Alþýðublaðið - 04.12.1992, Blaðsíða 4

4
Föstudagur 4. desember 1992
„Helstu hvatamenn að stofnun
starfsgreinafélaga sem starfa á
landsvísu eru nú margir komnir í
hnút vegna þess að þeir voru búnir
að lofa öllu fögru um aukin réttindi
og betri kjör þegar þeir voru að ná
til sín félagsmönnum út úr BSRB.
Við það hafa þeir ekki geta staðið“,
segir einn heimildarinaður Alþýðu-
blaðsins innan raða opinberra
starfsmanna.
Kjaradeila sjúkraliða og fjármála-
ráðuneytisins nii á sér alllanga forsögu.
Ýmsar stéttir innan BSRB þótti sínum
hag ekki nógu vel borgið innan þess
bandalags en það leiddi til þess að ýms-
ar starfsgreinar hafa stofnað eigin sam-
tök á landsvísu. Þessi nýju samtök hafa
hins vegaralmennt ekki haft erindi sem
erfiði í kjaramálum enn sem komið er.
Þannig er t.d. Fóstrufélag Islands víða
um land með verri kjarasamninga en
bæjarstarfsmannafélögin hafa fyrir
fóstrur innan sinna vébanda.
Klofningur meðal opinberra
starfsmanna
Það hefur alltaf borið nokkuð á því
að í stórum samflotum, þar sem sam-
bönd á borð við ASÍ og BSRB eru að
semja fyrir marga hópa í einu, að ein-
staka hópar telja að sínir hagsmunir
hafi verið fyrir borð bomir. Það hefur
leitt til að ýmsar starfsgreinar hafa sagt
sig úr lögum við BSRB og myndað sér-
greinafélög. Það gerðu kennarar á sín-
um tíma, það hafa fóstrur gert, lög-
reglumenn, slökkviliðsmenn og sjúkra-
liðar einnig.
Þessi klofningur innan raða launa-
manna hefur kostað töluverð átök í
gegnum tíðina. Megin röksemdafærsla
hvatamanna að nýju sérgreinafélögun-
um hefur verið sú að „réttmæt“ leið-
rétting á kjömrn stéttarinnar, starfs-
greinarinnar, (launahækkun) náist aldr-
ei fram í samfloti með öðmm. Vænleg-
asta leiðin til bættra kjara sé að standa
einn og sér, þ.e. að starfsgreinin sjái al-
farið um sin eigin málefni og samn-
ingagerð.
Þrátt fyrir að ýmis slík sérgreinafé-
lög hafi verið stofnuð hafa margir í við-
komandi stéttum ekki verið tilbúnir að
segja skilið við sín gömlu félög. í þess-
um tilvikum hafa t.d. starfsmannafélög
sveitarfélaga ógjaman viljað sjá á eftir
félögum sínum í önnur stéttarfélög
enda veikir það þau vissulega. Þau hafa
í áralangri baráttu náð fram ýmsum
sérkjörum og byggt upp Iffeyrissjóði,
endurmenntunarsjóði og orlofsbústaði.
Þegar fólk í ákveðnum stéttum ákveður
síðan að stofna ný félög þurfa þau að
byrja frá gmnni því réttindin, skyldum-
ar og eignimar sitja eftir hjá gömlu
stéttarfélögunum en færast ekki til með
einstaklingum. Því hafa margir þeirra
sem gengið hafa í hin nýju sérgreinafé-
lög tapað ýmis konar réttindum án þess
að það hafi fært þeim betri kjör í nýjum
félagsskap.
Eru starfsgreinafélög
höfuðborgarfélög?
Eitt af því sem fundið hefur verið að
við sérgreinafélögin er að þau séu lítið
annað en höfuðborgarfélög. Þannig
finnist t.d. fóstru eða sjúkraliða á Nes-
kaupstað eða Húsavík það löng leið að
þurfa að reka, ef til vill smámál, í gegn-
um skrifstofu í Reykjavík, gagnvart
sínu sveitarfélagi eða ríkisstofnun. Þá
þykir eflaust mörgum súrt í brotið að
sjá lífeyrisgreiðslur sínar og önnur fé-
lagsgjöld renna beint í sjóði í höfuð-
borginni. En það þarf ekki að leita langt
til afleiðing þess, þ.e. að tvenns konar
launakeifi skuli gilda innan sama
vinnustaðar.
