Alþýðublaðið - 23.12.1994, Blaðsíða 16

16
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FOSTUDAGUR 23. DESEMBER 1994
Al Capone: „Fólk ber ekki virðingu fyrir neinu lengur."
Svindl er
meginreglan
Al Capone 1931 -
„Fólk ber ekki virðingu fyrir
neinu lengur,“ sagði bófaforinginn
frægi A1 Capone í viðtali sem tekið
var í Chicago 1931. Kreppan hafði
leikið Bandaríkin grátt og meðal
almennings í borginni naut Ca-
pone nokkurra vinsælda. Ekki að-
eins sá hann þyrstum fyrir drykkj-
arfóngum, heldur hélt hann úti
súpueldhúsum fyrír atvinnulausa
og hélt þeim jafnvel veislur. Ca-
pone var 32 ára þegar viðtalið fór
fram, en stuttu síðar tókst að
dæma hann fyrir skattsvik. Hann
var settur í fangelsi og mátti þar
sæta ofsóknum af hálfu samfanga
sinna.
Viðtalið var tekið af Cornelius
Vanderbilt jr., ungum blaðamanni
sem var fæddur til mikilla auðæfa.
Þótt mörg ummæli glæpaforingj-
ans kunni að koma spánskt fyrir
sjónir skrifaði Vanderbilt að sér
hefði ekki virst Capone vera að
sýnast, líklega hefði honum verið
fúlasta alvara með öllu sem hann
sagði. Frá því er sagt að svo vel hafi
farið á með þeim Capone og Vand-
erbilt og samtalið dregist svo á
langinn að á endanum hafi lögregl-
an hringt til að spyrja hvort Ca-
pone hefði nokkuð rænt milljóna-
erfingjanum.
„Fólk ber ekki virðingu fyrir neinu
lengur. Fólk sem ber ekki virðingu
fyrir neinu óttast óttann. Því hef ég
byggt samtökin mín upp á ótta. Þeir
sem vinna með mér óttast ekkert. Þeir
sem vinna fyrir mig halda tryggð,
ekki bara vegna þess að þeir fá vel
borgað, heldur vegna þess að þeir vita
hvað verður um þá ef þeir svíkja mig
í tryggðum.
Núorðið er svindl meginreglan í
bandarísku þjóðlífi. Þetta eru lög þar
sem engum lögum er hlýtt. Þetta er að
grafa undan þjóðinni. Það er hægt að
telja heiðarlega löggæslumenn í
hverri borg á fingrum sér. Ég gæti tal-
ið þá heiðarlegu í Chicago með ann-
arri hendi! Dyggðir, virðing, sann-
leikur, lög, allt þetta er horfið úr lífi
okkar. Við höldum öll að við séum
svo klár. Við viljum fá að „komast
upp með“ hlutina. Og ef við getum
ekki unnið fyrir okkur á heiðarlegan
hátt, þá reynum við bara eitthvað
annað.“
„Við þurfum að gæta þess að
Bandaríkin séu heil, örugg og óspillt.
Ef vélamar taka vinnuna frá verka-
manninum þarf hann að finna sér eitt-
hvað annað að gera. Kannski fer hann
aftur að yrkja landið. En við verðum
að ala önn fyrir honum á þessum
breytingatímum. Við verðum að
halda ritum rauðliða frá honum; við
verðum að sjá til þess að hann sé and-
lega heill. Því hvar á jörðinni sem
hann er fæddur er hann nú Banda-
ríkjamaður."
„Heimilið er mikilvægasti banda-
maður okkar.“ hélt Capone áfram.
„Þegar allt brjálæðið sem heimurinn
er að ganga í gegnum hjaðnar, mun-
um við, bandaríska þjóðin, skilja
þetta. Þeim mun sterkara sem heimil-
islífið er, þeim mun sterkari er þjóðin.
Þegar óvinir nálgast strendur okkar
snúumst við til vamar. Þegar óvinir
ráðast á heimili okkar rekum við þá af
höndum okkar. Þeir sem ráðast inn á
heimili eiga ekki annað skilið en að
láta berhátta sig, tjarga sig og fiðra,
öðrum til viðvömnar.
