Morgunblaðið - 24.04.2003, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 24. APRÍL 2003 C 3
Ört vaxandi umferð um landið, bæði
innlendra og erlendra ferðamanna,
er hluti af þróun sem við höfum kall-
að eftir og er af flestum talin æski-
leg. Betra samgöngu-
kerfi býður upp á fleiri
tækifæri. Einangrun
rofnar, hagræðing vex,
og möguleikar á því að
njóta íslenskrar náttúru
aukast. Það eru rétt um
30 ár frá því að hring-
vegurinn varð að veru-
leika með tilkomu brúa
um Skeiðarársand og
við nýtum okkur bættar
samgöngur með ýmsu
móti í starfi og leik.
Um miðja síðustu öld,
þ.e. um tveim áratugum
fyrir opnun hringveg-
arins, var víða framsýnt
hugsjónafólk í skóg-
ræktarfélögunum sem plantaði til
skóga. Hægt en örugglega hafa trjá-
plönturnar teygt sig til himins og
skógar orðið til. Þessir skógar verða
nú markvisst gerðir aðgengilegir
sem útivistar- og áningarstaðir. Á
nýrri öld eru íslensku skógarnir
orðnir sjálfsagður og eftirsóttur
vettvangur í huga geisimargra Ís-
lendinga. Í skjólgóðum og fallegum
skógi getur fólk leitað afþreyingar
og uppbyggingar með ýmsum hætti
allan ársins hring. Þessu kalli, nýrra
tíma, nýrra viðhorfa, nýs gildismats,
er „Opinn skógur“ að svara.
Í samstarfsverkefninu „Opinn
skógur“ taka skógræktarfélögin og
fyrirtækin Olís og Alcan á Íslandi
höndum saman. Markmiðið er að
opna fjölmörg skógræktarsvæði, þar
sem aðgengi og öll aðstaða verður til
fyrirmyndar, með það að leiðarljósi
að almenningur geti notið þessara
svæða sem best. Áhersla er lögð á
aðgengilegar og vandaðar upplýs-
ingar um lífríki, náttúru og sögu
þessara svæða.
Stuðningur Olís
og Alcan
Olís og Alcan á Ís-
landi veita verkefninu
fjárhagslegan stuðn-
ing. Stuðningur þeirra
er forsenda þess að
skógræktarfélögin
ráðist í jafn viðamikil
verkefni. Framundan
eru spennandi tímar
og 4 ný áningarsvæði
„Opins skógar“ verða
opnuð í sumar. Þau eru
kynnt sérstaklega í
blaðinu. Svæðin eiga
það sammerkt að vera
í alfaraleið og þau munu um ókomna
framtíð verða fjölmörgum kærkom-
inn áningarstaður og unaðsreitur.
Í upphafi var minnst á sam-
göngur. Samgöngur geta merkt um-
ferð, hraða, áreiti, álag. „Opinn
skógur“ er afdrep og athvarf fyrir
þá sem um landið fara. Valkostur
fyrir þá sem vilja staldra við í skjól-
sælum lundum. Afdrep í skarkala
umferðar þar sem hraðinn er stöð-
ugt að aukast. Athvarf fyrir fjöl-
skyldur og alla þá sem vilja njóta
þess sem skógurinn hefur að bjóða.
Staður til þess að hvíla huga og lík-
ama, áður en tekist er á við nýja
áfanga þar sem athygli og meðvit-
und þarf að vera í lagi.
Þegar betur er að gáð er „Opinn
skógur“ mikilvægur hlekkur í því að
gera landið okkar auðugra og eft-
irsóknarverðara.
Kall tímans
Brynjólfur Jónsson fram-
kvæmdastjóri Skóg-
ræktarfélags Íslands.
Ve rke fn ið Op inn skógur e r dý rmætt
f y r i r landsmenn. Bryn jó l fu r Jónsson
seg i r hér nánar f rá ýmsu sem l ý tu r
að þessu mál i .
Á jörðinni Snæfoksstöðum í Gríms-
nesi er Skógræktarfélag Árnesinga
að undirbúa í samvinnu við Skóg-
ræktarfélag Íslands að gera Opinn
skóg, þ.e. opna aðgengi að skóginum
við Kolgrafarhól fyrir almenning.
„Þessi skógur er síðan 1954, þar
var þá byrjað að gróðursetja þarna á
vegum Skógræktarfélags Árnes-
inga. Mikill hluti þessa skógar er
gróðursettur af börnum og ungling-
um á Selfossi,“ sagði Óskar Þór Sig-
urðsson, formaður Skógrækt-
arfélags Árnesinga.
En hvers konar tré skyldu vera
þarna í meirihluta?
„Á þessu svæði er í meirihluta
stafafura og sitkagreni. Plönturnar
komu á sínum tíma frá gróðrastöð-
inni á Tumastöðum. Fyrst fór al-
menningur í gróðursetningarferðir í
Snæfoksstaðaland en síðan bættist
við samfelld barna- og unglinga-
vinna þar frá 1958 og til 1972, og eft-
ir á hverju sumri eitthvað, en í
minna mæli. Krakkarnir önnuðust
um áratuga skeið umhirðu trjánna
auk gróðursetningarinnar. En af og
til öll þessi ár hefur almenningur
komið á ákveðnum dögum þarna upp
eftir og gróðursett í sjálfboðavinnu.“
Hvað er þetta stórt svæði?