Umtalsverður launamunur
innan sömu stéttar
Talsverður launamunur var hjá
sjúkraliðum eftir því hvort þeir voru
starfsmenn ríkisins eða bæjartélaga og
er svo enn. I starfsmati sem farið hefur
frant á vegum sveitarfélaganna og
starfsmannafélaga þeirra hafa sjúkra-
liðar komið misjafnlega út úr mati eftir
stöðum. Skýrist það af því að víða á fá-
mennum stöðum úti á landi þurfa
sjúkraliðar meira og minna að ganga
inn í störf sem hjúkrunarfræðingar
gegna að öllu jöfnu. Þannig á launa-
munur innan sömu stéttar sér vissulega
skýringar. Sambærilegt starfsmat hefur
ekki farið fram hjá starfsmönnum i íkis-
ins.
Samkvæmt heimildum Alþýðu-
blaðsins hafði ríkisvaldið boðið að þeir
sjúkraliðar á landsbyggðinni sem eru í
Sjúkraliðafélagi Islands fái sambærileg
laun og greidd eru sjúkraliðum sam-
kvæmt kjarasamningi við bæjarstarfs-
mannafélög ef þeir gengu aftur í starfs-
mannafélögin. Þar eru víða og hafa
verið í gangi samningar um allnokkuð
hærri laun en samkvæmt kjarasamn-
ingi við Sjúkraliðafélag íslands. Ríkið
hefur hins vegar ekki treyst sér til að
semja við eitt og sama félagið um mis-
munandi kjör félagsmanna þess eftir
því hvar þeir starfa á landinu.
Sjúkraliðafélagið og fleiri sérgreina-
félög samþykktu ekki í vor þjóðarsátt-
arsamningana enda hafði því verið
heitið fólki sem gengi úr sínum gömlu
stéttarfélögum í hið nýja félag, að með
því mætti rétta þeirra hag umfram það
sem þau gætu fengið innan vébanda
BSRB. Það hefur ekki gengið eftir
hingað til og því fengu sjúkraliðar hjá
Sjúkraliðafélagi íslands ekki l,7%
hækkunina sl. vor eins og þorri launa-
fólks í landinu.
Deilt um grundvallaratriði
fremur en krónur og aura
Kjaradeila sjúkraliða nú snýst því
um miklu rneira en krónur og aura.
Hún snýst unt ýmis grundvallaratriði í
kjarasamningagerð og er stórverka-
lýðspólitískt mál.
Málið snýst um hvort hér byggjast
upp starfsgreinafélög sem sentji fyrir
aíla félagsmenn sína hvar sem þeir búa
á landinu á einu bretti, hvort ólíkir hóp-
ar semji undir einum hatti líkt og á sér
stað í staðbundnum starfsmannafélög-
um eða jafnvel livort að vinnustaða-
samningar verði gerðir á einstökum
vinnustöðum. Svipuö atriði snúa einnig
að þeim hluta launþega sem starfa inn-
an vébanda ASI.
Það er hins vegar eðlilegt að at-
vinnurekendur, hvort sem þeir eru op-
inberir eða ekki, vilji semja við sína
starfsmenn sem mest í einu lagi. Það
getur verið mjög erfitt að vera með
marga viðsemjendur fyrir sama fólkið,
eða fólk sem vinnur sömu störf. Það
gæti kallað á eilífðarkjarasamninga
þannig að þegar samið hefði verið við
einn hluta starfsmanna í ákveðinni
starfsgrein, tækju við samningar við
annan hluta sömu starfsgreinar og síð-
an koll af kolli.
Burt séð frá því hvernig launþegar
kunna að stýra sínum innri málum og
skipulagi hlýtur það að vera megin-
krafa viðsemjenda þeirra að ganga frá
samningum við stóra hópa í einu til til-
tekins tíma.
