Alþýðublaðið - 10.06.1994, Blaðsíða 2

2 ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FLOKKSÞING
Föstudagur 10. júní 1994
HVERFISGÖTU 8-10 - REYKJAVÍK - SÍMI 625566
Útgefandi: Alprent hf.
Ritstjóri: Sigurður Tómas Björgvinsson
Setning og umbrot: Alprent hf.
Prentun: Oddi hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Sími: 625566 - Fax: 629244
Áskriftarverð kr. 1.400 á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 140
Manngildið ofar öllu
Flokksþing Alþýðuflokksins - Jafnaðarmannaflokks ís-
lands, hið 47. í röðinni, fer nú fram í Suðurnesjabæ. Dag-
skrá þingsins er viðamikil og málefnahópar hafa lagt mikla
vinnu í að móta stefnu og leggja fram tillögur í hinum
ýmsu málaflokkum. Þjóðin fylgist með því sem fram fer á
flokksþingi Alþýðuflokksins, enda er jafnaðarstefnan fé-
lagshyggja í besta skilningi þess orðs og yfirgnæfandi
meirihluti landsmanna aðhyllist jafnaðarstefnuna.
Eins og bent er á í drögum að stjómmálaályktun flokks-
þingsins hafa jafnaðarmenn ætíð barist fyrir tvennu: Bætt-
um lífskjörum og almennum lýðréttindum umbjóðenda
sinna. Gmnntónn jafnaðarstefnunnar frá öndverðu hefur
verið frelsi, jafnrétti og bræðralag. Maðurinn er annað og
meira en markaðsvara; manngildið er ofar öllu.
Alþýðuflokkurinn hefur í starfí sínu lagt áherslu á að
skapa öllum möguleika til að njóta þjónustu og lífsgæða án
tillits til efnahags. Heilsugæsla, menntun, mannsæmandi
húsnæði og atvinna fyrir alla hafa ávallt verið baráttumál
Alþýðuflokksins. Til að tryggja öryggi launafólks fyrir
duttlungum markaðarins hafði flokkurinn forgöngu um
lífskjaratryggingar fyrir sjúklinga, fatlaða, atvinnulausa og
aldraða. Velferðarríkið er því skilgetið afkvæmi jafnaðar-
stefnunnar. Alþýðuflokkurinn er stoltur af þessari arfleifð
og mun ekki hvika af verði sínum um þau gildi sem vel-
ferðarríkið grundvallast á.
Samhliða áherslunni á mannlega samábyrgð, réttlæti og
jöfnuð leggur Alþýðuflokkurinn áherslu á frelsi einstak-
lingsins, ábyrgð hans á eigin gjörðum og nauðsyn þess að
fmmkvæði og áræðni einstaklinganna fái að njóta sín á öll-
um sviðum samfélagsins. Baráttan fyrir almennum mann-
réttindum alþýðufólks er samofin sögu hreyfingar jafnað-
armanna.
Nútíma jafnaðarstefna setur jafnrétti kynjanna í öndvegi.
Alþýðuílokkurinn leggur áherslu á jafna þátttöku karla og
kvenna á öllum sviðum samfélagsins og að karlar og kon-
ur axli jafna ábyrgð á heimili og uppeldi bama. Hér er mik-
ið verk að vinna. Fjölskyldustefna hins opinbera þarf að
stuðla að jafnrétti kynjanna og hlúa að uppeldi bama í sam-
félagi þar sem báðir foreldrar vinna utan heimilis.
Alþýðuflokkurinn leggur áherslu á, að jafnaðarstefnan er
siðferðileg lífsskoðun, en ekki kreddufull kennisetning um
hið fullkomna samfélag. Jafnaðarmenn hljóta því ávallt að
endurskoða þær aðferðir sem þeir vilja nota til að ná því
markmiði sínu að skapa mannúðlegt og réttlátt samfélag.
Grundvallarmarkmið jafnaðarstefnunnar breytast ekki, þó
tímamir breytist. Leiðirnar að þessum markmiðum hljóta
hins vegar að taka stöðugum breytingum í takt við nýjar
aðstæður. Á erfiðleikatímum krefst það áræðni að hugsa
gagnrýnt um leiðimar, en það krefst jafnframt siðferðis-
styrks og þolgæðis að hvika í engu frá markmiðunum.
Hvomtveggja verður hreyfing jafnaðarmanna að rækta.
Alþýðublaðið óskar jafnaðarmönnum velfamaðar á 47.
flokksþingi Alþýðuflokksins, Jafnaðarmannaflokks ís-
lands, og ber þá von í bijósti að þetta muni reynast happa-
dijúgt þing fýrir hreyfingu jafnaðarmanna - fyrir þjóðina
alla. Víst er að málshátturinn „Sameinaðir stöndum vér,
sundraðir föllum vér,“ hefur sjaldan átt betur við en núna á
þessari ögurstundu íslenskrar þjóðar - og íslenskrar jafnað-
armannahreyfingar - sem fikrar sig í átt til framtíðar og
þarf á styrkri og öruggri stjóm að halda.
