Pressan - 14.12.1989, Side 2

2
ÆTTBÓK OG SAGA
ÍSLENSKA
HESTSINS
Eftir Gunnar Bjarnason, 5. bindi.
í þessu bindi er lýsing stóöhesta frá nr. 964 til 1140 og lýsing á hryssum frá
nr. 3500 til nr. 4716. Þá er i bókinni starfssaga Gunnars sem ráð,unauts til ársins
1973. Segir þar m.a. frá kynningu á islenska hestinum í Evrópu og Ameriku og
stofnun hestaklúbba erlendis. Bókina prýöa myndir af flestöllum stóöhestum
sem lýsing er.
BÓKAFORLAG
ODDS BJÖRNSSONAR
BRÚÐAN HANS
BORGÞÓRS
Barnabók eftir Jónas Jónasson
Þetta er barnabók sem höföar til fólks á öllum aldri og eflaust veröur hennar
allra best notiö þegar fullorðnir lesa hana fyrir börn.
Hlýleg kímni og djúpur lífsskilningur höfundar einkennir söguna. í henni er
sagt frá íbúum í Ljúfalandi, einkum Borgþóri smiö, Ólinu konu hans, borgar-
stjórahjónunum Jörundi og Kolfinnu og Heiöu litlu — aö ógleymdri brúöunni
hans Borgþórs, Hafþóri skipstjóra.
Sigrún Eldjárn teiknaöi myndir sem falla einkar vel aö efni og hugblæ sögunn-
ar.
Jónas hlaut verðlaun Fræðsluráðs Reykjavíkur fyrir barnabókina Polli, ég og
allir hinir, en hún kom út 1973.
Bókin er prentuö í Prentsmiöjunni Odda hf. Hún er 166 blaðsiður. Útgefandi
er Æskan.
ÆSKAIM
NÁTTVÍG
Eftir Thor Vilhjálmsson.
Höfundur fléttar saman þræöi ástar, dauðans og hafsins i sögu úr undirheim-
um Reykjavikur sem lögð er í munn leigubílstjóra. Sagan gerist aö mestu á
tveimur nóttum. Þá fyrri sýnast viðburðir allir sakleysislegri, en þó geymir nóttin
vig; seinni nóttina ryöjast þrir rustar inn i bíl sögumanns og neyða hann i leiöang-
ur — þeir sækja sér skotvopn og fremja svo óhugnanlegt innbrot. Inn i þessa
för blandast hugrenningar og minningar sögumanns sem tengjast varnarleysi
lifsins gagnvart fólskunni, minningar af sjónum og af ást sem var.
Náttvíg er 245 blaðsíður, prentuð í Odda, en kápumynd var gerö af Auglýs-
ingastofu GBB.
MÁL OG MENNING
ÉG HEITI fSBJÖRG
ÉG ER LJÓN
Eftir Vigdísi Grímsdóttur.
Vigdís Grímsdóttir er meöal okkar fremstu samtimahöfunda. Hún vakti fyrst
á sér athygli með smásagnasöfnum sinum Tiu myndir úr lífi þinu og Eldur og
regn, og síðan með skáldsögunni Kaldaljós sem út kom fyrir tveimur árum.
I þessari nýju bók Vigdísar er sögð óvenjuleg saga þar sem áhrifaríkur frásagn-
arstill höfundar nýtur sín til fulls. Ung stúlka sem ratað hefur i ógæfu bíður dóms.
Á tólf stundum rekur hún sögu sína fyrir lögfræðingi og um leið fær lesandinn
að kynnast því stig af stigi hvaða áhrifavaldar í lífi hennar ráða ferðinni, hver við-
brögð hennar við heiminum eru, hvað veldur þvi að hún verður viðskila við sam-
félag manna, hver glæpur hennar er.
Hér er því á ferðinni magnað skáldverk sem er í senn spennandi frásögn og
Ijóðræn túlkun þar sem höfundur spinnur á listrænan hátt ótrúlega örlagasögu
úr þeim margslungnu þráðum er leynast í mannlegu eðli, í heimi sem vandlifað
er i. Ástin og hatrið, sektin og sakleysið hljóta á ný djúpa og óvænta merkingu
i hugum lesandans.
