Tíminn - 06.09.1968, Síða 6

6
TIMINN
FOSTUDAGUR 6. september 1968
KOMID Á STRANDIR
Hann glottir kalt viö mér,
liangt inn í Hrútafjörð. E'kki
er kyn, þó að hroll hafi sett
að Önund' getnla tréfót og hon-
um orðið ódauðlegar hend ngar
í munni: „Kröpp eru kjör ef
hreppi / Kaldlbak en læt akra“.
Er þá að furða, þó að vesa-
ling minum, öldum upp í 25
stiga hita á Ceisiusmiæli þótt
aldrei hafi akur séð, rynni
kalt vatn milli skinns og hör-
unds undan augliti þessa hvít-
yrjótta fjallskaga?
Og ég veit að einhvers stað
ar nálaegt er Kaldrannnes og
ekki eru sagðar neinar „Rökk
ursögur‘“ af Svani gamla í
Bjarnarfirði, þar sem um hann
er fjallað í Njólu.
„íslenzkar þjóðsögur og æv
intýri“ Jóns Árnasonar satnda
á skáp hér skammt frá mér,
úttútnaðar af galdrasögum af
Ströndum.
Á Holtavörðuheiði miðri, er
ikomið að mörkum Mýra- og
Strandasýslna. Um það getur
hreint enginn ágreining orð-
ið, því þar stendur uppi skilti
og á því „Strandasýsla“ og
á öðru skilti neðar á stönginni
„Bæj arhreppur.“
En hver er þá sieiðuir Stranda
sem veldur því áð hvera þann
er einu sinni hefur þangað
komið langar aftur? Hvernig
stendur á þvd, að í hvert sinn
og ég hef ekið norður eftir
austurströnd Hrútafjarðar hafa
hornaugu mín ævinlega skot-
izt yfir álinn til Stranda, þar
sem myrkbláir múlar teygja sig
fram í flóann, svo langt sem
augaðj sér í norðvestur?
Og- undir sjólfu Horni hef
ég verið á skaki.
Þótt veðrið eigi að heita
þurrt hér norðan heiðar, sér
glöggt á að ekki er langt liðið
síðan siðast rigndi og ekki líð
ur á löngu áður en hann tek
ur til aftur. Og kartöflugrasið
ber óræk merki frostnótta, en
á öðrum stáð er bóndi að
bera ljó sinn í nýrækt, svo
strjólsprottna, að likast til hef-
ur hann undan að telja stróin
er falla. Skókin liggur annars
undir arfa.
Allsstaðar er verið að kepp
ast við í heyjum, á Melum í
Hrútafirði allt norður í Stein
grímsfjörð og sjálifsagt eins
langt norður og byggð nær og
veður leyfir. Ég veit ekkert um
kal í túnum, myndi sjálfsagt
okki þékkja það, þó ég sæí.
En ekki fer það framhjá neio
um, að félkið hér á Ströndum
er í reyning við rigninguna og
hnissar upp hverja visk.
Þótt 120 km séu taldir eftir
af leið frá Lægjartorgi , til
Hóimavíkur, við Brú í Hrúta
firði, verður sá spölurinn
drýgstur. Ekki er sopið kálið
fyrr en lagðir eru að baki
tveir fjallranar, Sitkuháls og
Bitruháls og ekið fyrir tvo
firði auk Hrútafjairðar, Bitru
fjörð og Kollafjörð og þótt
vegurinn sé ekki tiltakanlega
slæmur, verður manni tafsamt.
Ferðagarpa og fjallgöngu-
menn skortir orð til að lýsa
fyrirlitningu sinni á þeim, sem
skoða landið út um rúðu í bíl
glugga. Hvað þá um okkur,
sem sjaldnast sjóum annað af
landinu, en það sem til fellur
innan lögskipaðrar sjónvfddar
við akstur?
Þvf verða tafirnar.
Örðugt er að neita sér um
að stöðva ökutækið á fjallabrún
unum og drekka í sig logn-
skyggða firðina, þar sem-
mannabústaðir eru eins dreifð
ir og bezt verður og gulgræn
ar túnskákirnar punta rétt mátu
lega upp á útsýnið.
Beina og benzín er hægt að
fá í Guðlaugsvík áður en lagt
er á Stikuháls.
Um þann sbað er örstútt firó-
saga í Landnámu, en viða þarf
að leita til að finna aðra ó-
hugnanlegri:
„Þorbjiörn bitra hét maður.
