölmörgum valdaminni mönn-
Charles de Gaulle,
forseti
um í þessari hryðjuverkahreyf-
ingu.
Ljós er tilgangurinn með
þessum náðunum hryðjuverka-
mannanna. Eða, með orðum
„The Times“ í vikunni: „De
Gaulle, hershöfðingi, sem nú
er í pólitískum vanda, gerir
allt sem hann getur til þess
að kljúfa Frakkland að nýju
í tvær fylkingar, aðra Gaullíska
en hina kom'múnistíska, og
hann þarf því einnig á atkvæð
um gömlu /jandmanna sinna,
hinna öfgafuliu hægrimanna,
að halda.‘
í forsetakosningunum 1965
reyndist atkvæðamagn þessara
Francois Mitterand,
leiðtogi Vinstrasambandsins
öfgamanna um 5% greiddra at-
kvæða. Þegar litið er til þess,
að í síðustu þingkosningum í
Frakklandi, í marz 1967, skiptu
innan við 1000 atkvæði úr-
slitum í 52 kjördæmum. verð
ur ljóst hversu miklu það
kann að skipta fyrir Gaullista
að hljóta stuðning þessara
hægrimanna Það getur ráðið
úrslitum í mörgum kiördæmum
á sunnudaginn, de Gaulle í vil
En önnur ástæða kann einnig
Waldeck-Rochet,
leiðtogi kommúnista
að liggja þarna að baki. Um
síðustu mánaðamót — þegar 10
milljónir Frakka voru i verk-
falli ,og stúdentar aðsópsmestir
í mótmælaaðgerðum sínum —
^kvað de Gaulle að setja hart
á móti hörðu. Áður en hann
gæti tekið slíka stefnu opinber
lega, þurfti hann þó að hafa að
baki sér öruggan stuðning
þeirra, sem valdið hafa — hers
ins. Þvi var það, að 29. maí
hitti hann leynilega ýmsa
æðstu hershöfðingja Frakk-
lands og leitaði eftir stuðningi
þeirra, ef beita þyrfti valdi.
Þann stuðning fékk de Gaulle,
sem síðan tilkynnti ákvörðun
Plerre Mendes-France
fyrrum forsaetisráðherra
sína um þingrof og nýjar kosn
ingar.
Vitað er, að meðal þessara
hershöfðingja eru OAS-leiðtog
arnir I heiðri hafðir, enda sum
ir- hverjir fremstu hernaðarséi
fræðingar Frakklands Og einn
æðsti hershöfðingi franska
hersins. Jacques Massu, stóð að
uppreisninni gegn frönsku rík
isstjórninni 1958 i Alsír, og er
þvi vel kunnugur Salan og
öðrum háttsettum OAS-leiðtog
um. Er talið sennilegt, að náð
un Salan, Argoud og fleiri fé-
laga þeirra hafi verið verð
hershöfðingjanna fyrir stuðn-
ing þeirra.
Áróður Gaullista
Gaullistar hafa lofað verka
mönnum kjarabótum og auk-
inni „þátttöku" í fyrirtækjum
þeim, er þeir vinna við — þó
án nánari útlistunar um hversu
djúpstæð slík þátttaka á að
vera. Jafnframt hafa þeir lofað
stúdentum umbótum í skólamál
um, en enn án þess að farið
sé út í einstök atriði.
Þetta er hið jákvæða í á-
róðri Gaullista í kosningabar-
áttunni. Það, sem mest áherzla
er aftur á móti lögð á, er að
æsa upp ótta manna við komm
únista. George Pompidou, for-
sætisráðherra, talar t. d. mjög
alvöruþrungið um nauðsyn á
yfirburðasigri Gaullista, „því
víð þurfum að verja lýðveldið,
ekki eftir 10 ár, heldur eftir
þrjá mánuði”. Stöðugur and-
kommúnistískur áróður er bar-
áttutækið. Þvi er beitt í þvi
skyni að reyna að sameina alia,
er andvígir eru kommúnisma.
til stuðnings við frambjóðendur
Gaullista. Það skiptir þá litlu
máli í þessu sambandi, að „kom
ið var í \?eg fyrir borgarastyrj
öld í síðasta mánuði svo til
jafmt vegna stillingar kommún-
ista eins og staðfesti hershöfð
ingjans" svo notuð séu orð
brezka blaðsins „Sunday Tim-
es“. f áróðri Gaullista er komm
únisminn hinn ógnvekjandi ó-
vinur franska lýðveldisins.