✓
Alyktun Sambands ungra jafnaðarmanna:
Atvmnumál ungs fólks
- frelsi, jafnrétti og bræðralag
Á aukaþingi Sambands ungra jafnaðar-
manna sem haldið var um síðustu helgi var
mikið rœtt um atvinnumál ungsfólks. Vinnu-
hópur var starfrœktur með það að markmiði
að móta stefliu SUJ í atvinnumálum.
Ljóst er að atvinnumál verða œ fyrirferð-
armeiri ídaglegri umrœðu og telurSUJþað
vera skyldu sína að marka sér skýra og
virka stefnu í atvinnumálum með sérstaka
áherslu á atvinnumál ungsfólks.
Eftir að þinginu lauk hélt vinnuhópurinn
áfram störfum og skilaði af sér ályktun í
gœr. Ætlunin er svo að fara með þessa
ályktun inn á flokksþingið og hafa þannig
bein áhrif á stefnu Alþýðuflokksins í at-
vinnumálum ungs fólks. Vinnuhópurinn var
skipaður Jóni Þór Sturlusyni, Hreini
Hreinssyni, Benóný Val Jakobssyni og
Aðalheiði Sigursveinsdóttur.
Atvinn.umál
ungs folks
Hugmyndafræði Alþýðuflokksins - Jafnaðar-
mannafokks Islands - hefur lengi byggt á hug-
myndinni um frelsi, jafnrétti og bræðralag, öllum
til handa. Nú þegar atvinnuleysi hefur verið stað-
reynd á íslandi í nokkur ár, sérstaklega hjá yngra
fólki, er mikilvægt að skoða hvort þessi hug-
mynd sé sá raunveruleiki sem blasir við fjöl-
mörgum einstaklingum sem eru á án atvinnu í
dag.
Frelsi
Frelsi má skilgreina á margan hátt en jafnaðar-
menn hafa löngum skilgreint það sem frelsi ffá
skorti, þvf enginn rnaður sem lfður skort getur
verið alfrjáls. Þeir einstaklingar sem em án at-
vinnu em ekki frjálsir. Þeir em hnepptir í fjötra
fátæktar og skorts, sem smám saman dregur úr
þeim kjark og vilja til að lifa innihaldsríku og
skapandi lífi.
Jafnrétti
Jafnrétti felst í því að allir eigi jöfn tækifæri
burtséð frá því hvemig aðstæðum þeinra er hátt-
að. Ungir jafnaðarmenn vilja ekki að fjármagn,
búseta eða heilsufar, komi í veg fyrir að allir ein-
staklingar fái jöfn tækifæri, til þess að rækta sig
og þroska og gera sig þannig betur í stakk búna til
þess að takast á við lífið. Þeir einstaklingar sem
em án atvinnu, njóta ekki jafnréttis. Þeir eiga
ekki kost á þvf að afla sér tekna og þeirrar reynslu
sem atvinnulífið færir. Það erekkert jafnrétti sem
felst í því að menn séu dæmdir til þess að búa við
þau skertu kjör sem atvinnuleysistryggingakerfíð
býður upp á.
Bræðralag
Bræðralag er homsteinn jafnaðarstefnunnar og
felst í því að allir menn séu bræður og eiga að
rétta hver öðmm hjálparhönd þegar erfiðleikar
og áföll steðja að. Atvinnuleysi felur í sér erfið-
leika og áföll og því eiga jafnaðamrenn að vera í
forystu Jreirra seni vilja taka á þeim vanda sem
atvinnuleysi er. Það er okkar hlutverk að skapa
það umhverfi sem þarf til þess að allir geti unnið
fyrir sér. Meðan atvinnuleysi er staðreynd eigum
við að skapa atvinnulausum þær aðstæður að þeir
geti lifað sínu lífi nreð reisn og stolti. Það er
bræðralag í sínu sannasta eðli.
Atvinnuleysi
Atvinnuleysi snertir ungt fólk á tvennan hátt. I
fyrsta lagi horfir unga fólkið til framtíðar og vill
sjá uppbyggingu atvinnulífs á Islandi, þannig að
tryggt verði að sköpuð verði arðbær störf sem
munu færa okkur þá afkomu sem væntingar okk-
ar standa til. f dag er það hins vegar þannig að
unga fólkið hefur verið rænt framtíð sinni þar
sem það fær ekki tækifæri til að sanna sig á
vinnumarkaði og fær því ekki tækifæri til þess að
skapa sér þau lífskjör sem óskað er eftir.
