Alþýðublaðið - 11.10.1991, Page 2

FÖSTUDAGSGREIN GUÐMUNDAR EINARSSONAR
MÞYÐUBLMÐ
HVERFISGÖTU 8-10 - REYKJAVÍK - SÍMI 625566
Útgefandi: Alprent hf.
Framkvæmdastjóri: Hákon Hákonarson
Ritstjóri: Ingólfur Margeirsson (f starfsleyfi)
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Auglýsingastjóri: Hinrik Gunnar Hilmarsson
Dreifingarstjóri: Steindór Karvelsson
Setning og umbrot: Leturval sf.
Prentun: Oddi hf.
Eftir lokun skiptiborðs:
Ritstjórn: 625538
Dreifing: 625539
Tæknideild: 620055
Fax: 627019
Föstudaqur 11. október 1991
Viljum við búa fátæk
í faðmi fortíðarinnar?
til altra átta
Talsvert hefur borið á bölmóð oi» svartsýni meðal stjórnmála-
manna og atvinnurekenda að undanförnu svo að almenningi
finnst nóg um. Eru samningar framundan? En íslendingar eru
með eindæmum bjartsýnir og kjarkmiklir þannig að þeim fallast
ekki hendur. Vissulega eru ýmis óveðursský á lofti. Illa horfir í
efnahagslífi þjóðarinnar og útlitið í fiskveiðum slæmt. Þá hefur
þjóðin um langan tíma verið að safna skuldum erlendis, sem ein-
hvern tímann þarf væntanlega að borga. Sé hins vegar litið á þá
möguleika sem bjóðast til bættrar afkomu þjóðarinnar þarf ekki
að örvænta. Ýmiss konar bruðl og óhagræðing hafa viðgengist
í hagkerfi okkar og með því einu að koma í veg fyrir slíkt má
bæta verulega afkomu þjóðarinnar. Þjóðin verður hins vegar að
gera upp við sig hvort hún vill búa fátæk í faðmi fortíðar eða
sækja fram til betri efnahagslegrar afkomu í síbreytilegum
heimi.
Hér á öldum áður gekk þjóöinni afar illa að brauðfæða sig á
sauðkindinni og enn er hún velmegun þjóöarinnar til trafala.
Það var ekki fyrr en meö stóraukinni sjósókn að þjóðin fór að
rétta úr kútnum og hefur sjávarfang öðru fremur lagt grunninn
að þeirri velmegun sem hún býr viö í dag. Þrátt fyrir að þurft hafi
að takmarka ásókn í fiskstofnana við landiö verulega má með
breyttri skipan fá meira verðmæti fyrir þessa auölind okkar en
við fáum í dag. Þá býr þjóðin yfir gnægð óbeislaðrar orku í fall-
vötnum landsins, sem getur malað henni gull sé viljinn til að nýta
þá orku fyrir hendi. íslendingar standa nú frammi fyrir að velja
á milli fátæktar með óbreyttri skipan atvinnumála, sem byggir
á gömlum heföum í skjóli hagsmunagæsluhópa annars vegar,
eða aukinnar hagsældar og framfara með opnun hagkerfisins
inn á við og út á við hins vegar.
Hugur flestra er blandinn raunsæi og rómantík og þannig á
það að vera. Annars vegar blundar skáldið í mönnum sem vilja
sitja við gamla fossinn ósnortinn og yrkja honum lofkvæöi en
hins vegar draumur um meiri kaupmátt, hærri laun og aukin ver-
aidleg gæði sem krefst virkjunar fallvatnsins. Menn eru sælir
meðan þeir þurfa ekki að velja á milli. Nú er hins vegar svo kom-
ið að hver og einn verður að taka afstöðu til ýmissa lykilþátta um
hvernig við viljum lifa og hvers konar þjóðfélag við viljum
byggja. Erum við tilbúin að greiða hæsta matvælaverö í heimi til
að viðhalda byggð og bændum í óbreyttu horfi? Ætlum við að
halda úti útgerð þar sem aðeins má róa á annaö borð því kvótinn
er búinn á hinu? Viljum við láta orku fallvatnanna falla óbeislaöa
til sjávar af því að nýtingu hennar fylgir „mannfjandsamlegur"
iðnaður. Ekki viljum við vera einhver vélmenni í verksmiöju eða
hvað? Er ekki fallegra að vera „frjáls bóndi" starfandi úti í iða-
grænni náttúrunni með nið aldanna leikandi um öll vit? Þrátt fyr-
ir allt neikvætt tal um stóriðnað og kjarabaráttu suöur í Straums-
vík hafa fáir vinnustaðir þótt eftirsóknarverðari en ÍSAL.
Hvar svafst þú aðfaranótt
sunnudags? Fluggjaldadeilan milli
SAS og Flugleiða hefur tekið á sig
mjög undarlega mynd. Ekki virð-
ist vera deilt um upphæð fargjalda
heldur svefnvenjur landans.
Sl. laugardag segir Morgunblað-
ið: „Samgönguráðuneytið hafnaði
í gær beiðni SAS um sex nátta far-
gjald til Norðurlanda á sama verði
og Flugleiðir bjóða fyrir þriggja
nátta helgarferðir. Birgir Þorgeirs-
son, ferðamálastjóri og formaður
flugeftirlitsnefndar, segir að for-
dæmi sé fyrir fjögurra nátta helg-
arferðum og hefði nefndin verið
tilbúin til að heimila þær. Ferð yfir
sex nætur er nýtt fyrirbrigði og
myndi ná til stórs hluta utanlands-
ferða landsmanna á þessum flug-
leiðum, sagði Birgir."
