Morgunblaðið - 17.06.2001, Blaðsíða 2

2 B SUNNUDAGUR 17. JÚNÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
HARÐUR ágreiningurhefur risið á milliGunnars Sturlusonar,hæstaréttarlögmanns,og Þórs Jónssonar,
varaformanns Blaðamannafélags
Íslands, um hvort stjórnarskrá ís-
lenska lýðveldisins heimili stjórn-
endum fyrirtækja að fylgjast með
tölvupóstsnotkun starfsmanna
sinna eða ekki. Upphafið er hægt
að rekja til fullyrðingar Gunnars á
málþingi Lögmannafélagsins og
Dómarafélagsins um að stjórnend-
um fyrirtækja væri ekki bannað að
fylgjast með tölvupósti starfs-
manna sinna. Þór vísaði því alfarið
á bug með tilvísun í ákvæði um
friðhelgi einkalífsins í stjórnar-
skránni í opnu bréfi í Morgun-
blaðinu í vikunni. Björg Thoraren-
sen, lögfræðingur í dóms-
málaráðuneytinu, segir að skoða
verði hvert einstakt tilfelli fyrir
sig, t.d. með tilliti til þess hvað
valdi því að vinnuveitandi hafi af-
skipti af tölvupóstssamskiptum.
Ruddaskapur að
hnýsast í póst
Þór Jónsson segir í greininni í
Morgunblaðinu, að 71. grein
stjórnarskrárinnar nái yfir bann
við „...rannsókn á skjölum og póst-
sendingum, símtölum og öðrum
fjarskiptum, svo og hvers konar
sambærilega skerðingu á einkalífi
manns“ og þar sé tölvupóstur ekki
undanskilinn. Þór lagði í samtali
við Morgunblaðið áherslu á að
einkalíf fólks væri ekki einskorðað
við heimilið. „Einkalíf takmarkast
ekki við útidyrnar heima heldur
nær yfir mun víðtækara svið eins
og reyndar kemur vel fram í fyrri
hluta 71. greinarinnar um líkams-
leit. Líkamsleit má ekki gera á
fólki nema samkvæmt dómsúr-
skurði eða sérstakri lagaheimild
eins og tollverðir starfa eftir og
allir vita af. Forstjóri má því ekki
gera líkamsleit á starfsmanni bara
af því að hann er kominn í vinnuna.
Umrædd grein stjórnarskrárinnar
nær með sama hætti yfir póst-
sendingar og símnotkun á
vinnustað,“ sagði Þór. „Fyrir utan
að það er náttúrlega hreinn rudda-
skapur að hnýsast í póst annarra.“
Sendandi verður að geta treyst
Þór var spurður að því hvort
hann teldi skipta máli að lén
starfsmanna væru yfirleitt í eigu
fyrirtækisins. „Nei, alls ekki. Ekk-
ert frekar en fyrirtæki hafa heim-
ild til að hlera símtöl starfsmanna.
Hvað tölvupóstinn varðar úthluta
fyrirtæki starfsmönnum sérstakan
aðgang að léninu. Af netfanginu
verður ekki annað ráðið en að
tölvupósturinn fari beint til ákveð-
ins viðtakanda. Sendandinn verður
að geta treyst því að enginn annar
opni póstinn. Ef stjórnandi fyrir-
tækisins opnar póstinn er hann
ekki aðeins að brjóta friðhelgi
einkalífs viðtakandans heldur líka
sendandans,“ sagði hann og var
spurður að því hvort að hann teldi
eðlilegt að fyrirtæki settu þá reglu
að starfsmenn fengju sér sérstakt
netfang til að taka á móti persónu-
legum tölvupósti. „Ég sé ekki al-
veg fyrir mér að slíkar reglur dugi
því eins og ég nefndi áðan yrði að
láta alla hugsanlega sendendur
tölvupósts til starfsmannsins vita
að hugsanlega skoði þriðji aðili
skilaboðin. Fyrirtæki verða ein-
faldlega að treysta starfsmönnum
sínum til að misnota ekki tölvu-
póst. Rétt eins og starfsmönnum
er treyst til að misnota ekki bréfs-
efni fyrirtækja og þvíumlíkt.
Starfsmanninum á að sjálfsögðu að
vera treystandi til að fara í gegn-
um allan póstinn sinn, flokka hann
og afgreiða með viðeigandi hætti.“
Þór sagðist þekkja dæmi um að
tölvupóstur væri opnaður af þriðja
aðila. „Ég þekki því miður dæmi
um að fyrirtæki og stofnanir opni
allan póst, skanni hann inn í tölvu-
kerfi og dreifi áfram til viðtakenda
eða geri hann jafnvel aðgengilegan
öllum starfsmönnum. Slíkt ber
auðvitað vott um fádæma skeyt-
ingarleysi um réttindi manna fyrir
utan að um augljóst stjórnarskrár-
brot er að ræða því enginn veit
fyrirfram hvort pósturinn er per-
sónulegur eða ekki. Ég stend á því
fastar en fótunum.“
Fyrirtæki setji sér reglur
Gunnar Sturluson, hæstaréttar-
lögmaður, segir að greina megi
hrapallegan misskilning í máli
Þórs. „Þór leggur að jöfnu einka-
bréf til starfsmanns fyrirtækis og
bréf til fyrirtækis stílað á ákveðinn
starfsmann í tengslum við verksvið
hans hjá fyrirtækinu. Hið rétta er
að mínu viti að fyrirtækjapóstur og
tölvupóstur til fyrirtækja á net-
föng starfsmanna séu ekki einka-
mál starfsmannanna og njóti þar
af leiðandi ekki sérstakrar verndar
samkvæmt 71. grein stjórnar-
skrárinnar. Ekkert kemur í veg
fyrir að sömu reglur gildi um fyr-
irtækjapóst á pappír og tölvutæku
formi. Eini munurinn er í rauninni
að tölvupóstnotkun hefur verið að
Hverjir eiga
tölvupóstinn?
Morgunblaðið/Sigurður Jökull
Skiptar skoðanir eru um hvort stjórnendur fyrirtækja megi fylgjast með tölvupóstsnotkun starfsmanna sinna.
Harðar deilur hafa risið um hvort stjórnendum fyrirtækja sé heimilt að fylgj-
ast með tölvupóstsnotkun starfsmanna sinna. Anna G. Ólafsdóttir kynnti
sér báðar hliðar og velti því fyrir sér hvort brotið væri gegn friðhelgi einkalífs
sendandans með því að opna tölvupóst í fyrirtæki viðtakanda. Vaxandi fjöldi
fyrirtækja hefur sett reglur um tölvupóstsnotkun starfsmanna sinna. Hins
vegar er fátítt að tölvupóstur starfsmanna sé skoðaður.
SJÁ BLS. 4