FRÉTTASKÝRING: TRYGGVI HARÐARSON
Sjúkraliðar fjolnionna í göngu nifíur á Aiþingi þar sem kjaramái þeirra voru til umræöu 2.
nota fréttamannastúkuna til að fylgjast með umræðunum unt kjaramál sjúkraliða.
út á land til að finna félög sem telja hag
sínum betur borgið í stéttarfélagi heima
fyrir en í landsfélagi. Þannig hafa
slökkviliðsmenn í Hafnarfirði kosið að
starfa áfram í starfsmannafélagi bæjar-
ins frekar en ganga í landsfélag
slökkviliðsmanna.
Fóstrufélag íslands samþykkti kjara-
samning við launanefnd sveitarfélaga
sem er ntun lakari en gengur og gerist
meðal fóstra sem em í starfsmannafé-
lögum sveitarfélaga. Fóstrur í Hafnar-
firði felldu þann samning að vísu og
telja sig hafa sér samningsrétt innan
Fóstmfélagsins. Það mál er nú fyrir Fé-
Iagsdómi og er í raun prófmál á hvort
einstaka deildir innan landsfélaga séu
sjálfstæðir samningsaðilar. Fari svo
mun það væntanlega þýða að kennarar
á Sauðárkróki geta fellt samning sem
samþykktur er í Kennarasambandi ís-
lands og taki Itann þá gildi einungis á
þcim stöðum sem hann er samþykktur.
Breytt verkaskipting -
' óbreytt kjór
Nú munuum 15sjúkraliðaríSjúkra-
liðafélagi Islands vera starfandi á
landsbyggðinni en allir aðrir sjúkralið-
ar þar eru í öðrum félögum og hafa
margir sjúkraliðar gengið aftur í sín
fyrri félög. Með breyttri vcrkaskipt-
ingu ríkis og sveitarfélaga árið 1990
var því heitið að kjör þess fólks, sem þá
naut betri kjara en samningur ríkisins
við sjúkraliða, skyldu fá að halda sín-
um kjömm óbreyttum. Við það hefur
verið staðið meðan sjúkraliðar hafa
verið innan bæjarstarfsmannafélag-
anna en nú er deilt m.a. um hvort fé-
lagsmaður sem hefur áunnið sér rétt
innan eins félags geti lluti hann yfir í
annað.
Starfsmannafélögin telja sig ekki
hafa neinar skyldur gagnvart því fólki
sem hefur kosið að fara í önnur stéttar-
félög.
Þegar þingpallarnir fvlltust var ráðið að
A-mynd E.ÓI.
Tifandi tímasprengja Ólafs
Ragnars
Ríkið telur að skuldbindingar þess
um að lækka ekki laun þess fólks sem
var í staðbundnum starfsmannafélög-
um við verkaskiptinguna nái einungis
til þeirra sem innan umræddra félaga
eru.
Samningurinn taki þannig ekki til
einstaklinga heldur til stéttarfélaga.
Það er þekkt að fólk sem vinnur sam-
bærileg störf en er í tveimur mismun-
andi stéttarfélögum býr við mismun-
andi kjör frá einum tíma til annars. Ol-
afur Ragnar Grfmsson var fjármálaráð-
herra þegar breytingin varð á verka-
skiptingu ríkis og sveitarfélaga og
skyldi við málið óleyst og framtíðinni
til úrlausnar.
Þeir sem til þekktu vissu að hér var á
ferðinni tifandi tímasprengja sem
myndi springa fyrr eða síðar. Kjara-
deilur sjúkraliða nú eru að stórum hluta
Sjúkraliðafélag íslands og nýju staifsgreinafélögin
Ekki staðið við betri
kjör i nýju félögunum
Fullyrðingar hvatamanna um að stofnun staifsgreinafélaga leiði til betri kjör en innan vébanda BSRB
hefur ekki gengið eftir en vœntingar félagsmanna þeirra hafa eigi að síður verið til staða