Vísir - 09.03.1977, Qupperneq 11

Mi&vikudagur 9. mars 1977.
11
HVAÐ [R MINNTUN?
sjööi. Vafalaust veföist slíkt
fyrir þeim mætu mönnum.
En hver sem viBbrögBin yr&u,
þá verBur aB vona aB ekki verBi
af slfkum styrkveitingum, og aB
hér hafi veriB gert glappaskot
sem ekki verBi endurtekiB. Auk
þess sem þaB er varhugavert aB
styrkja yfirleitt einn pólitiskan
starfshóp einum fremur, þá
verBur ekki séB hversvegna
Akureyrarbæ ber fremur aB
styrkja AlþýBuleikhúsiB en ein-
hverju öBru sveitarfélagi á
landinu þar sem starfsemi þess
er alls ekki einskorBuB viB
lögsagnarumdæmi Akureyrar
nema siöur sé. Er ástæöan ef til
vill sú, aB Akureyrarkaupstaöur
sé svona miklu betur staddur
fjárhagslega en önnur sveitar-
félög á landinu? Sé svo, eru þa&
vissulega ný, en gleöileg
sannindi. En eitt er þó vist, aö sé
fjárhagsstaöa bæjarsjóös eins
góB og styrkurinn til AlþýBu-
leikhússins gæti gefiö til kynna,
þá hefur Leikfélag Akureyrar
ekki notiögóös af þvl. Þaö berst I
bökkum fjárhagslega og skortir
nánast allt til alls. Meirihluti
bæjarstjórnar Akureyrar ætti
a& sjá sóma sinn i þvi aö gera
betur viö Leikfélag Akureyrar,
sem er stolt bæjarbúa, áöur en
fariB er aB styrkja trúboöa hins
mikla fagnáöarerindis þeirra
Marx og Lenins. , ,
Eg viiao iokum endurtaka þá
ósk mlna, aö hér hafi bæjar-
stjórnarmeirihlutinn gert
skyssu sem ekki veröi endur-
tekin, frekar en skattborgarar
eigi aB vænta þess aB pólitlskir
sértrúarflokkar geti raöaö sér
óhindraö á garöann hjá bænum.
Ég vil mótmæla þvl aB opin-
beru fé sé variö til aö styöja öfl
sem I reynd eru ólýöræöisleg.
Ég vil mótmæla því sem skatt-
greiöandi á Akureyri aö mlnu fé
og annarra sé variö á þennan
hátt. —AH
A þessum staö í blaöinu verö-
ur um nokkurt skeiö á hverjum
miövikudegi stutt grein um
menntamál eöa skólamál og
efni þeim tengd. Þaö veröur
ekki meginmarkmiö þessara
greina aö flytja fréttir af
mennta -eöa skólamálum heldur
aö boöa stefnu eöa styöja ein-
stök málefni.
Þaö eru aörir ótrauöir aö
flytja I fjölmiBlum fréttir, boöa
stefnur og bera fram kröfur eöa
mótmæli gegn einstökum mái-
efnum. Menntun og skólamál
eru á hvers manns vörum meö
þeim hætti sem nefndur hefur
veriB. En þó er varla hægt aö
segjaaörættsé um menntun og
skólamál. Fréttaflutningur
stefnuboöun og málflutningur
eru I eBli sini einhliöa þar sem
ekki gefst tilefni til svipaöra
andsvara og þegar hópur
manna ræöir um sameiginlegt
hugöarefni. Hér veröur rætt um
menntun og skólamál almennt
og yfirhöfuö, raktar hugmyndir
um menntun og skólamál, færö
rök meö þeim eöa móti.
1 þessum greinum veröur
hugtakinu menntun beitt aftur
og aftur og þvl veltur á miklu aB
ljóst sé hvaö viB er átt. Nú vill
svo vel til aö islendingar viröast
nær allir á einu máli um hvaö
menntun er þegar oröiö er notaö
um þann árangur sem verBur af
skólagöngu, sjálfsnámi, viö-
ræöum eöa öörum viBlíka at-
höfnum manna.