I öðm lagi snertir atvinnuleysi ungt fólk á þann
hátt að þeir sem em atvinnulausir eiga ekki kost á
öðm en að sitja með hendur í skauti. Það kerfi at-
vinnuleysistrygginga, sem verið hefur í gildi hér
á landi, er ekki sniðið að því atvinnuástandi sem
nú er ríkjandi. Þetta kerfi miðast við þann tíma
Svipmynd frá aukaþingi Sambands ungra
jafnaðarmanna sem haldið var um síðustu
helgi í Reykjavík: I rceðustól er MAGNUS
ÁRNI MAGNÚSSON, formaður SUJ, að
flytja setningarrœðu síita. Rœðan sú vakti
mikla athygli og það gerði sömuleiðis mál-
flutningur ungra jafnaðarmanna fyrir (á)
og eftir þingið. Það er sannarlega fítons-
kraftur í ungu kynslóðinni í Alþýðuflokkn-
uni þessi misserin.
Aiþýðublaðsmynd / Einar Ólason
þegar atvinnuleysi var hverfandi og atvinnuleys-
istryggingar áttu að vera lágar til þess að hvetja
fólk til vinnu.
Nú em hins vegar breyttir tímar og annar raun-
vemleiki blasir við því unga fólki sem er að
koma út á vinnumarkaðinn. Unga fólkið vill
vinna og þarf enga hvatningu til þess. Unga fólk-
ið krefst þess að fá að vinna til þess að eiga sér
framtfð.
Horft til framtíðar
1994 er sjöunda ár efnahagslegrar stöðnunar á
íslandi. Ástæður em fyrst og fremst samdráttur í
fiskafla og efnahagslægð í okkar helstu við-
skiptalöndum. Ekki bætir úr skák að nýverið hef-
ur verð á útflutningsafúrðum okkar verið mjög
óhagstætt.
Lausn á atvinnuleysisvandanum liggur því
ekki í því að halda áfram að vemda óhagkvæma
atvinnuhætti. Stórfelldar umbætur eru nauðsyn-
legar. Endurskoðun fiskveiðistjómunar þar sem
gjaldtaka fyrir aðgang að auðlindinni er gmnd-
vallaratriði og markaðsvæðing allra framleiðsl-
ustiga í landbúnaði em mikilvægar aðgerðir sem
stuðla að aukinni hagkvæmni í framleiðslu þjóð-
arinnar til langframa. Hafa ber í huga að hafið er
takmörkuð og ótrygg auðlind. Velferð þjóðarinn-
ar hefur hingað til að stærstum hluta byggst á
fiskveiðum. Nú stöndum við á tímamótum því að
lengra verður varla gengið í sókn í auðlindir hafs-
ins. Hefja verður öflugt starf til nýsköpunar í öðr-
um atvinnugreinum um leið og framleiðni í
gmnnatvinnugreinum er aukin. Nýsköpun verð-
ur að byggja á þeim tækifæmm sem landið og
þjóðin hefur upp á að bjóða.
Velferð á íslandi í framtíðinni hlýtur að byggja
á vel menntuðu og sérhæfðu vinnuafli. Þekking
og mannauður em og verða helsta vopn Islend-
inga í alþjóðlegri samkeppni um vel launuð störf.
Því þarf að leggja mikla áherslu á menntun og
rannsóknir.
Strax í gmnnskóla þarf að bjóða upp á fjöl-
breyttari námsleiðir. Starfs- og verknám þarf að
styrkja á öllum skólastigum. Öllum skal gefið
tækifæri á menntun á háskólastigi sem uppfylla
lágmarksskilyrði. Sveitarfélög á landsbyggðinni
ættu að hvetja ungt fólk til nýsköpunar í heima-
byggð með styrkjum til rannsóknatengds fram-
haldsnáms. Endurmenntun er nauðsynleg til að
tryggja þróun í stað kyrrstöðu. Enn fremur skal
gefa þeim sem hafa verið atvinnulausir lengi kost
á styrkjum til endurmenntunar.
Hið opinbera hefur skyldum að gegna við að
efla nýsköpun sem byggir á þeim mannauði sem
til staðar er. Koma þarf upp aðstöðu fyrir nýiðn-
aði og virkja þar þá sem vilja koma á fót eigin at-
vinnurekstri með fræðslu og öflugum stuðningi.
Gefa þarf atvinnulausum kost á að stofna til eig-
in atvinnurekstrar án þess að missa rétt til bóta, í
ákveðinn tíma, til dæmis sex mánuði.
Endurskoða þarf skipulag á vinnumarkaði.
