Alþýðublaðið - 30.05.1991, Side 2

2
Fimmtudaqur 30. maí 1991
MMÐ
HVERFISGÖTU 8-10 - REYKJAVÍK - SÍMI 625566
Útgefandi: Blað hf.
Framkvæmdastjóri: Hákon Hákonarson
Ritstjóri: Ingólfur Margeirsson (í starfsleyfi)
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Auglýsingastjóri: Hinrik Gunnar Hilmarsson
Dreifingarstjóri: Sigurður Jónsson
Setning og umbrot: Leturval sf.
Prentun: Oddi hf.
Eftir lokun skiptiborðs:
Ritstjórn: 625538
Dreifing: 625539
Tæknideild: 620055
Fax: 627019
Senuþjófar í
Þjj óðleikhúsinu
Yfirmenn Þjóðleikhússins hafa gerst sannkallaðir senuþjófar og nú er
svo komið að landskunnir leikarar falla algjörlega í skuggann af stjórn-
endum sínum. Leikhússtjórafarsinn hefur algjörlega yfirgnæft stykki á
borð við Söngvaseið, Ráðherrann klipptur og Leikhúsveisluna. Menn
geta eflaust deilt um hvort uppákoma yfirmanna og stjórnenda Þjóð-
leikhússins teljist til harmleikja eða gleðileikja. Sjálfsagt er þeim sem
var sagt upp, og ekki sagt upp, eftir langt starf í Þjóðleikhúsinu ekki hlát-
ur í huga og bíða þess nú að veröa sagt upp aftur. Hætt er hins vegar
við að hinum almenna leikmanni komi ástandið hjá leikhúsmönnum
spánskt fyrir sjónir. Svo segja menn að deilur í stjórnmálum séu harðar
og óvægnar hér á landi. Þær eru þó barnaleikur miöað við það þegar
listamenn fara af stað meö illindi. Auk þess sem deilur stjórnmála-
manna eru oft hreinn leikaraskapur meðan leikarar deila í fúlustu ein-
lægni.
En eins og þeir sem fylgjast með skopleikjum vita fylgir öllu gamni
nokkur alvara. I því sambandi skiptir litlu máli hvor þjóðleikhússtjórinn
ræður og rekur menn, hversu góðir eða slæmir sem einstaka leikarar
eru eða hvernig menn meta að einstaka starfsmenn falli að faglegum
markmiðum leikhússins. Alvara málsins snýr að hinum almenna rétti
launþegans, ekki bara hjá Þjóðleikhúsinu, ekki bara hjá ríkinu, heldur
almennt í þjóðfélaginu. Það er að verða æ algengara að fólk sem er búið
að vinna hjá sama atvinnurekanda í áratugi og komið af besta skeiöi sé
sagt upp. Eðlilega hefur launþegahreyfingin haft af þessu talsverðar
áhyggjur og vaxandi. Algengt er að við endurskipulagningu fyrirtækja
sé öllum starfsmönnum sagt upp og þeir ekki endurráðnir sem eru
komnir yfir miðjan aldur. Þeir þykja ekki lengur passa inn í rekstrarfyr-
irkomulagið, það taki því ekki að endurhæfa þá og því er þeim hent út
í horn eins og hverri annarri notaðri tusku.
Það er staðreynd að erfitt getur reynst fyrir fólk sem komið er yfir
miðjan aldur að finna starf við hæfi eftir að því hefur verið sparkað eftir
áratuga gifturikt starf, ef til vill hjá sama atvinnurekanda. Það er hart
þegar ríkisfyrirtæki á borð við Þjóðleikhúsið telur sig þurfa að reka
starfsmenn sína eftir áratuga starf þó svo að gamlingjahlutverkin innan
leikhússins séu ekki í réttu hlutfalli við fjölda leikara yfir fimmtugt eða
hvað það nú er. Hins vegar er það leikurum og öðru listafólki sjálfsagt
hollt að breyta til, vinna ekki alltaf á sama stað eöa fást viö sömu eða
sambærileg viðfangsefni. Eflaust er það líka gott fyrir leikhúsin sem
stofnanir að ákveðin hreyfing sé á starfsfólki og menn komi og fari. Að-
ferðin að reka menn eftir áratugastarf gengur samt ekki sem lausn á því
vandamáli.