A götunni fyrir neðan vom blaða-
strákar að hrópa fyrirsagnir. Al, ,.-
Browrí* eins og hann kýs að kalla sig,
reis upp úr stólnum og gekk út í suð-
urenda herbergisins. Hann tók gler-
augu út úr skáp, bar þau upp að aug-
unum og las hægt úr einu síðdegis-
blaðanna: „Pat Roche segist klófesta
Capone fljótt."
Hann brosti breitt. „Pat er fínn ná-
ungi,“ sagði hann, „en honum finnst
of gaman að sjá nafnið sitt í blöðun-
um.“
Ég hugsaði með mér - „ef Pat
hefði einhvem áhuga á að handtaka
þig myndi hann gera það í hvelli".
Hann nánast svaraði þessari hugs-
un; ,Ætli ég sé ekki eins og þú, Herra
Vanderbilt. fólki er gjarnara að
skamma mig fyrir það sem ég geri
ekki en hrósa mér fyrir það sem ég
geri.“
„Liðið á blöðunum er alltaf að
hamast á mér,“ hélt hann áfram. „Það
er eins og ég beri ábyrgð á hverjum
einasta glæp sem er framinn í þessu
landi. Það mætti halda að ég hefði
ótakmörkuð völd og úttroðið veski.
Jæja, kannski er eitthvað til í þessu
með völdin, en bankabókin mín líður
ekki síður fyrir þessa erfiðleikatíma
og allt annað. Þú yrðir undrandi að
heyra um suma náungana sem ég þarf
að sjá fyrir.“
Barafyrir
peninga
- Brendan Behan 1957 -
Aðeins sextán ára var Brendan
Behan settur í fangelsi á Englandi
eftir að IRA hafði sent hann yfir
Irlandshaf með sprengju í tösku.
Mörgum árum síðar kom þessi
mikli drykkjumaður aftur til Eng-
lands, þá orðinn frægt leikrita-
skáld, og olli mikilli hneykslun
þegar hann kom ölvaður fram í
sjónvarpi. Viðtalið var tekið af
blaðamanninum Robert Robinson
sem fer ekki dult með aðdáun sína
á þessum sérstæða og skemmtilega
Ljósi punkturinn í vikunni voru
stuttir fagnaðarfundir sem ég átti við
frægan Dyflinarbúa, leikskáld og
stjömu í bresku sjónvarpi, Brendan
Behan.
Flestir muna kannski eftir viðtali
Malcolm Muggeridge þar sem Dyfl-
inarhreimur Behans og allnokkrir
lítrar af öli stóðu ögn í veginum fyrir
því að hann gæti gert sig alveg skilj-
anlegan.
„Mér finnst það ákaflega dapur-
legt,“ sagði Behan þegar við gengum
inn á krá og horfðum á tvo menn
ganga eftir götunni í harðkúluhött-
um, „að Englendingar skuli klæða
sig eins og útfararstjórar og að krám-
ar skuli loka fjórum sinnum á dag.“
Hann hóf upp raust sína og söng
þegar við gengum inn á krána. Hann
virtist vera að taka gleði sína.
Hann tók í hendina á öllum við-
stöddum, tók sér stöðu bak við röð af
ölglösum og klingdi glösum þegar
við skáluðum fyrir samningi sem
hann hafði gert stuttu áður um sýn-
ingar á leikritinu The Quare Fellow í
West End.
„Þú verður að skilja,“ sagði hann,
„að ég skrifa aldrei leikrit nema þeg-
ar mig vantar aura. Mér er hjartan-
lega sama um listina. Ég geri þetta
bara fyrir peninga.“
(Nú er rétt að taka fram að þessi
frásögn mín gerir Behan þann órétt
að stroka út öll blótsyrðin. Behan
heldur ekki uppi samræðum án þess
að nota blótsyrði sem þyrlast í kring-
um hann eins og púðurkerlingar.)
„Annars líkar mér vel við Eng-
land,“ sagði þessi hugdjarfi Iri sem
hefur fengið að kynnast innviðum
tugthúsa drottningarinnar.
Ég spurði - og aftur var hann far-
inn að syngja - hvað hann ætlaði að
gera við peningana sem hann fengi
fyrir samninginn í West End.