Menntaður maður
Allir islendingar leggja
nokkrurn veginn sömu merk-
ingu i oröin „menntaöur maö-
ur”. Þennan sameiginlega
skilning má meöal annars sjá i
lögum um ýmsa skóla, þar sem
gjarnan segir aB þessar stofn-
anir skuli stuöla aö eöa leitast
viö aö efla almennan þroska
nemenda. Menntun er sam-
kvæmt þessu nátengd þroska
einstaklingsins. Sams konar
merkingu hugtaksins menntun
mátti greinilega heyra I erindi
um Daginn og veginn fyrir
nokkru. Sá sem erindiö flutti
var heldur á móti öllu skóla-
haldi og vitnaöi til tveggja
bænda, Vilhjálms á Narfeyri og
Guömundar Böövarssonar til
þess aösýna aö skólaganga væri
óþörf. Þessi dæmi standast þvl
aö þessir menn eru samkvæmt
skilningi allra islendinga bá&ir
menntaöir, hvernig sem þeir
hafa aflaö sér menntunar. Enn
eitt merkiö um þetta samkomu-
lag allra Islendinga er aö finna I
ýmsum þeim hugmyndum sem
búa aö baki kröfum náms-
manna um allt milli himins og
jaröar. Þeir leggja áherslu á aö
öllum gefist kostur á aö afla sér
menntunar eins og þeir frekast
vilja og geta. t þessum kröfum
felst sú trú að menntun auki
manngildi.
Að gera mann að
manni
Hvaö svo sem aö ööru leyti
má segja um islenska löggjöf
um skólamál, trú a bænda-
menningu og kröfur náms-
manna má af þessum dæmum
rá&a þaö aö islendingar eru enn
sama sinnis og þegar þeir smlö-
uöu oröiö „menntun” af sama
stofni og oröið maður. Ef Islend-
ingar eru spuröir: „Hvaö er
menntun?” þá ljúka allir upp
einum munni og segja: „Mennt-
un er allt það sem gerir mann aö
manni”. Þegar oröiö „mennt-
un” er svo notað um það að afla
þessa manngildis er átt við öll
brögö sem til þessa má beita.
Að sjálfsögðu mætti reyna aö
festa hönd á merkingu orðsins
„menntun”með öörumhættien
hér hefur verið gert þ.e. meö
öörum hætti en þeim aö spyrja
„Hvaö er menntun?” Ef svo er
gert veröa Islendingar alls ekki
sammála um svör, þeir veröa
ekki einu sinni sammála um
spurningar sem leitt gætu til á-
kvöröunar á merkingu orösins.
Sumir munduvilja spyrja: „Til
hvers er menntun?”, aörir:
Viö afgreiöslu á fjárhags-
áætlun Akureyrarbæjar fyrir
áriö 1977 i siöustu viku, ákvaö
bæjarstjórn aö veita Alþýöu-
leikhúsinu styrk aö upphæö
fjögur hundruö þúsund krónur.
Voru fuiltrúar allra fiokka
nema Sjálfstæöisflokksins sam-
mála um þessa styrkveitingu.
Var þar þó um aö ræ&a breytt
viöhorf, þvi áöur höföu tveir
fulitrúar Framsóknarflokksins
setiö hjá viö atkvæöagreiöslu,
og máliö þar veriö fellt meö
atkvæöum sjálfstæöismanna.
Þvl hefur veriö lýst yfir, af
hálfu aöstandenda Alþýöuleik-
hússins, aö einn megin tilgangur
meö starfsemi leikhússins sé aö
útbreiöa sóslalisma. Þá hafa
félagar úr leikhópnum einnig
lýst stjórnmálaskoöunum
slnum þannig, aö þau „standi
vinstra megin við Alþýöubanda-
lagiö”.