Hins vegar er óþarfi að gráta þótt ungt fólk á besta aldri þurfi aö færa
sig um set og skipta um vinnu. Ungir listamenn eins ogannað ungt fólk
hefur eflaust gott af því að bregða sér á sjóinn um tíma, vinna við virkj-
anaframkvæmdir á hálendinu, kenna eða afgreiða á bar. Þaö víkkar
sjóndeildarhringinn og eykur skilning fólks á því samfélagi sem við lif-
um í.
— TH |
Jjfí' Frá Bændaskólanum
á Hvanneyri
Námskeið á
Hvanneyri
6.-7. júní Skjólbelti.
10.-12. júní Verkun votheys í rúlluböggum.
Námskeiöið er skipulagt af bútæknideild Rann-
sóknastofnunar landbúnaðarins og Bændaskól-
anum á Hvanneyri.
13. júní Matjurtarækt.
Skráning og nánari upplýsingar á skrifstofu
Bændaskólans á Hvanneyri s. 93-70000.
Skólastjóri.
Stefán Snævarr
Átjándi
Brumaire
Míkhaíls Gorbatsjovs ?
— nýtt einrœöi í Sovét?
Byltingarmennirnir frönsku létu sér ekki nægja að
bylta stjórnkerfinu, þeir byltu lika dagatalinu. Gömlu
rómversku mánaðanöfnin voru aflögð og ný upptekin.
Til dæmis var einn mánaðanna nefndur ,,Brumaire".
Og það var einmitt þann 18. Brumaire 1799 að Nafla-
jón tók sér alræðisvald, þann dag lauk þessu bylting-
arskeiði franskrar sögu.
Löngu seinua, árið 1851, tók
frændi Napóleons, Lúðvík Bóna-
parte, forseti Frakklands, sér sama
bessaleyfið og lét síðar krýna sig til
keisara. Um þennan atburð skrifaði
Karl Marx áhrifamikla ádrepu sem
ber heitið „Átjándi Brumaire Lúð-
víks Bónaparte".
Jeltsin
Jeltsín er margslunginn maður og
erfitt að átta sig á því hvort hann er
einlægur lýðræðissinni eða bara
lýðskrumari. Hann segir aö tími
Gorbatsjovs sé liðinn, Gorbi hafi
aldrei verið neitt annað en komm-
únisti sem vildi lappa upp á kerfið.
Ef til vill er Jeltsín eini maöurinn
sem getur bjargað „perestrojku"
Gorbatsjovs, sá síðastnefndi er rú-
inn öllu fylgi en Jeltsín nýtur feiki-
legra vinsælda enn sem komið er.
Gleðimaðurinn og karlremban
Jeltsín er Rússum meir að skapi en
bindindismaðurinn Gorbatsjov sem
sagður er búa við konuríki. Og fáa
einstaklinga hata Sovétmenn jafn
innilega og Ræsu Gorbatsjóvu.
En vandinn er sá að ekki er víst að
nómenklaturan leyfi Jeltsín að setj-
ast á valdastól í Kreml. Og nú skul-
um viö bregða á leik:
Gorbi i klipu
Ekki þarf mikla skarpskyggni til
að sjá hvað ég er að fara með yfir-
skrift þessa pistils. Miklar blikur
eru á lofti austur í Rússíá,
sovéskir hermenn frömdu
voðaverk í Litháen og Armeníu
og tekið er að þrengja að
tjáningarfrelsi. Spurningin er
hvort Gorbatsjov ber
ábyrgöina á þessum
uppákomum eoa hvort hann er
orðin leikbrúða í höndum
afturhaldsins.
Tók liann þátt í að skipuleggja
aögeröirnar í Litháen eða ber
Bóris l’úkó, innanríkisráðherra,
höfuðábyrgðina?
Sjevardnadse sagöi er hann
hætti sem utanríkisráðherra
að mikil hætta væri á nýju
einræði í Sovét.