„Hvað þá?“ sagði hann einfald-
lega. „Ég mun éta þá og drekka þá,
eins og ailir aðrir.“
Nú leit hann upp og spurði Stanley
Devon (Ijósmyndarann) hvers vegna
hann fengi sér ekki að drekka. De-
von skýrði frá þvf að hann væri bind-
indismaður.
„Þá,“ sagði Behan með ákafa trú-
boða, „áttu skilið að verða hengdur."
Brendan Behan; „Ég geri þetta bara fyrir peninga.'
Veit það ekki
- Paul Johnson 1992 -
Paul Johnson er einhver afkasta-
mesti og áhrifamesti sagnfræðing-
ur samtímans. Hann er fæddur
1928 og var lengi vinstrimaður og
ritstjóri tímaritsins New States-
man. Svo tók hann sinnaskiptum
og bækur hans, sérstaklega Mod-
ern Times, urðu eins konar hluti af
guðspjöllum hægrimanna. Ri-
chard Nixon sagði einhvern tíma
að þetta væri uppáhaldsbókin sín
og Dan Quayle hafði hana alltaf í
farangri sínum. Margaret Thatc-
her hafði Johnson oft með í ráðum.
Bandaríski blaðamaðurinn Ri-
chard Stengel gerði tilraun til að
taka viðtal við Johnson í júní 1992.
Arangurinn fer hér á eftir. Viðtalið
fór fram á heimili Johnson í Lond-
on.
Richard Stengel: í bók þinni Nú-
timanum fjallar þú um siðferðilega
afstæðishyggju og hvemig hún hefur
leikið tuttugustu öldina. Hvaða dæmi
um slíka afstæðishyggju sérð þú nú í
heiminum?
Paul Johnson: (Átla sekúndna
þögn meðan hann klórar sér í hök-
utmi.) Veit það ekki.
RS: Hmm...(5/fl sekúndna þögn.)
Kannski ekki í sama mæli og þú hef-
ur nefnt í bókum þínum, en sérð þú
eitthvað, hmm...
Johnson: Nei.
RS: Nei. (Sex sekúndna þögn.)
varla.
Paul Johnson:
Hmm... hu... Eitt af því sem þú hefur
skrifað um er, hmm, hvort lífefnin
ráði örlögum manna. Heldur þú -
núna þegar við vitum meira um erfðir
Georges Clemenceau: „Wilson kom með fjórtán boðorð en guð lét sér
nægja tíu."
Hamingjan er að
láta ekki trufla sig
- Georges Clemenceau 1928 -
Viðtal sem George Sylvester Vi-
ereck átti við franska stjórnmála-
manninn og rithöfundinn Georges
Clemenceau snerist upp í eins
konar andlega skylmingakeppni.
Clemenceau var þá 87 ára, með
húfuna frægu á höfði, og sagði að
blaðamenn hefðu alltaí haft allt
rangt eftir sér. Sjálfur hafði hann
reyndar verið blaðamaður og mál-
gagn hans L’Aurore varið Dreyfus
með kjafti og klóm. Viereck svar-
aði því til að það sé hlutskipti mik-
ilmenna að láta hafa rangt eftir
sér, fleygustu setningar mann-
kynssögunnar hafi sennilega
aldrei verið sagðar.
Clemenceau vildi beita Þjóð-
verja mikilli hörku eftir heims-
styrjöldina fyrri. Hann er sann-
spár í viðtalinu þegar hann segir
að ef þýsk heimsvaidastefna fái að
komast aftur á kreik sé stríð óum-
flýjanlegt. Það sé lærdómur stríðs-
ins að menn eigi að reyna að forð-
ast það að sagan endurtaki sig.
Clemenceau var frægur fyrir að
vera kaldhæðinn og afdráttarlaus,
enda hafði hann viðurnefnið „tígr-
isdýrið“. Viðtalið er ágætt dæmi
um þessa eiginleika hans.
„Ég hatast ekki við neinn. Ég
elska engan. Ég ber engan kala til
heimsins. En kannski," - það var
kaldhæðnistónn í rödd Clemenceaus
þegar hann sagði þessi orð, „þykir
mér ekkert sérstaklega vænt um
hann heldur.“
„Ég er sestur í helgan stein fyrir
fullt og allt,“ hélt hann áfram. „Á
mínum aldri hafa menn rétt til að
gera einungis það sem þeim finnst
skemmtilegt. Dvöl minni í París er
næstum lokið. Bráðum fer ég aftur til
Vendée þar sem ég er hamingjusam-
ur.“
„Ætlið þér þá að setjast niður og
skrifa minningar?“
„Nei!“ hrópaði hann.