Á þriðjudaginn var komið eitt-
hvert sáttahljóð í málið. Þá segir
Morgunblaðið: „Sömgönguráðu-
neytið hefur að tillögu flugeftirlits-
nefndar ákveðið að heimila SAS
féiaginu að bjóða fjögurra nátta og
fimm daga fargjald til Norður-
landa á sama verði og Flugleiðir
bjóða þriggja nátta og fjögurra
dajja helgarferðir."
I fréttaflutningi af þessari deilu
kom líka fram hversu mikilvægt
var að fólk svæfi í útlöndum að-
faranótt sunnudags. Þannig er
hægt að fá miklu ódýrari ferðir ef
maður sefur ekki heima hjá sér að-
faranótt sunnudags.
Þá er nú alltaf verið að tala um
að fjölskyldan eigi undir högg að
sækja. Ég verð að segja að það er
hreint ekki til að styrkja fjöl-
skylduböndin að flugfélög skuli á
þennan hátt hvetja til þess að fólk
sé ekki heima hjá sér um helgar.
Það er líka alveg ósvarað þeirri
grundvallarspurningu hvers
vegna kostar minna að flytja fólk
til útlanda og aftur heim ef það sef-
ur í útlöndum einhverja tiltekna
nótt. Þetta stríð um nætursvefninn
er kjánalegt, því í einfeldni sinni
gæti maður haldið að það kostaði
jafnmikið að fljúga með mann,
hvort sem hann er úthvíldur eða
ósofinn.
En sú er ekki raunin. Það verður
dýrara að fljúga eftir því sem mað-
ur sefur fleiri nætur að heiman,
nema ef síðasta nóttin er aðfara-
nótt sunnudags. Hvað með þá sem
fara út og halda áfram að
skemmta sér allan sólarhringinn?
Það er þó gott að vita að ennþá
skiptir ekki máli hvað menn gera
á daginn.
Öll elskum við Flugieiðir, en ég
þekki marga sem eru orðnir flug-
ieiðir á því að tilraunum sem gætu
lækkað flugkostnað landsmanna
sé hafnað því það hentar ekki
hagsmunum fyrirtækisins.
Og samgönguráðuneytið virðist
lita á landsmenn sem hjörð, sem
tiltekið fyrirtæki njóti sérstakrar
aðstöðu til að nytja. Rökin til
stuðnings fyrirkomulaginu eru
þau að það sé hjörðinni til hags-
bóta.
Þetta eru auðvitað röksemdir
sem ætíð hafa verið notaðar til
stuðnings einokunarstöðu, hvort
sem hún er á hendi einkaaðila eða
hins opinbera. Málsvarar Flug-
leiða eru snarpir menn, sem mað-
ur hefur trú á að gætu rekið fyrir-
tæki sitt í almennri, opinni sam-
keppni.
FLUGLEIDIR — eru hinir snörpu
talsmenn félagsins að tapa stríðinu
um nætursvefninn?
Hvað kostar soðningin?
Utcmborgarmenn
fá ódýrari fisk
Þess hefur talsvert i»ætt að menn lei»i»i fagurfræöilegt mat á at-
vinnustarfsemi hér á landi. Þei»ar upp er staðiö vilja menn hins
vegar vinna þar sem best er borgað að jafnaði. Ýmsir hafa þá trú
að Islendinga bíði glæstust framtíð með því að virkja hugvitið.
Það mengar ekkert og á það þarf engan hreinsibúnað. Sennilega
vantar bara rétta markaðssetningu fyrir þaö eins og svo margt
annað sem við viljum selja en getum ekki selt. Það er hins vegar
ekki loku fyrir það skotið að viö getum virkjað og markaðssett
hyggjuvit þjóðarinnar eftir að við höfum fengiö hagnýta reynslu
af virkjum fallvatnanna og markaðssetningu raforkunnar sem
þannig fæst.
— TH
- og þar munar talsvert miklu, segir könnun Verðlagsstofnunar
Medalverð á nýjum fiski hefur
hækkað um 4% á einu ári, segir
Verðlagsstofnun. Stofnunin
kannaði verð á fiski til neytenda
í 21 fiskbúð og í 22 matvöru-
verslunum á höfuðborgarsvæð-
inu. Á sama tíma var verðlag
kannað í tveimur fiskbúðum og
19 matvörubúðum utan höfuð-
borgarsvæðisins. í Ijós kom að
utanbæjarmenn njóta sann-
gjarnara verðs á soðningunni en
höfuðborgarbúinn.
Fram kom í könnuninni að verð-
munur getur verið ótrúlega mikill á
nýjum fiski. en bæta má við að
gæðamunur er oft mikill og er ekki
tekið tillit til ferskleika og með-
höndlunar í könnuninni. Sem dæmi
um verðlag má nefna að heil rauð-
spretta kostaði allt frá 180 krónum
kílóið og upp í 360 krónur. Úti á
landi mátti fá rauðsprettu, heila
með haus, á 49 krónur í HN-búðinni
á ísafirði, þegar hún kostaði sama
dag 360 krónur í Kjötbúri Péturs við
Laugaveg í Reykjavík.
í langflestum tilfellum var fiskur
ódýrari utan höfuðborgarsvæðisins.
Meðalverð á ýsu og ýsuflökum var
þannig 114% hærra á höfuðborgar-
svæðinu, smálúðuflök 36% dýrari
og stórlúða 29% dýrari.
Hækkunin milli kannana Verð-
lagsstofnunar, þ.e. á einu ári, er sem
fyrr greinir 4%. hin sama og reiknað
er með í framfærsluvísitölunni.