Tíminn - 24.08.1968, Blaðsíða 7

f
LAUGARDAGUR 24. ágúst 1968.
VETTVANGUR TÍMINN ÆSKUNNAR
7
Þrjátíu ára afmælis SUF minnzt
Samband ungra Framsóknarmanna var stofnað með fyrsta þingi
samtakanna að Laugarvatni 11. — 14L júni 1938. Eru því nú á þessu
samri liðin 30 ár frá stofnun SUF, og verður þess minnzt með sér-
stökum hátíðarfundi í lok 12. þings samtakanna, sem nú stendur yfir
að Laugarvatni.
f tiiefni þessa afmælis er jafnframt komið út Afmælisrit SUF 30
ára, sem er 841 síður, auk auglýsinga. f þessu riti er fyrst að finna
ávarp frá Ólafi Jóhannessyni, fonnanni Framsóknarflokksins. Þá
eru viðtöl við alla fyrrverandi formenn samtakanna, sem enn eru
á fífi, og skýra þeir frá fjöldamörgu athyglisverðu varðandi starfið
á hinum ýmsu tímum. Ennfremur er í ritinu sýnishorn af stjórn-
raálaskrifum ungra Framsóknarmanna á ýmsum tímum, greinar eftir
Baldur Óskarsson og Pál Lýðsson, lög SUF og fleira. Ritstjóri af-
raælisritsins er Björn Teitsson.
IHIer ú eftir vei’ða raldn nokkur
höfuðatriði úr sögu SUF, en um
nánari up.plýsingar vísast að sj'álf
sögðu til afmælisritsins, svo og
fyrri afmælisrita SUIF og annarra
heimilda.
Stofnþingið.
Stofnlþing SUF á Laugarvatni
mun hafa verið fjölmennasta æsku
lýðsþing hérlendis 111 þess tíma.
Að sjálfsögðu átti það sér nokkiirn
aðdraganda. Fyrsta félag ungra
Framsóknarmanna var stofnað á
Jónas Jónsson frá Hriflu
fyrsfi heiöursfélagi SUF
Akureyri 1929, og ári síðar var
stofnað FUF í Reykjavík. Frá
1936 var tekið að ræða um stofn
un landssambands ungra Fram
sóknarmanna innan raða FUF í
Reykjavík, en Þórarinn Þórarins
son, var þá formður þess.
Sérstakri undirtoúningnefnd
stofniþingsins veitti Gpðmundur
V. Hjálmarsson, nú kaupfélagsstj.
í Saurbæ í Dalasýslu, forstöðu af
mikilli röggsemi. Rúmlega 100
fulltrúar sóttu þingið, sem þótti
takast frátoærlega. Á þinginu var
Jónas Jónsson frá Ilriflu kjörinn
fyrsti heiðursfélagi SUF, enda
hafði hann mjög hvatt til stofnun
arinnar.
ÞING S.U.F. OG FORMENN
Þórarinn Þórarinsson var kjör
inn fyrsti formaður SUF á stofn
þinginu 1938, og á öðru þingi SUF
á Laugarvatni 1941 var hann end
urkjörinn. Þórarinn gegndi því
forystu í SUF i sjö ár alls, eða til
þriðja þingsins á Laugarvatni
1945 Heíur hann verið allna
manna lengst formaður SUF og
er nú heiðursfélagi samtakanna,
hinn eini, sem á lífi er.
Jóhannes Elíasson tók við for-
mennsku í SUF 1945 og gegndi
hann starfinu í eitt kjörtímabil,
eða til 4. þings SUF á Akureyri
1948 Um þetta leyti var kjörtíma
h'i stiórnarinnar lengt í fjögur
ár. Friðgeir Sveinsson var formað
ur árin 1948—1952, og andaðist
í lok kjörtímabils síns. Á 5. þingi
SUF í Reykjavík 1952 tók Þráinn
Valdimarsson við formennsku í
SUF Það þing var sérlega fjöl-
anennt.
Sijötta þing SUF var háð í Bif
röst í Borgarfirði 1956, og tók
þá Kristján Benediktsson við
formennskunni af Þráni. Sjöunda
þingið var í Reykjavik 1958, átt
unda og níunda þingið voru einnig
í Reykjavik 1960 og 1962. Tíunda
þingið var halddð á Blönduósi
1964, ellefta þingið í Reykjavik
1966 og nú er 12. þingið háð
að Laugarvatni.