Og víst er um að ástandið þar
minnir óhugnanlega mikið á
Rússlandárið 1917, Þýskaland í
byrjun fjórða tugarins og Chile rétt
fyrir valdarán. Rétt eins og í |)essum
löndum á þessum tímum er
efnahagskerfiö í rúst,
blóöug átök milli stríðandi fylkinga,
og almennt stjórnleysi. Því eins og
írska skáldið William Butler Yeats
yrkir: „The falcon cannot hear the
falconeer" (Fálkinn heyrir ekki
fálkatemjarann).
Ekki er örgrannt um að Gorbat-
sjov minni á tsarinn Bóris Gódúnov
sem var maöur góðviljaður en end-
aði með því að fá alla upp á móti sér.
Aöallinn þoldi illa að Gódúnov var
kjörinn keisari en haföi ekki erft
krúnuna eins og alsiða var. Grunur
lék á að hann hefði komið krón-
prinsinum fyrir kattarnef. Og til að
gera illt verra hófst uppreisn undir
forystu manns er sagðist vera krón-
prins þessi. Ef til vill er Bóris Jeltsín
uppreisnarseggurinn endurborinn
en Jeltsín telursignánast réttborinn
til ríkis í Sovét.
aidarán í Moskvu
r 1. júlí.
er meö kyrrum kjörum t
,u eftir að herinn steypti
tsjov forseta af stóli i nótt.
igubann ríkir í öllum stærstu
m landsins. Snemma í morg-
lt fyrirliöi uppreisnarmanna
Grömov, hershöfðingi. ræðu
^arpi og iýsti því yfir að hann
formaður „þjóðbjörgunar-
is" og að herinn hefði tekið
n til að foröa landinu frá upp-
, og borgarastríði. Allt er a
j um afdrif Gorbatsjovs og
i konu hans en óstaöfestar
íir herma að Bóris Jettsín og
leiðtogar frjálslyndra hafi
> bandteknir.
Tblisi í Georgíu berast þær
aðstjórn landsins hefur lyst
jálfstæði og kveður alla full-
i karlmenn til voþnaaðverja
ð. Von er á svipaðri yfirlys-
frá Armeníu innan tíðar en
/irðist sem herinn hafi töghn
agldirnar í Lettlandi og Eist-
i. Fréttir (rá Vilnu herma aö
isbergis forseti sé í felum og
,art sé barisl í öllum helstu
»um Uthaens.
Sovéskir flóttamenn streyma yí-
ir landamærin og er tahð að um
tíu búsund manns seu a leiö yfir til
Noregs. Finnska strandgæslan
hefur ekki við að bjarga Eistlend-
ingum sem reynt hafa að komast
yf'ir finnska flóann a smakænun .
Fullkomiðöngþveititíkirapolsku
landamærunum og reyna landa
rnæraveröir þar að stugga sem
ÍU'ohug' liefur slegið á menn a
Vesturlöndum við þessi böindiog
sagði George Bush. Bandarik afor
seti þessa atburði „hormulega .
Hann hefur skipað Bandankjaher
að vera í viðbragösstoðu. Von er a
vfirlýsingu frá íslensku rikisstjorn-
fnni innan tíðar. En við annan ton
kveður suður í Bagdag. Saddam
Hússein hefur sent Gromov hers-
hSgja heillaóskaskeyti og
minnir á „sögulega samstoðu
íraka og Sovétmanna . Og Fidi l
Castro hefur lýst yfir stuðnmgi við
valdaránið og sagði i.sjonvar^
ávarpi að gagnsokn sosiahsmans
værihafin. Kínverjar eru enn sem
komiö er þögulír en talið er að»
þeir muni leitá eftir góðu samstarfil
við nýju valdhafana.
Lokaorð_______________________________________
Vissulega hefur rússneski herinn aldrei leikið sjálfstætt hlutverk í
rússneskri sögu. En einu sinni verður allt fyrst. Og viö skulum enda þennan
pistil með því að vitna í lokaorð fyrsta bindis ævisögu Trotskis eftir Isaac
Deutscher: „The dictator was waiting in the wings.”