Alþýðublaðið - 08.08.1985, Blaðsíða 4

1 alþýðu- Alþýöublaúiö, Ármúla 38, 3. hæð, 108 Reykjavík., Sími: 81866 Útgefandi: Blaö hf. Ritstjórn: Friðrik Þór Guðmundsson (ábm.) Askriftarsíminn er 81866
IH Framkvæmdastjóri: Valdimar Jóhannesson. Skrifstofa: Helgi Gunnlaugsson, Halldóra Jónsdóttir og Eva Guömundsd. Setning og umbrot: Alprent hf., Ármóla 38.
Fimmtudagur 8. ágúst 1985 Prentun: Blaðaprent hf, Síðumúla 12.
TIL UMHUGSUNAR
Einkaskólar og
bónusgreiðsla
Á síðustu vikum og mánuðum
hafa skólamál í landinu verið mjög
til umræðu bæði manna á meðal og
í blöðum og útvarpi. Svo var og á
Alþingi, og eins og gengur sýnist
sitt hverjum. Þar hafa verið efst á
baugi kjör kennara og flótti kenn-
ara frá skólunum í önnur störf. En
þrátt fyrir að umræða hafi verið
mikil hefur mjög lítið verið gert sem
til framfara horfir og má segja að
frekar hafi þokað aftur á bak en
fram á leið. Og öll hefur yfirstjórn
menntamála verið með eindæmum
rislág.
Ekki verður þó annað sagt en
nýjungar hafi skotið upp kollinúm
i þessum umræðum, þó ekki sé
mikils af að vænta og má þar til
nefna hugmyndina um að greiða
kennurum laun eftir fjölda nem-
enda í bekkjadeildum og hinn svo-
nefnda einkaskóla.
í Morgunblaðinu þann 2. febrúar
sl. birtist grein eftir Bessí Jóhanns-
dóttur og var upphefð hennar sögð
varaformaður fræðsluráðs Reykja-
víkur. Þar segir m.a.: ”TiI þess að fá
gott starfsfólk þarf að greiða góð
laun og þá er um leið hægt að gera
ákveðnar kröfur um afköst við-
komandi starfsmanna. Spurning er
hvort ekki eigi að borga sérstaka
uppbót til kennara, sem treysta sér
til að kenna fjölmennum bekkja-
deildum t.d ef nemendafjöldi fer
yfir 24 í bekk. Forvitnilegt að vita
hversu mönnum líst þessi hug-
mynd.“
Fáum sem eitthvað þekkja til
stjórnunar skóla mun hafa litist vel
á hugarfóstrið. Hins vegar mun að-
stoðarráðherra menntamálaráð-
herra talið það nokkurs virði.
Víst má taka undir það að til þess
að fá gott starfsfólk til vinnu og
halda því, þarf yfirleitt að greiða
mannsæmandi laun. En að afköst
kennara í starfi hafi í einhverju tak-
markast við laun held ég að erfitt sé
þá um að saka. Almennt krefur
starf kennara þess að hann leggi sig
allan fram og það jafnt þótt umbun
sé lítt við hæfi. Vissulega er það
alltaf freistandi að greiða áhuga-
sömum og duglegum starfsmönn-
um aukalega en að fara að greiða
kennslu eftir höfðatölu í bekkjum
og að fara þar eftir hver treystir sér
til að hafa marga í bekk er lítt gáfu-
leg uppástunga. Það yrði sjálfsagt
freistandi fyrir blanka kennara að
fara til skólastjóra og segjast treysta
sér til að taka nokkra nemendur til
viðbótar í bekkinn sinn gefi það
fleiri krónur í aðra hönd. Fjöldi
nemenda í bekkjardeild ræðst jafn-
an af ýmsum aðstæðum. En þar
hlýtur ávallt að ráða mestu væntan-
legur árangur og líðan nemenda án
tillits til auraleysis kennara. Þá
hljóta allir að vita sem eitthvað
skyn bera á störf kennara að önn
kennara við stjórnun, kennslu og
handleiðslu bekkjar stendur ekki
ætíð í réttu hlutfalli við tölu nem-
enda. Það er hægt að flaka fisk eða
múra vegg í ákvæðis- eða bónus-
vinnu en uppeldi og fræðsla barna
hlítir öðrum lögmálum.
En Besí Jóhannsdóttir, enn titluð
varaformaður fræðsluráðs Reykja-
víkurborgar, lætur á ný ljós sitt
skína í Morgunblaðinu 28. júlí um
svokallaðan einkaskóla, Tjarnar-
skóla. Telur hún stofnun hans mjög
æskilega og óskar fleiri slíkra skóla.
