Alþýðublaðið - 15.06.1990, Blaðsíða 6

6
Föstudagur 15. júní 1990
Pólska konan í máli viö íslenskan fyrrum eiginmann sinn:
Skaðabótamál vegna loforða
um gull og græna skóga
Enn einar umræðurnar um
kúgun kvenna eru komnar á
skrið og nú í kjölfar þess að
pólsk kona hefur kært íslenskan
eiginmann sinn fyrir að hafa sví-
virt sig andlega og misþyrmt sér
líkamlega. Einnig að hann hafi
komið í veg fyrir að hún kynntist
öðru fólki og þar með komið í
veg fyrir að hún lærði málið. Og
það að hann hafi knúið hana til
að skrifa undir kaupmála sem
gerðu allar eignir að hans. En
hún er aðeins ein af 40 konum
frá 16 þjóðlöndum er leitað hafa
til Kvennaathvarfsins undanfar-
ið eitt og hálft ár.
Lögfræðingur konunnar, Tryggvi
Agnarsson, sagði það alls ekkert
óeðlilegt að fólk gerði kaupmála
sem þennan. Hann næði hins vegar
sjaldnast svona langt, þ.e. að allar
eignir yrðu annars aðilans. Hins
vegar væri algengt að fófk héldi sín-
um séreignum. Málið við þennan
kaupmála væri að eiginmaður
hennar gaf henni villandi upplýs-
ingar um innihald hans, sagði að
þessi pappír tryggði henni réttar-
stöðu í hjúskap þeirra. Samningur-
inn hafi verið á íslensku.
„íslendingar myndu aldrei skrifa
undir samning á pólsku sem þeir
skildu hvorki upp né niður í,“ sagði
Tryggvi. ,,Hún hefur treyst þeim
upplýsingum sem hann gaf henni
enda það eina sem hún gat gert.
Hann hélt henni gjörsamlega fjötr-
aðri innan heimilisins."
Saga þessarar konu er þannig að
hún kynnist þessum íslenska manni
í Póllandi í ársbyrjun 1987. Síðan
kemur hún til landsins oftar en einu
sinni. í ágúst í fyrra eru þau gefin
saman. Sambúðin áður hafði verið
erfið. Maðurinn drakk mikið en lof-
aði henni að hætta ósið sínum og
bauð henni svo að segja gull og
græna skóga ef hún settist hér að og
gæfist honum. Hún trúði honum
enda ekki mikil tækifæri fyrir hana
í heimalandinu. Hún hefði t.d. þurft
að bíða í mjög langan tíma eftir íbúð
í Póllandi.
Þegar hún svo fór frá manni sin-
um í lok febrúar sl. komst hún í sam-
band við Kvennaathvarfið eftir ýms-
um leiðum. í Kvennaathvarfinu var
síðan ákveðið að koma henni í sam-
band við lögfræðing og styðja við
bakið á henni.
„Þetta er aðallega prófmál vegna
þess að þarna er kona sem kemur í
þessum erindagjörðum. Hún rís upp
þrátt fyrir erfiðar aðstæður og gerir
kröfur. Það er stórmálið í þessu. Það
er ekki gefið fyrir fólk sem á ekki
neitt að fara út í dýr málaferli. En
í þessu tilfelli munu Samtök um
Kvennaathvarf styðja fjárhagslega
við bakið á henni.“
Málið er stórt lögræðilega. Það
vegast á sjónarmið við skilnaðinn.
Helmingaskiptareglan er aðalregl-
an nema þegar kaupmálar eru gerð-
ir. En þegar fólk er búið að búa sam-
an í stuttan tíma er ekki víst að
helmingaskiptareglunni verði beitt.
f máli pólsku konunnar er Ijóst að
eignirnar eru ekki komnar frá
henni. Hennar veraldlegu verð-
mæti á okkar mæiikvarða eru
einskis virði hérna á íslandi. Það
sem er áhugavert í málinu er ógild-
ingin á kaupmálanum af því að hann
er fenginn nánast með ólögmætum
hætti. Það er einnig spurning hvort
þessi kona eigi ekki rétt á skaðabót-
um. Ef hún getur sannað það að
hann hafi fengið sig hingað og lofað
sér traustu heimili og fjárhagslegu
öryggi sem hann stendur ekki við er
spurning hvort hún eigi ekki bóta-
kröfu á hann. Ef skaðabætur yrðu
teknar fyrir væri það ekki einungis
fyrir konur sem hingað flytjast held-
ur og einnig alla aðila sem hafa ein-
hvern fjárhagslegan ávinning af hjú-
skap.