Frá 1956 hefur kjörtímahil
SUF-stjórnar verið tvö ár. Kristj
án Benediktsson var formaður
ieitt kjiörtímalbil og síðan Jón
Rafn Guðmundsson eitt. Árin 1960
—1966 var Örlygur Hálfdanarson
formaður SUF, en í stjórn samtak
anna sat hann alls tíu ár, eða allra
manna lengst til þessa. Loks tók
Baldur Óskarsson við formennsk
unni 1966.
#
Verkefni SUF.
Of langt mál yrði upp að telja
þau verkefni, sem SUF hefur tek
izt á hendur s. 1. 30 ár, en hér
verður rétt drepið á örfáa megin
drætti.
Strax á fyrstu árunum gaf sam
Ibandið út þrjú bindi af ritgerða
safni Jónasar frá Hriflu. Þá gaf
það út blaðið Ingólf 1940—1943,
tímaritið Dagskrá árin 1944—1947
og aftur 1957—1958 og Vettvang
æskunnar í Tímanum og svo hafa
komið út tvö afmælisrit SUF
1958 og 1963, auk fáeinna annarra
rita.
Erindrekstur hefur verið á veg
um SUF meira og minna því nær
frá upphafi, og mun vart nokkurt
ár hafa fallið úr í þvi efni. Af
erindrekum síðari ára ber einkum
að nefna Eyjólf Eysteinsson og
Baldur Óskarsson, en Jón Helga
son, nú ritstjóri var fyrstur erind
reki samtakanna.
Málfundanámskeið var haldið
strax fyrsta veturinn í Reykjavík,
og hafa verið mörg síðan. Funda-
ihöld af ýmsu tagi og ráðstefnur
yrði of langt upp að telja.
Orlygur Hálfdanarson beitti sér
fyrir nokkrum utanferðum, hóp-
ferðum, á vegum samtakanna, og
nutu þær vinsælda. Af öðrum
ferðalögum er skemmst að minn-
ast ferðar með Esjunni nú í sum
ar til Vestmannaeyja.
Þátttaka SUF í starfi Fram
sóknarflokksins hefur verið mjög
ftiikil, og hafa samtökin barizt fyr
ir auknum áhrifum ungs fólks inn
an flokksins, þótt segja megi, að
árangurinn hafi á ýmsum tímum
ekki verið allt of mikill.
Ýmis stefnumál SUF hafa síðar
verið tekin upp sem stefnumál
flokksins. Má þar t. d. nefna
stefnuna í skilnaðarmálinu við
Dani í upphafi heimsstyrjaldarinn
ar, svo og nú síðast varnarmála
stefnu flokksins.
Þórarinn Þórarinsson
fyrsti form. SUF, nú heiSursfélagi
Baldur Óskarsson
núverandi form. og erindreki SUF
Vinstri stefna
Það kemur fr'am í hinu ný-
útkomna afmælisriti SUF, að
segja má, að SUF hafi enga ríkis
stjórn stutt með ráðum og dáð
frá 1942 nema vipstri stjórnina
1956-1958. Ungir Framsóknarmenn
hafa sem sagt alltaf verið andsnún
ir samstarfi við ihaldið. Og í sjálf
sfcæðismálum þjó'ðarinnar hafa
þeir sjialdan verið á tveimur átt-
um. Varðandi það skal hér vitn
að til lokaorða Þórarins Þórarins
sonar í viðíalinu við hann:
„í sjálfstæðis- og varnarmá'lum
þjóðarinnar hafa ungir Framsókn
armcnn jafnan verið í hópi hinna
Framhald á bls 15
Fyrrverandi formenn SUF. Fremri röS frá vinstri: Þráinn Valdimarsson,
Þórarinn Þórarinsson, Jóhannes Eliasson, Aftari röS f. v.: Kristján Bene-
diktsson, Örlygur Hálfdanarson, Jón Rafn Guðmundsson, Á myndina
vantar Friðgeir Sveinsson, sem er dáinn.
- í fullri meiningu
Enn einu sinni hefur verið vegið að lýðræðis- og frelsisöflum
í heiminum á hinn svívirðilegasta liátt, og héldu þó margir, að
nógu oft hefði verið vegið í þann knérunn. Og þjóðir Tékkó-
slóvakíu hafa fyrr átt um sárt að binda, þótt sjaldan hafi verið
jafn blygðunarlaust svikizt aftan að þeim af nálægu herveldi.
Alexander Dubcek tók við stöðu aðalritara kommúnistaflokks
Tékkóslóvakíu í janúar s. 1. Þegar varð augljóst, að hann
hygðist beita sér fyrir víðtækum endurbótum á stjórnarkerfi
landsins. Frjálsræðisstefnan hélt nú innreið sína í Tékkó-
slóvakíu á nýjan leik, eftir 20 ára liarðstjórn kommúnista. Rit-
höfundar og menntamenn fengu óliiiidrað að láta í ljósi álit sitt
á þjóðfélagsmálum, og hvers konar gagnrýni á stjórnkerfið var
leyfð.