Eitt af því sem stofnendur skólans
hafa talið honum til ágætis er það
að þar verði ekki fleiri en 25 nem-
endur í bekkjardeild, skólatími sé
samfelldur í einsetnum skólastof-
um og heimanám fari fram á staðn-
um. Slík skal verða námsaðstaða
þeirra barna, sem eiga foreldra sem
vilja og geta greitt uppsett skóla-
gjald. Önnur skulu sætta sig við yf-
irfylltar skólastofur hjá bónus-
greiddum kennara í tvísettum
skóla, slitróttum skólatíma og að-
staða til heimanáms eftir heimilis-
ástæðum, húsrými o.fl.
Þótt segja megi að hugmynd
Bessíar Jóhannsdóttur hafi dáið i
fæðingunni hefur annað og meira
orðið uppi á teningnum með hinn
svokallaða einkaskóla. Hann hefur
fengið meiri mfjöllun en efni
standa til. Rétt eins og tveir nýir
spámenn hefðu upp risið í borg
Davíðs. En fyrirbrigðið er ekki ann-
að og meira en það, að tveir kennar-
ar hafa lýst því yfir með nokkru yf-
irlæti að þeir treysti sér til að reka
betri og skemmtilegri skóla en
starfsbræður þeirra. En til þess að
svo megi verða þurfi betri aðstöðu
og meiri peninga. Þar með allt talið.
Engar nýjar hugmyndir, engin
kennslufræðileg nýjung. Aðeins
meiri peningar og dálítið yfirlæti.
Um miðjan júlí sl. birtist í DV
grein eftir Harald Blöndal hæsta-
réttarlögmann. Nefnist greinin Við
hvað eru kennarar hræddir?
Greinin byrjar svo: „Tvær ungar
kennslukonur hafa fengið leyfi til
þess að reka skóla í Reykjavíkí* Og
síðan segir: „Ýmsir aðilar hafa rekið
einkaskóla í landinu á svipaðan
hátt og fer þar mest fyrir Sam-
vinnuskólanum Bifröst og Verslun-
arskólanum í Reykjavík".
Er ekki fullsnemmt að fara að
líkja þessari skólastofnun kennslu-
kvennanna við tvær af hinum
merkustu menntastofnunum í land-
inu? Og flest mundi ég telja ólíkt
við tilurð þessara skóla.
Haraldur heldur áfram: „En
standa kennarar fjarska vel að vígi?
Hefur kennsla þeirra reynst þannig
að óeðlilegt sé að menn vilji Ieyta
annað meðkennslu fyrirbörn sín?”
Hér er höggvið stórt. Kennara-
stéttin í landinu hefur fengið sinn
dóm. Henni er ekki trúandi fyrir
fræðslu barna. Rökstuðningur
hæstaréttarmálaflutningsmannsins
fyrir þessum dómi er sá, að kennar-
ar hafi farið í mánaðar verkfall á
síðasta skólaári. Foreldrar vilji ekki
eiga á hættu að slíkt endurtaki sig.
Því skal komið á einkarekstri skóla.
Hefur lögmaðurinn nokkuð leitt
hugann að því hve tíð verkföll eru í
einkarekstri hér á Iandi og borið
saman við tíðni kennaraverkfalla?
Þá gerir Haraldur mikið úr því að
kennarar hafi framið lögbrot er þeir
fylgdu eftir uppsögnum sínum á sl.
vetri. En getur það þá ekki hafa
heyrt undir neyðarrétt eins og Val-
hallarútvarpið. Flestir mundu telja
þá neyð stærri að sjá eignir sínar
lenda í klóm lögmanna og fara síð-
an undir hamarinn en að þurfa að
sitja útvarpslausir í nokkur kvöld.
Þá ræðir höfundur nokkuð um
hjálparkennslu sem margir foreldr-
ar kaupa börnum sínum til handa
sem hann í öðru orðinu telur eðli-
lega en í hinu ekki. Til þess að for-
eldrar kaupa einkakennslu fyrir
börn sín eða kosta þau í sérskóla
liggja aðallega tvær ástæður. Önn-
ur er sú að börnum gengur misjafn-
lega vel að tileinka sér viss fög og
dragast sum sýnilega aftur úr. Til
þess að bæta hér úr hefur á síðustu
árum verið talið sjálfsagt að skól-
arnir kostuðu slíka kennslu. Og
hefur þar nokkuð verið að gert með
hjálparkennslu í skólunum, en í
stað þess að auka þessa aðstoð við
börn sem erfitt eiga með nám hefur
heldur verið stigið spor til baka í tíð
núverandi menntamálaráðherra.