IDUNN
MARfUHÆNAN,
GESTUR í
GARÐINUM
Eftir Jóhönnu Á. Steingrímsdóttur.
Maríuhænan hefur borist með jólagreninu i blómagarð á íslandi þar sem hún
hefur tekið sér bólfestu í stóru öspinni ásamt gullsmið, hunangsflugu og ótal
smádýrum. Þarna mynda þau dálítið samfélag þar sem ýmis átök verða. Ógn-
valdur þessa samfélags er þrösturinn sem á sér hreiður i öspinni og litur á aðra
íbúa hennar sem gómsæta bita. Skemmtilegt, fallega myndskreytt ævintýri úr
islenskri náttúru. Hólmfríður Bjartmarsdóttir hefur myndskreytt bókina.
BÓKAFORLAG
ODDS BJÖRNSSONAR
bókin mín. Reyndar hét ég því eftir
þá fyrstu að skrifa aldrei aftur slíka
bók. Ég fékk nefnilega verðlaun fyr-
ir þá fyrri og það var í raun ómerki-
leg aðferð við að þegja höfund í hel!
Það er nefnilega svo skelfilega erfitt
að fylgja slíkum árangri eftir.
Ég skrifa fyrir börn eins og fólk.
Ég skrifa í raun fyrir barnið í okkur
öllum. Bókin er án efa fyrir okkur
öll, sem leyfum barninu að lifa í
brjósti okkar. Ég minntist fyrr á
gagnrýnendur, einn þeirra var í
vandræðum með að skilgreina fyrir
hvaða aldurshóp bókin væri. Þetta
er ekki 5 ára bók eða 12 ára bók,
þetta er bók fyrir alla.
Mér finnst erfitt að skilja af hverju
þarf slíkar skilgreiningar því ég er
svo óskaplegt barn í mér sjálfur. Ég
er nýhættur að trúa á jólasveininn.
Mér finnst það reyndar ottaleg aft-
urför og því ætla ég að reyna að
finna þá trú á ný og ala á henni — ég
er í nokkurs konar endurhæfingu!
Það er svolítiö undarlegt aö
barnabækur skuli af mörgum ekki
vera taldar til alvöru-bókmennta.
Kannski var ég sama sinnis, áður en
ég fór að skrifa fyrir börn, en ég skil
samt ekki af hverju þessar bækur
eru ekki metnar að verðleikum. Ég
tel þaö mjög mikilvægt fyrir börn aö
fyrir þau séu skrifaðar góðar bækur.
Ég er líka þeirrar skoðunar að þaö
ætti að gera miklu strangari kröfur
til þeirra sem skrifa þessar bækur
en nú er gert. Það er ekkert auð-
veldara að skrifa fyrir börn en full-
oröna — nema síður sé.“
— Nú er ,,tírúdan hans Borgþórs"
komin út. Þykir liöfundinum uænt
um liana. Er þetta nokkurs konur
afkuæmi þitt?
,,Nei alls ekki. Mér þykir ekki
vænt um hana og því síður að ég
geti litiö á hana sem afkvæmi mitt.
Það er miklu frekar eins og ég vilji
ekki vita af henni. Ég lít eiginlega
undan ef ég sé henni stillt út í búðar-
Hlugga.
Þegar fyrsta bókin mín kom út
greip mig undarleg skelfing ef ég
rakst einhvers staðar á hana!
Þetta er svo ólíkt því sem ég hef
mesta reynslu af að vinna við, þ.e.
útvarpið. Utvarpsþáttur hverfur.
Hann fer í loftið og heyrist svo ekki
meir. Einstaka þættir eru endur-
teknir og ég veit ekkert verra en
einmitt slíkar endurtekningar. Það
hefur enginn aðgang að þáttunum
sem ég hef gert, þeir eru að vísu til
í safni útvarpsins en almenningur
hefur ekki aðgang að því. Bókin er
að þessu leyti ólík útvarpsþætti.
Hún er alltaf til taks.