Hann var víkingur og illmenni.
Hann fór til íslands með skulda
lið sitt. Hann nam fjörð \þann.
er nú heitir Bitra og bjó þar.
Nokkru síðar bráut Guðlaúg
ur; bróðir Gils skeiðarnefs,
skip sitt þar út við höfða þann,
er nú heitir Guðlaugshofði.
Guðlaugur komst á land og
kona hans og dóttir, en aðrir
menn týndust. Þá kom til Þor-
björa bitra og myrti þau bæði,
en tók meyna og fæddi upp.
en er þessa varð var Gils
skeiðarnef, fór hann til og
hefndi bróður síns. Hann drap
Þorbj'örn bitru og enn fleiri
rnenn.
Við Guðlaug er kennd Guð-
laugsvik.“
Þvi einu er við að bæta, sem
áður er frá sagt í Landnámu,
að Gils skeiðarnief var land-
námsmaður í Gilsfirái. Honum
hefur því verið hægt urn vik,
að skreppa þar yfir, sem ís-
land er mjóst, að drepa Þor
björn.
Annars er sú sögn um eiðið
á milli Gilsfjarðar og Bitru-
fjarðar að tröllskessur tvær
ætluðu að moka í sundur land
ið, en dagaði upp áður en verk
inu yrði lokið.
Sum örnefni sitja betur í
manni en önnur og á þessum
slóðum er eitt, sem beinlínis
sendi sælubroll um skrokkinn
á mér fyrir fimmtán áirum, er
ég fór hér um fyrst.
„Þamibárvallat agl! “
Er hægt að hugsa sér elsku-
legri fingur- og tungubrjót?
En stórbýlið Þamibáirvelliir,
eru ekki að spaugá með.
Broddanes eitt stendur því
á sporði um þessar slóðir.
Vegurinn liggur hátt í hlíð
um Bitrufjarðar beggja megin
og á útleið norðan megin, hori
ir maður næstum beinl niður
á Óspakseyri. Þar var a.m.k.
til sfcamms tíma viðkomustað
ur strandferðas'kipa, þar ' serii
allir vöruflutningar úir skipi
og að, fóru fram á gömlum
nótabáti, rétt eins og á Borð
eyrL
Þarna eru m. ö. o. auk kii*kju
og mannabústaða, vöruskemm
ur í flæðarmálinu.
Veguirinn kemur þar niður
af Bitruhálsinum, sem er all-
mikil byggð. Fyrst verður fyr
ir manni býlið Broddadalsá og
síðan Broddanes. Gríðarlegar
hlunnindajarðir til sj-ávarins,
en sjálfsagt erfiðar í nýtingu.
Ég er að komast að því
smátt og smátt, að jarðir sem
í fljétu bragði virðast stór-
býlar, geta verið mestu kot-
ef grannt er að gáð. Því veld-
uir að á einni og sömu þúf-
unni standa stundum allt upp
í þrjár kynslóðir húsa. Gamli
torfbærinn kannski uppihang-
andi, þá stórhýsið sem byggt
var í fyrsta bfjartsýniskastinu
á þessari öld og loks nýtízku-
legt, en látlaust bæjarhús snið
ið að nútímaþörfum. Ef til vill
er búið í þvi einu.
Frá Biroddanesi og inn í
Koliafjarðarbotn að Stóra-
Fjarðarhorni, er engin byggð,
nema hvað kindur rása um fin
lega klettastal'.ana í hlíðinni og
undarlega þótti mér stakstein-
ótt á sfcerjunum framan við
flœðarmiálið inn frá Brodda-
nesi og á að gizka hálfa leið
inneftir.
Ég þurfti að glápa á þetta
undir drjúga stund áður en
mér skildist að þetta voru sel-
ir, að spóka sig rétt undir
landdnu.
f Kollafjárðarbotni er mdkið
undirlendi og frjósamt og inn
undir fjöllunum stendur land-
námsjörðin Fell. Þar um hlað
ið liggur vegurinn upp á Steina
dalsheiði niður í Gilsfjarðar-
botn. Norðan megin í fjarðar
botjjinum er svo Litla-Fjarðar
horn, en á allri stöndinni norð
ur og austur út fjörðínn er
ekki nema einn bær, áður en
Kirkjan á Hólmavík.