„Jörðin öll, sem er í eigu Skóg-
ræktarfélags Árnesinga, er um 750
hektarar og sá hlutinn sem nú verð-
ur opnaður fyrir almenning er norð-
an Biskupstungnabrautar, og er að-
eins lítill hluti jarðarinnar, sem
liggur alveg suður að Hvítá.
Snæfoksstaðir eru býsna gömul
bújörð en í elstu heimildum, mál-
daga frá 1356, er hún nefnd Snjó-
fuglsstaðir og var þá kirkjustaður.
Jörðin var eign Skálholtsstóls öldum
saman en 1836 komst hún í eigu ein-
staklinga. Sama ættin var búandi á
jörðinni út 19. öldina og framan af
þeirri 20. Síðast bjuggu þar af þess-
ari ætt feðgarnir Ingvi Þorsteinsson
1893 til 1913 og Jóhann Ingvarsson
1913 til 1920. Eftir það var jörðin í
eigu ættmenna Jóhanns og barna
hans en í leiguábúð þar til Skóg-
ræktarfélag Árnesinga keypti hana
1954 og hóf þar skógrækt.
Grímsnesið hefur alla tíð frá land-
námi verið kjarrivaxið og þessi jörð
hentar vel til skógræktar. Um það
voru menn ekki vissir til byrja með
en reynslan hefur sýnt þetta.
Stærstu og mestu skógarnir eru á
bökkum Hvítár, allfjarri þjóðveg-
inum.
Heita má að búið sé að gróð-
ursetja í meirihluta 750 hektara
Snæfoksstaða, allténd í öll bestu
svæðin.“
Er áhugi manna mikill á opnum
skógi þarna?
„Mikil sumarhúsabyggð er þarna í
kring og menn nota þetta svæði tals-
vert til gönguferða. Við teljum að
með því að opna skóginn og bæta að-
gengið þar muni fólk nota þetta
svæði enn meira, ekki síst fólk sem
er á ferð og getur lagt þarna bílum
sínum, gengið um og notið útivistar
á svæðinu.
Kolgrafarhóll sem fyrr var nefnd-
ur er einn besti útsýnisstaður um
neðanvert Grímsnes og verður gerð
gönguleið að honum.
Verið er að teikna upp vegi, bíla-
stæði og gönguleiðir um svæðið og
stefnt er að því að vinna verkið í
sumar. Ef til vill verður hægt að
opna þarna Opinn skóg á næsta ári,
en þá eru 50 ár liðin frá því að Skóg-
ræktarfélag Árnesinga eignaðist
Snæfoksstaði.“
Opinn skógur á Snæfoksstöðum
Frá Snæfoksstaðaskógi þar sem gróðursetning hófst 1954.
fékk landið að gjöf þann 17. júní
1955.
Byrjað var að setja niður sitka-
greni og stafafuru og síðar var far-
ið að setja niður víðiplöntur og
ýmsar aðrar trjáplöntur. Þarna er
kominn glæsilegur skógur í dag
sem samstendur af þúsundum
trjáa á 50 hektara svæði og er
hæsta tréð um 12 til 14 metrar og
það er sitkagreni.
Trén hafa almennt staðið vel af
sér veður og salt, þau eru í skjóli
suður undir hamrabelti sem liggur
með Stapanum og í skjóli fyrir
norðanáttinni. Nú er verið grisja
Sólbrekkuskógur er rétt sunnan
við gatnamótin við Reykjanesbraut
til Grindavíkur. Þar hefur fólk lengi
getað gengið um og notið skógar-
umhverfis en nú stendur í
tengslum við verkefnið Opinn skóg-
ur til að gera aðstæður til útiveru
þar þægilegri og gagnlegri fyrir all-
an almenning.
„Fyrir um það bil 50 árum hófst
skógrækt í Sólbrekku,“ sagði Hall-
dór Magnússon formaður Skóg-
ræktarfélags Suðurnesja.
„Það hófst gróðursetning í
þessu landi árin 1952 eða 1953
en Skógræktarfélag Suðurnesja
skóginn og til stendur að setja upp
upplýsingaskilti um svæðið. Einnig
að bæta aðstöðu fyrir almenning til
útveru þarna. Þegar eru fyrir hendi
borð og bekkir og grillaðstaða en
auka á við slíkt í náinni framtíð.
Fólk allsstaðar að kemur í Sól-
brekkuskóg og er hann fjölsóttur á
sumrin. Þar eru skemmtilegar
gönguleiðir og til stendur að gera
gönguhring í gegnum skóginn.
Alltaf er eitthvað gróðursett í
Sólbrekkuskógi árlega, einkum á
vegum Skógræktarfélagsins og þá
gjarnan ungt fólk sem hlut á að
máli.
Sólbrekkuskógur. Þar hófst gróðursetning um 1952.
Sólbrekkuskógur
fjölsóttur á sumrin
Reyniviður er íslenskt tré og mörg
örnefni bera þess vott.
Reynir á sér djúpar rætur í ís-
lenskri þjóðtrú, var helgaður Ása-
Þór til forna og kallaður björg Þórs. Í
kristnum sið var líka helgi á reyni-
viði og mátti ekki höggva hann eða
skemma.
Þjóðtrúin sagði ljós brenna á
greinum reynis á jólanótt og hefur
hin gamla þjóðtrú eflaust orðið til
þess að mörgum reynitrjám var
hlíft. Víða þykir til heilla að rækta
reyni við hús sitt eða bæ.
Morgunblaðið/Þorkell
Reyniviður er fallegt tré.
Reyniviður
og íslensk
þjóðtrú
Opinn skógur