Það liggur við að ég leggi fæð á
bækurnar mínar. Ég hef til dæmis
ekki lesið neina af þeim í heild sinni,
nema fyrstu skáldsöguna.
Það er nú reyndar smá-saga að
segja frá því af hverju ég „las" hana.
Gísli Halldórsson leikari talaði
einu sinni við mig og spurði mig
hvort mér væri sama þó hann læsi
söguna inn á band fyrir blindra-
bókasafnið. Ég var mjög upp með
mér að bókin mín skyldi verða fyrir
valinu og samþykkti þetta því.
Seinna gaf svo safnið mér snældu
með lestri Gísla. Það var einkenni-
leg upplifun að hlusta á hann. Ég
ætlaði ekki að trúa því að ég heföi
skrifað þetta. I bókinni komu fram
ákveðnir staðir og myndir sem voru
mér hreinlega framandi!"
— Þú hefur uerid uidlodandi út-
uarp í fjölda úru og eflaust styttist i
ad þú hættir ad starfa á þeim uett-
uangi. Ætlardu þú ad setjast uid
skriftir?
,,Já, ég á 50 ára útvarpsafmæli á
þessu ári, þó ég hafi til þessa ekki
haldið neitt sérstaklega upp á það.
Ég hef veriö hér í hálfa öld og þó
finnst mér eins og það sé ákaflega
lítið eftir mér tekið. Lítið tekið eftir
því sem ég er að gera. Ég hef ákveð-
ið að hella mér út í að hætta árið
1992 í byrjun árs. Þá geng ég héðan
út! Ég ætla að gera það áður en ein-
hver segir: „Ætlar maðurinn aldrei
að þagna?'
Eflaust kem ég til með að skrifa
meira eftir að ég hætti hér. Þá get ég
líka leyft mér að skrifa undir minna
álagi og það er vel. Útvarpið er það
krefjandi miðill að maður er iðulega
uppgefinn þegar heim er komiö og
á því lítið eftir til að leggja í bækur
eða annað það sem hugur stefnir til.
Ég veit hins vegar ekki af hverju
ég er að þessu, að skrifa á ég við.
Það er reyndar eins með fyllibytt-
una, hún veit ekki af hverju hún
drekkur, hún bara gerir það. Ég er
meira að segja frekar latur að skrifa
yfirleitt. Ég skrifa sárasjaldan sendi-
bréf og sendi varla jólakort. Ég tek
miklu frekar upp símann á aðfanga-
dag og hringi út mín „jólakort". Slík-
ar kveðjur finnst mér dýrmætari en
bréfsnifsi sem fara í körfuna á þrett-
ándanum."
— Huad er i deiglunni hjá rithöf-
undinum Júnasi Jónassyni?
„Ég er að leggja síðustu hönd á
bók sem á að koma út í tilefni 70 ára
afmælis Sigfúsar Halldórssonar,
tónskálds og myndlistarmanns, á
næsta ári. I bókinni verða myndir
eftir Fúsa og einnig kemur út plata
með lögunum hans. Þar fyrir utan
tYt’i' í-1
Fimmtudagur 14. des. 1989
liggja drög að skáldsögu í skúffunni
hjá mér. Þá sögu skulda ég vini mín-
um, ljúflingnum Ólafi Ragnars-
syni bókaútgefanda. Hann trúöi á
mig á sínum tíma þegar enginn ann-
ar gerði það og fyrir það er ég hon-
um ævarandi þakklátur.
Við Ólafur erum báðir þannig að
við teljum að orð skuli standa og á
þeim forsendum gerðum viö eitt
sinn með okkur samning um að
hann myndi gefa út mínar bækur.
Einmitt vegna þess aö orö skulu
standa læt ég Ólaf vita í hvert sinn
sem ég er beðinn að skrifa bækur.
Þannig var það með bókina „Og
svo kom sólin upp" og þannig er
það með bókina um Sigfús Halldórs-
son. Ekki vegna þess að við séum
skuldbundnir hvor öðrum á einn
eða annan hátt, heldur vegna þess
að orð skulu standa!
Nú er komið að því að hann fái hjá
mér skáldsögu til að gefa út. Svo er
spurning hvort Ólafi líst þannig á
söguna að hann vilji gefa hana út.