Alþýöuleikhúsiö hefur þegar
sett upp tvö leikrit, og hafa þau
Akureyrar, og er þar bæöi um
aö ræöa pólitfska samherja
Alþýöuleikhússins og and-
stæöinga. Til dæmis skrifaöi Jón
Múli Árnason, sem hingaö til
hefur ekki veriö talinn haldinn
neinni, ,hægri villu ”, nú nýlega I
Þjóöviljann og taldi sllka styrk-
veitingu vafasama. Enda yröi
þaö aö teljast fremur ólíklegt aö
jafnvel frjálslyndustu borgar-
fulltrúar Alþýöubandalagsins
yröu fljótir til aö styöja fjár-
veitingu til einhvers leikhóps á
vegum Heimdallar. Enda er þaö
svo, aö skattplningin er nú
þegar oröin næg, þó ekki þurfi
nú aö fara aö halda uppi hvers-
kyns trúboösleikhúsum meö
almannafé. En veröi meirihluti
bæjarfulltrúa á Akureyri
samkvæmur sjálfum sér, þá
ættu þeir aö veita sllka styrki I
framtíöinni, ef um þá væri sótt.
Fróölegt væri til dæmis aö sjá
hver viöbrögöin yröu ef ein-
hverjir hægri menn settu upp
leiksýningu, hún gæti til dæmis
heitiö „Hrafnaspark”, og
kreföust slöan styrks úr bæjar-
Anders Hansen
V
vafalaust verður gripiö t il þessa
siöari þessum greinum þóttþaö
séalls ekki ætlunin aö fjalla. ein-
göngu um menntun með hjálp
hugtakagreiningar sem svo al-
mennar spurningar gefa tilefni
til. Slik umræöa hátt hafin yfir
hversdagsleg vandamál getur
þótt tilgangslaus ein og er leið-
inleg til lengdar, þótt hún sé al-
gerlega nau&synleg til aö menn
viti um hvaö þeir eru aö tala.
Menntun kemur öllum
við
Af einróma svari islendinga
við spurningunni: „Hvaö er
menntun?” annars vegar, sund-
urþykkju um nær þvi allt annað
er lýtur aö menntun hins vegar,
má ráöa hver nauðsyn þaö er aö
ræða um þessi mál vitt og
breitt. Hinn serislenski skiln-
ingur á þvi hvaö menntun er
bendir eindregiö til þess að
menntun komi öllum við og aö
um hana megi ekki fjalla sem
sérfræöilega stefnumótun, né
heldur megi slita hana um of i
sundur eftir einstökum málefn-
um, sjónarmiöum eöa atvikum
eins og gjarnan er gert og gera
verður þegar fluttar eru fréttir,
boðuðerstefna eöa einstök mál-
efni studd. Þar sem menntun
kemur öllum viö er eölilegt aö
um hana veröi mikill ágreining-
ur.honum verðuraldrei eytt, en
þó veröur að jafna hann þegar
taka á ákvaröanir um hvers-
dagsleg vandamál. Til þess aö
ekki komi yfirgangur I staö
málajafnaöar, veröa menn aö
ræöa mál svo itarlega og lengi
og kostur er. — H.G.
veriö sýnd vlöa um land, og nú
hefur Alþýöuleikhúsiö aösetur I
Reykjavlk.
Þaö veröur aö teljast harla
hæpin ákvöröun aö veita póli-
tlskum starfshópi styrk af
almannafé, og vafalaust hefur
þarna veriö gefiö mjög óheppi-
legt fordæmi. Enda er þaö svo,
aö margir hafa lýst furöu sinni á
þessari ákvöröun bæjarstjórnar

— Af einróma svari Islendinga viöspurningunni: Hvaö er menntun?
Annars vegar og sundurþykkju um því sem næst ailt
aö menntun hins vegar, má ráöa hver
mál vitt og breitt.
„Hvernig veröur menntunar
betur aflað?” og enn aörir:
„Hverjar eru undirgreinar
menntunar?” eða: „Hverjir
ráða menntun þjóöarinnar?”
annaö er lýtur
nauösyn þaö er aö ræöa þessi
Svörin yr&u enn margvislegri en
spurningarnar. Undir sjónar-
horni þessara spurninga og
svaranna sem við þær eiga, má
sjá ýmsar hliöar menntunar, og
Á að halda pólitísk-
um sértrúcrflokkum
uppi af almannaf é?
*mm—mmmmmm—mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm—^mmmmm^m^m^^^
Haltdór Guðjónsson