Punkturinn i þessu máli er að
„Ef við ætluðum að byggja
okkur hús og færum til viðkom-
andi yfirvalda og tilkynntum
þeim að við myndum vonandi
finna leið til að leggja frárennsli
frá húsinu innan svo sem þrjátíu
ára, þá fengjum við ekki bygg-
ingarleyfi. Kjarnorkuiðnaður-
inn hefur á hinn bóginn í raun
aldrei þurft að gera grein fyrir
því hvernig ætti að losna við eitr-
aða úrganginn. Ég hef oft spurt
hvers vegna, en aldrei fengið
neitt svar.“ Sú er svo mælir er
Rose Young. Hún er stödd hér á
landi þessa dagana í annað sinn
á þessu ári, að þessu sinni í þeim
tilgangi að reyna að hafa áhrif á
gang mála á fundi Parísar-nefnd-
arinnar, auk þess sem hún
hyggst hitta Júlíus Sólnes um-
hverfisráðherra að máli.
Rose Young er hér á ferð ásamt
Chris Bunyan, en þau eru starfs-
menn NENIG, samstarfshóps sem
starfar einkum á Hjaltlandseyjum og
berst m.a. gegn mengun sjávar af
þjóðfélagið komi eitthvað til móts
við þessar konur svo þær viti hvert
eigi að leita, séu ekki einangraðar
inni á heimilinum og jafnvel að þær
séu skyldaðar til að læra málið. Það
eru auðvitað siðir og menning hvers
lands sem búa að baki. Það má t.d.
vera að það þyki ekki ósiðlegt að
berja konur sínar í sumum löndum.
Þegar er búið að rétta í skilnaðar-
málinu og það verður afgreitt upp í
ráðuneyti vegna þess hvernig það er
lagt fram. En eignarskiptaágreining-
urinn er skiptaréttarmál sem getur
tekið töluverðan tíma að komast í
völdum kjarnorkuúrgangs. Um
þessar mundir beinist barátta þeirra
að stórum hluta gegn endurvinnslu-
verinu í Dounreay í Skotlandi og nú-
verandi áformum stjórnvalda í
London um að koma geislavirkum
úrgangi frá verinu fyrir undir sjávar-
botni úti fyrir ströndum Skotlands.
Samtökin NENIG njóta fjárstuðn-
ings frá stjórnvöldum í Færeyjum og
á Hjaltlandi auk ýmissa annarra,
m.a. fá samtökin iítilsháttar fjár-
stuðning frá Greenpeace. NENIG
vinnur einkum að upplýsingaöflun
og miðlun upplýsinga til ríkisstjórna
og stjórnmálasamtaka, auk þess
sem samtökin reyna að hafa bein
áhrif á afstöðu stjórnmálamanna.
Þegar Rose Young og Chris Buny-
an voru hér á ferð í febrúar var til-
gangurinn sá að hafa áhrif á afstöðu
norrænna ráðherra sem á þeim
tíma sátu hér Norðurlandaráðsþing.
Rose Young sagði í samtali við Al-
þýðublaðið að sú ferð hefði orðið
mjög árangursrík og hún kvaðst
vilja lýsa ánægju sinni með ein-
gegnum réttarkerfið. En alltaf er
möguleiki á því að samið verði í
máliriu.
Annar stór punktur í málinu er sá
að verið er að vara menn við að mis-
nota þetta fólk sem hingað flyst.