íhuga þarf gaumgæfilega nýtt form kjarasamn-
inga. Vinnustaðasamningar eru áhugaverð hug-
mynd sem vert er að skoða.
Aðgerða er þörf
Athuganir benda til að tíðni atvinnuleysis sé
mun meiri á meðal ungs fólks en hjá öðrum ald-
urshópum. Á Islandi er atvinnuleysi á meðal
þessa hóps tvisvar til þrisvar sinnum algengara
en annarra. Samkvæmt nýlegri vinnumarkaðs-
könnun virðist hlutfall atvinnulausra ungmenna
vera um það bil 17%. Taka þarf hraustlega á
þessu misræmi með virkum aðgerðum.
Atvinnuleysi ungs fólks sem ekki hefur komist
í snertingu við vinnumarkaðinn er sérstaklega al-
varlegt. Það getur haft áhrif á líf viðkomandi um
alla framtíð. Tryggja verður að allir fái menntun
og/eða starfsþjálfun sem þeint hentar.
SUJ vill að:
★ starfsemi vinnumiðlana verði efld. Þær eigi
ekki eingöngu að vera afgreiðslustaðir atvinnu-
leysisbóta, þeirra hlutverk sem atvinnumiðlun
þarf að vera fyrirferðarmeiri. Ráðgjöf fyrir at-
vinnulausa þarf að vera markvissari. Á meðan
vinnumiðlanir standa ekki undir nafni er lítil
hvatning fyrir þá er ekki hafa rétt á bótum að skrá
sig atvinnulausa.
★ lagður verði aukinn kraltur í vinnumarkaðs-
aðgerðir í því augnamiði að draga úr skaðsemi at-
vinnuleysis. Þær verða þó alltaf að taka mið af
langtímaatvinnustefnu. Vinnumarkaðsaðgerðir
eiga ekki að mismuna eftir kyni.
★ eðlilegt er að framkvæmd sértækra aðgerða
á vinnumarkaði sé á hendi sveitarfélaga. Sveitar-
félögin í landinu eru hins vegai' misjafnlega í
stakk búin til að taka á vandanunt. Hlutverk rík-
isvaldsins er því ekki aðeins að leggja til almenna
löggjöf heldur líka að styðja við bakið á smærri
sveitarfélögum.
★ aðstoð við þau ungmenni sem nú þegar eru
í hópi atvinnulausra verði aukin. - Námsstöður er
áhrifarík leið til að virkja ungt fólk sem ekki hef-
ur fundið sig í hinu staðnaða skólakerfi. Náms-
stöður er verkefni sem samanstendur annars veg-
ar af hnitmiðuðu námskeiði og hins vegar lær-
lingsstöðu á vinnustað. Slík verkefni hafa gefið
góða raun á Norðurlöndunum en em aðeins á til-
raunastigi hér á landi. - Bjóða þarf námsfólki
upp á þann möguleika að stunda nám yfir sumar-
tímann. Um leið þarf að heimila Lánasjóði ís-
lenskra námsmanna að veita fleiri hópum náms-
manna námsaðstoð. Þeir framhaldsskólanemar
sem búa við sérstakar aðstæður og geta ekki
framfleytt sér eiga að hafa aðgang að námsað-
stoðarkerfi.
★ að skammtíma átaksverkefni verði lögð
strax niður. Ekki hefur verið sýnt fram á að átaks-
verkefni skili því hlutverki sem þeim er ætlað og
oft má ætla að þau færi aðeins atvinnuleysi til.
Skapi til að mynda vinnu fýrir ákveðinn hóp, en
verði til þess um leið að annar hópur missir vinnu
á meðan, þar sem verkefnin hefðu verið fram-
kvæmd hvort sem var. Auk þess henta þessi
verkefni ekki öllum.
★ að tekið verði á þeim rnikla galla á núver-
andi kerfi og hagkvæmt geti verið að hafria at-
vinnutilboði og þiggja þess í stað atvinnuleysis-
bætur. Sérstaklega á þetta við um einstæða for-
eldra. Nauðsynlegt er að skoða þetta vandanrál
mcð tilliti til launastefnu og dagvistarnrála. Eins
og staðan er í dag getur það verið íjárhagslega
óhagkvæmt fyrir einstæða foreldra að fara af at-
vinnuleysisbótum í vinnu þar sem dagvistar-
kostnaður verður meiri en ávinningurinn af laun-
aða starfinu vegna þess að hann nemur oftast
hærri upphæð en mismunurinn milli launa og at-
vinnuleysisbóta.
★ að fólki verði gefinn kostur á ellilífeyri fyrr
en nú er gefinn kostur á. Þetta þarf ekki að hafa í
för með sér aukin útgjöld fyrir samfélagið því
draga ntyndi úr atvinnuleysi.