Hin ástæðan fyrir því að foreldrar
kosta aukakennslu fyrir börn sín er
áhugi fyrir auknu námi í vissum
námsgreinum t.d. íþróttum, erlend-
um málum, tónmennt o.fl. Við
þessu er ekkert að segja. En einka-
skólar munu ekki breyta þessu frek-
ar. Um þessa aukakennslu kemst
höfundur þannig að orði: „Þar fyr-
ir utan hafa fjölmargir kennarar af
því drjúgar tekjur að kenna börn-
um í einkatímum og taka hátt tíma-
kaup, en vafalaust sanngjamt" Um
tekjur kennara af einkakennslu og
hátt tímakaup er hér nokkuð of-
sagt. Og vart mun það tímakaup
kennara standast samanburð við
tímakaup lögmanna.
Að síðustu er það hin snjalla hug-
mynd sem greinarhöfundur setur
fram: „Það mætti vitanlega af-
henda foreldrum ávísun til greiðslu
námskostnaðar barna sinna og
væri eðlilegra!1 Þetta er óska-
draumur frjálshyggjumannsins.
Mætti þá ekki haga því svo til að
ávísunin gæti einnig gilt til sólar-
landaferða sem talsmönnum Tjarn-
arskóla virðist svo tamt að tala um.
Þá gætu foreldrar valið um hvort
þeir kjósa heldur að njóta lífsins á
sólarströnd eða púkka upp á það að
láta kenna krökkunum að stauta.
Eigi að svara spurningunni: Við
hvað eru kennarar hræddir, er þar
fljótsvarað að það eru ekki einka-
skólarnir, hvorki Tjarnarskóli né
aðrir sem upp kunna koma. Þeirra
er örugglega ekki framtíðin. Meira
að segja í Bandaríkjunum, drauma-
landi frjálshyggjunnar, víkja þeir
stöðugt fyrir ríkisreknum skólum.
Hinsvegar bera kennarar og ekki
síður foreldrar ugg í brjósti. Vegna
aðgerða íhaldssamrar ríkisstjórnar
hverfa stöðugt fleiri kennarar frá
störfum í skólum landsins. Það er
ekki Iítið áfall fyrir skóla, sérstak-
lega í hinum dreifðu byggðum er
vanir og dugmiklir skólamenn láta
af störfum. Þá er einnig stöðugt
verið að þrengja kost skólanna fjár-
hagslega. Um þessi mál mætti
gjarna vera meiri umræða í stað
þess að þyrla upp moldviðri í kring-
um ómerkilega tilraun til stofnunar
svokallaðs einkaskóla, sem þó er að
mestu kostaður af ríki og borg, en
hefur engan sjáanlegan tilgang í
skólakerfi landsins.
S.H.
MOLAR
Reagan Hood T-Shirt
5 color design on
white t shirt of
100% cotton.
U S made
All adult sizes
available
s. m. Ig. xl
$7.95 ea r
postage & fundhng
mcluded Wholesale
inQumes welcome
Banners. Flags.
Sweatshirts.
T Shirts
Please send check or money order to
Libre Silk Screen Printing Inc.
82 Wall St . Suite 1105MJ. New York. NY 10005
(212) bUy 2611
from the needy
to the greedy |
WARD OFF GLOOM and DOOM
with this
amazing littlerSoqí luck charm!
porceiain talísman ® 14.95 p.pd
OLVERO ' PRODUCTtONS
PO. Box 14265
Portland. OR 97214
Lukkumenið
Á meðfylgjandi mynd má sjá men
nokkurt sem til sölu er hjá fyrir-
tæki í Portland í Oregon-fylki í
Bandaríkjunum. Um er að ræða
postulíns-lukkumen þar sem fyr-
irmyndin er Ronald Reagan og
segir í auglýsingunni að menið
dugi til að halda burtu drunga,
þunglyndi og dómsdagseyðilegg-
ingu!
Þá er hér önnur auglýsing um
freistandi bol þar sem Reagan er
aftur fyrirmyndin: Reagan Hött-
ur, frá hinum þurfandi til hinna
gráðugu!