Þeir geti átt von á því að tekið verði
harkalega á þeim. Með þessu er
einnig verið að fordæma alit of-
beldi. Að fólk leysi sín mál á annan
hátt en með hnefunum og svívirð-
ingum. Þó er mikil áhersla lögð á
það að þessu máli verði ekki snúið
upp í krossferð gegn þeim mönnum
sem kvænast erlendum konum.
dregna afstöðu Norðurlandanna
gegn vinnslu kjarnorkuúrgangs í
Dounreay.
Þau Rose Young og Chris Bunyan
eru einu föstu starfsmenn samtak-
anna og talsverður hluti af tíma
þeirra fer til ferðalaga. Héðan far
þau til Grænlands þar sem þau ætla
að ræða við forsætisráherrann og
ýmsa stjórnmálamenn aðra. Þaðan
heldur Rose Young heim til Hjalt-
lands en Chris Bunyan fer til Vest-
ur-Þýskalands þar sem hann mun
m.a. halda ræðu á fundi sem hald-
inn verður rétt hjá einu af þeim
kjarnorkuverum sem nú á að fara
að endurvinna úrgang frá í Do-
unreay.
„Bretar hyggjast nú auka endur-
vinnslu kjarnorkuúrgangs í Do-
unreay," segir Rose Young. „Þessi
aukning hefur í för með sér aukna
hættu fyrir öll mannleg samfélög
við Norðursjó og reyndar við norð-
anvert Atlantshaf. Það má því ekki
láta neitt tækifæri ónotað til að berj-
ast gegn þessari fyrirhuguðu út-
þenslu starfseminnar í Dounreay."
Útþenslan i Dounreay
RAÐAUGLÝSINGAR
Fjórðungssjúkrahúsið á
Akureyri
Staða Framkvæmdastjóra við Fjórðungssjúkra-
húsið á Akureyri er laus til umsóknar. Ráðið verður
í stöðuna til 4 ára. Gerð er krafa um reynslu af stjórn-
un, gjarnan innan heilbrigðisgeirans.
Á F.S.A. er rekin fjölbreytt starfsemi. Þar starfa yfir
500 manns og fjöldi sjúkrarúma er 170.
Nánari upplýsingar veitir formaður stjórnar, Jón
Sigurðsson í síma 91-29066 á daginn og síma
91-621316 á kvöldin.
Umsóknarfrestur er til 20. júní 1990.
Umsóknir ásamt upplýsingum um nám og fyrri
störf, sendist til stjórnar F.S.A., pósthólf 380, 602
Akureyri.
Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri.
MÞBVMJIÐID
PROFARKARLESARI
Alþýðublaðið óskar að ráða prófarkalesara í fullt
starf frá og með 1. júlí nk.
Skriflegar umsóknir sendist til, Alþýðublaðsins, Ár-
múla 36, 108 Reykjavík.
SETJARI
Óska eftir góðum setjara sem getur byrjað 1. júlí,
þarf helst að vera vanur Compugraphic-setningar-
tölvum, þó ekki skilyrði.
Vinnutími frá kl. 15—22.
Upplýsingar í síma 33840 eftir kl. 15.00.
Leturval sf.
Drögum úr hraða
-ökum af skynsemi!
iIíz™
Þórsmerkurferð
Alþýðuflokksfélögin í Reykjavík, Reykjanesi,Suður-
landi og Vesturlandi fara í árlega sumarferð 23. og
24. júní nk. Að þessu sinni er áfangastaðurinn
ÞÓRSMÖRK.
Boðið er upp á, annars vegar dagsferð sem kostar
1.000 kr. (500 kr. fyrir börn) og hins vegar tveggja
daga ferð sem kostar 1.500 kr. (750 kr. fyrir börn)
auk þess kostar gisting í skála kr. 600 á mann og
cjaldstæði 300 kr. á mann. Nesti er alfarið í höndum
þátttakenda.
Margt verður sér til gamans gert, s.s. gönguferðir,
leikir, söngur og trall.
Fararstjórar verða auglýstir síðar.
Skráning fer fram á skrifstofu Alþýðuflokksins í
síma 91-29244.
Allir velkomnir.
Alþýðuflokksfélögin.