Áróður kommúnista
Á móti þessum áróðri Gaull
ista koma síðan kommúnistarn-
ir með síendurteknar fullyrð
ingar um það, hversu góðir lýð
ræðissinnar þeir séu, og það
sé de Gaulle sem sé einræðis-
George Bldault,
frjáls ferða sinna
herrann. Og rétt er það, að í á
tökunum síðustu vikurnar sýndi
flokkurinn, að hann er byltinga
flokkur einungis i orði, en í
verki „borgaralegur" flokkur,
sem hræðist byltingarástand
eins ’jg heitan eldinn
Kommúnistar leggja áherzlu
á, að þeir vilji lýðræði. raun-
verulegt pólitískt og efnahags-
legt lýðræði. Og þeir segjast
jafnvel ekki vilja ráða einir; —
„Andstætt Gaullistaflokknum,
sem er einræðisflokkui og
krefst valdsins í sínar eigin
hendur, krefjumst við kommún
istar ekki alls valds í hendur
okkar eigin flokks. . . . Myndun
raunverulegs lýðræðisþjóðfé-
lags í Frakklandi er ekki verk
efni eins manns, eða eins
flokks, þótt það sé okkar flokik
ur, heldur verkefni allrar þjóð
arinnar.“
Þessi orð „Waldeck-Rocshet,
framkvæmdastjóra flokksins,
eru nokkuð dæmigerð um áróð-
ur kommúnista. Ánnars vegar
að stjórn de Gaulle sé einræði.
Hins vegar að kommúnistar séu
góðir lýðræðissinnar, er vilja
stjórna með öðrum og .hafa lýð
ræði í heiðri.
Hvað með aðra
flokka?
Nokkrir aðrir flokkar bjóða
fram í þessum kosningum — en
samtals eru 2.298 frambjóðend
ur sem berjast um þingsætiri
470. Stærstir þessara flokka
eru Vinstrasambandið, undir
forustu F. Mitterand, Miðsam-
bandið, undir stíórn Jean Le-
canuet, Lýðveldissinnarnir, sem
starfa með Gaullistum eftir
kosningar að öllum líkindum,
undir stjórn Valéry Giscar d‘
Estaing, og Sameinaði sósíalista
flokkurinn undir stjórn þeirra
Mendés-France, fyrr forsætis-
ráðherra, og eins mesta þimg-
skörungs Frakklands.
Hvað verður um fylgi þessara
flotkka, sem lenda á milli hinna
stóni fylkinga? Um það er
erfitt að spá, þótt flestir telji
sennilegt, að þeir muni nokk-
uð tapa fylgi — ef áróður
tveggja höfuðfylkingamna ná
einhverjum árangri.
Þvi er talin hætta á, að
Vinstrisamband Mitterands bíði
nokkurt fylgistap vegna hinna
skörpu átaka forystumanna
Gaullista og kommúnista, Mitt
Roaul Salan,
OAS-foringinn
erand hefur verið hlynntur sam
starfi við kommúnista, en í
kosningabaráttunni nú hefur
hann einnig gefið til kynna, að
samstarf við Miðsamband Le-
canuet.
Veruleg athygli beinist að
flokkj Mendes-France, sem er
af ýmsum talinn rótækari en
kommúnistgílokkurinn. Er tal-
ið, að fylgi þess flokks, P.S.U.,
Framhald a bls. 15.