„Er yður auðið að finna hamingju
þegar þér eruð ekki að vinna?“
„Hamingja! Hvað er hamingja!
Einfaldir hlutir vekja mér ánægju.
Ég er alsæll að fá að taka þátt í lífinu
en standa samt utan við það.“
„Getið þér sagt mér í fáum orðum
hvað er fullkomin hamingja?"
Clemenceau bifaðist af kulda-
hlátri. „Fullkomin hamingja er að
láta ekki trufla sig.“
„Hvorir eru háskalegri, draum-
lyndir hugsjónamenn eins og
Woodrow Wilson eða tækifæris-
sinnar eins og Lloyd George?“
„Það fer allt eftir manninum. Sag-
an er full af mönnum sem reyndu við
hlutverk sem skapsmunir þeirra
gerðu þá óhæfa til að leika. Allt hef-
ur sinn tfma. Stundum er tímabært að
hampa hugsjónum en stundum er
heppilegra að vera tækifærissinni.“
„Er það satt að þér hafið einhvern
tíma látið þau orð falla að það hafi
verið erfitt verk að semja frið sitjandi
milli ntanns sem hélt að hann væri
Napóleon Bónaparte og manns sem
taldi sig vera endurborinn Messías?“
„Það sagði ég víst,“ svaraði Cle-
menceau og glotti með sjálfum sér.
„Og sögðuð þér líka að Wilson
hefði verið þér ofviða vegna þess að
hann kom færandi hendi með fjórtán
boðorð en Guð almáttugur lét sér
nægja tíu?“
Aftur brosti hann af nokkurri
sjálfsánægju. Clemenceau hafði dá-
læti á fleygum orðum sem eftir hon-
um voru höfð.
en áður - hmm, að siðgæði sé farið,
hu, að víkja fyrir lögmálum líffræð-
innar?
Johnson: (Tuttugu og sjö sek-
úndna þögn og á meðan nýr hann á
sér andlitið og hallar aftur augunum.)
Veit þaðekki.
RS: Allt í lagi... (Hlœrtaugaveikl-
unarhlátri.) Em þessar spumingar
kannski ekki alveg við þitt hæfi?
Johason: (Með loktið augu.) Veit
það ekki.
RS: (Hvellt.) Heldur þú að efna-
hagsstefna Reagans hafi valdið
kreppunni í Bandaríkjunum?
Johnson: (Hratt.) Varla.
RS: Hmm...(Sex sekúndna þögn.)
Kannski ekki, en menn eyddu pen-
ingum hratt og slógu lán og skulda-
byrðin jókst - hafði það ekki einhver
áhrif á...
Johnson: Varla.
RS: Hvað heldur þú að hafi orsak-
að kreppuna?
Johnson: (Dálítið höstugur.) Veit
þaðekki.
RS: (Hlœr taugaveiklunqrhlátri.)
Johnson: (Hlœr líka.)
RS: Hmm...(£//e/u sekúndna
þögn.) Eitt af því sem þú hefur talið
vera merkilegast við tuttugustu öldina
er að trúarbrögð hafa síður en svo
horfið. Hvemig skýrirðu það og
færðu séð að trúarofstæki valdi ein-
hvers staðar skaða þessa dagana?
Johnson: (Fimm sekúndna þögn.)
Veit það ekki.
Þá spurði blaðamaðurinn spurn-
ingar um uppgang ofsatrúarmús-
lima í íran og Alsír. Við svo búið
spratt Paul Johnson á fætur og
stökk út úr herberginu. Blaðamað-
urinn beið hans í kortér, gekk svo
um húsið og fann ekki neinn, hróp-
aði án árangurs. Þegar hann fór út
var búið að slökkva öll ljós og það
sást ekkert merki um mannaferðir.
Stengel reyndi að hringja stuttu
síðar frá krá í grenndinni, en þá
svaraði bara símsvari.