Þjóðir Tékkóslóvakíu fögnuðu skoðanafrelsinu og endurbót-
unum á stjórnkerfinu mjög af lieilum hug. Óhætt er að fullyrða,
að fáir eða engir leiðtogar kommúniskra ríkisstjórna hafi
nokkurn tínia notið annarra eins vinsælda og Dubcek og fé-
lagar hans.
Fljótt kom í Ijós, að forystumenn Sovétríkjanna með Bresnéf
í broddi fylkingar iitu þróunina í frjálsræðisátt í Tékkóslóvakíu
harla óhýru auga. Kvöddu þeir leiðtoga Tékkóslóvakíu til fund-
ar við sig í smáþorpinu Cierna við landamæri Tékkóslóvakíu
og Sovétríkjanna fyrir fjórum vikum. Þar náðist pinhvers
konar samkomulag. Þetta samkomulag var síðan staðfest og
undirritað af ríkisstjórnum Varsjárbandalagsríkjanna í Bratis-
lava uni s. 1. mánaðamót.
Nú liéldu flestir, að allt myndi vera í lagi í bili og allir að-
ilar hlytu að halda friðinn. Því kom fréttin um hina grhnmdar-
legu og fyrirvaralausu innrás Sovétríkjanna og helztu. lepp-
ríkja þeirra í Tékkóslóvakíu s. I. miðvikudagsnótt heimmum
liarla óþægilega á óvart.
Sá er ]>etta ritar heyrði liinar skeltilegu fréttir í morgunút-
varpinu kl. hálfníu á miðvikudagsmorgun. Og það varð engu
líkara cn sólin hætti um leið að skína jafnskært inn um glugg-
ann og verið hafði áður um morguninn. Grasið úti sýndist held-
ur ekki jafngrænt og áður. Vitncskjan um vaxandi mann-
vonzku í lieímimim fyllti mann kvíða og dapurleika.
Ef maður veltir fyrir sér, hverjar niuni vera hinar raun-
verulegu ástæður fyrír innrásinni, kemur þetta fyrst I hugann:
1. Rússar óttast að frjálsræðishreyfingin breiðist út til þjóða
Sovétríkjanna og annarra Austur-Evrópulanda með þeim afleið-
ingum að hin fjölmörgu þióðarbrot heimti aukna sjálfstjórn
2. Stjórn Sovétríkjanna óttast, að Tékkóslóvakía fari úr Varsjár
bandalaginu. — 3. Þjóðir Austur-Evrópu, einkum Pólverjar og
Rússar, liræðast það mjög að Vestur-Þjóðverjar rísi upp enn
einu sinni. Þessi ótti er vafalaust raunverulegur, enda ala blöð.
fréttastofnanir og opinberir aðilar austantjalds mjög á honum.
Engin þessara ástæðna nálgast það með nokkru móti að
afsaka hið skýlausa brot á alþjóðalögum, reglugerð Sameinuðu
þjóðanna og almennum siðareglum í samskiptum sjálfstæðra
ríkja, sem framið hefur verið.
Svo ánægjulega vill jil, að allir stjórnmálaflokkar hérlendis
hafa tekið skýlausa afs'töðu gegn þessum nýjasta rússneska
giæp. Þeim viðbrögðum ber vissulega að fagna, þótt sjálfsögð
séu.
Meðal þess, sem þcssi alþjóðlegi glæpur sýnir okkur fram
á, er sú skuggalega staðreynd, að Sovétríkin og Bandaríkin
telja sig hafa skipt veruleguni hluta heimsins á milli sín, í
tvö aðgreind áhrifasvæði.
Búast má við því, að kalda stríðið harðni á ný og upplausn
hernaðarbandalaga sé lengra undan en um skeið virtist. Þetta
er niikið harnisefni. Franifarasinnuð og lýðræðisunnandi öfl
mega þó engan veginn leggja árar í bát. Alltaf má fá annað
skip, sagði þjóðskáldið. Þess skulum við vera minnug og ekki
gefa upp vonina um betri og réttlátari veröld, þótt um sinn
sé barizt á götum Prag og Bratislava.
fslendingar senda nú þjóðum Tékkóslóvakíu liuglieilar sam-
úðarkveðjur, og taka undir vonina um að svartnætti kúgunar
innar Iétti sem skjótast á ný.
Bj. T.