Kjarnorkuvopn — nei
Fremstir í röðinni i baráttunni
gegn kjarnorkuvopnum og fyrir
kjarnorkuvopnalausum svæðum
eru íbúar Kyrrahafseyjunnar
Belau. íslendingar og Nýja-Sjá-
landsbúar eru búnir að afþakka
pent kjarnorkuvopn í sína lög-
sögu, en löngu á undan þessum
þjóðum höfðu Belau-búar greitt
um það atkvæði að eyjan væri
kjarnorkuvopnalaus.
Þetta er Bandaríkjamönnum
talsverður þyrnir í augum, því fyr-
ir hendi voru bjartsýnar áætlanir
um að reisa þarna herstöð og
bækistöð fyrir kafbáta og haft í
huga að það gæti komið að því að
þeir misstu aðstöðu sína á Filipps-
eyjum ef Marcos hrökklast frá.
Belaubúar muna vel eftir mar-
tröðum seinni-heimsstyrjaldar-
innar og sjá enn fyrir sér afleið-
ingar kjarnorkuvopnatilrauna
bandaríkjahers 1940—1960: Enn
fæðast hræðilega vansköpuð
börn sem að vísu anda nokkrar
klukkustundir, en líkjast að öðru
leyti pokum af hlaupi!
Bandaríkin hafa útistandandi
tilboð upp á milljarð dollara ef
eyjaskeggjar leyfa herbæki'stöðv-
ar á eyjunni — en firr.m sinnum
hafa hinir innfæddu gengið að
kjörborðinu og hafnað tilboðinu,
þrátt fyrir skipulagðan áróður og
ýmsar „gjafir“ fyrir hverja kosn-
ingu. Ekki einu sínni dugði til að
sjálfur Reagan mætti á staðinn og
talaði hlýlega til innfæddra!

Bandarikjamenn eru því pirr-
aðri sem í ljós hefur komið að
„belau-sÝkin“ er farin að smita út
frá sér. í þessum mánuði er búist
við því að 14 ríkja bandalag Suð-
ur-Kyrrahafseyja samþykki til-
lögu um bann við tilraunum og
uppsöfnun á kjarnorkuvopnum á
sínu svæði, sem og banni við að
sökkva kjarnorkuúrgangi á haf-
svæðunum í kring.
Olíufélögin
Okkur blöskraði jafn mikið þegar
bensínið hækkar og þó þykjumst
við vita að mótmæli hafa lítið sem
ekkert að segja því alltaf geta olíu-
félögin vísað á einhvern dularfull-
an „innkaupajöfnunarreikning"
og allt situr fast.
í þessu sambandi getum við öf-
undað Bandaríkjamenn — olíu-
notendur þar — því stærsta olíu-
fyrirtæki landsins og heimsins
eftir því — hefur verið gert að
greiða til baka tvo milljarða doll-
ara eða um 82 milljarða íslenskar
krónur og geti sú tala reyndar
hækkað talsvert. Jú, það er þann-
ig sko, að sérstakur dómstóll hef-
ur tekið undir rök samtaka neyt-
enda um að Exxon hafi látið
kaupendur borga allt of mikið í
sölu á olíu 1975—1979 (þegar
olíukreppan var í hámarki). Mörg
önnur slík mál eru í gangi en úr-
skurði dómstólsins frá 1. júlí hef-
ur verið áfrýjað. Ef úrskurðurinn
fæst staðfestur og hin málin vinn-
ast gætu endurgreiðslurnar farið
alla leið upp í 8 milljarða dollara
eða um 330 milljarða króna auk
vaxta. Endurgreiðslurnar fara til
sjóða hinna einstöku ríkja innan
Bandaríkjanna.
Bensínsparnaður
Hvernig væri að draga úr bensín-
notkuninni til að koma til móts
við hækkun á bensínverði? Ekki
endilega með því að hætta að
keyra, heldur með því að hægja á
ferðinni. Það vinnst fleira en auk-
ið öryggi þegar við hægjum á
ferðinni, sérfræðingar hafa enda
reiknað út að bíllinn eyði 12%
meira bensíni ef þú keyrir á 96
kílómetra hraða en á 80 kílómetra
hraða á klukkustund og svo vænt-
anlega má spara enn meir með því
að draga enn meir úr hraðanum,
hætta að rykkja af stað eða
stoppa snögglega.
Fyrir mann sem kaupir 25 lítra af
bensíni á viku eða að meðaltali
um 1300 lítra á ári gæti því á nú-
verandi verði, bensíreikningurinn
lækkað úr 40 þúsundum króna
allt níður í 34—35 þúsund kr.