Það er nefnilega ekki víst að ég
verði svo heppinn að rekast á annan
Ólaf í Austurstrætinu. Annan Ólaf
sem trúir á mig.
Samstarf okkar kom reyndar til
með svolítið einkennilegum hætti.
Það var þannig að ég var tilbúinn
með handrit að minni fyrstu skáld-
sögu sem hét Einbjörn Hansson.
Ég var búinn að ganga milli forlaga
með söguna. AB hafnaði henni,
Oliver Steinn hafnaði henni og svo
var það einnig með Iðunni.
Dag nokkurn rakst ég á Ólaf í
Austurstrætinu, þar sem hann var
að vinna að einhverjum þætti fyrir
sjónvarpið. Við tókum tal saman
og hann spurði mig hvað ég væri að
sýsla. Ég sagði hálft í hvoru í gamni
og hálft í hvoru í alvöru að ég væri
að leita mér að útgefanda. Ólafur
fór að hlæja og sagðist vera að leita
sér að höfundi! Hann hafði þá ný-
lega stofnað bókaútgáfuna Vöku,
sem nú er Vaka-Helgafell, og við
mæltum okkur mót daginn eftir á
lítilli skrifstofu sem hann hafði kom-
ið sér upp, við Laugaveg.
Ég fór meö handritið til hans með
mikinn kvíðahnút í maganum, enda
margítrekuð höfnun annarra for-
laga mér enn í fersku minni. Ég man
að ég lagði handritið á borðið hjá
honum og sagði: „Hér er handritið
Ólafur minn, ekki held ég nú að ég
sé skáld." Með það fór ég og lét hann
um að lesa handritið yfir.
Þremur dögum seinna hringdi
hann og sagði: „Ég held þú sért
skáld og ég held að það sé tími til
kominn að fólkið viti það."“
ÍSLENSK SKÁLDVERK
ÞÝDD SKÁLDVERK
Aö þessu sinni kemur út á þriðja tug
íslenskra skáld- og smásagna. Marg-
ir af okkar viöurkenndari höfund-
um eiga bækur að þessu sinni en um
leið eru líka margir nýir sem kveðja
sér hljóðs. í þeim hópi er bæði ungt
fólk og svo fólk á miðjum aldri eöa
því sem næst sem hefur veriö að
skrifa kannski meira að gamni sínu.
Þau forlög sem gefa út flestar ís-
lenskar skáld- og smásögur eru að
þessu sinni:
Mál og menning 6 bækur
Hörpuútgáfan
Almenna bókafélagið
Iðunn
Örn og Örlygur
Vaka-Helgafell
Forlagið
Frjálst framtak
4 bækur
3 bækur
2 bækur
2 bækur
2 bækur
2 bækur
2 bækur
,,Bókelskan mann skortir aldrei
tryggan vin, hollan ráögjafa,
kátan félaga né áhrifaríkan hug-
hreystanda.“
/. liurroiv, cnskur prcstur (1 (>.'{<)- HiTT)
Þýdd skáldverk fy.rir fullorðna eru
að venju fjölskrúðugur flokkur. Þar
kennir margra grasa, allt frá metn-
aðarfullum verkum sem teljast til
heimsbókmennta lil bóka sem má
kalla færibandabækur höfunda sem
framleiða eins og hver önnur verk-
smiðja eftir ákveðinni uppskrift.
Bækur frá fjarlægum löndum koma
nokkuð við sögu, t.d. eru þýddar
bækur nú úr japönsku og arabísku
svo dæmi séu tekin. Þau forlög sem
duglegust eru við útgáfu í þessum
flokki eru:
ÍSLENSKU BÓKMENNTAVERÐLAUNIN
í fyrsta sinni verða veitt íslensku
bókmenntaverðlaunin sem forseti
Islands veitir. Sérstök dómnefnd,
skipuð tíu manns, hefur tilnefnt tíu
bækur til verðlaunanna. Önnur
dómnefnd, skipuð fimm manns, fær
síðan það hlutverk að skera úr um
hvaða bók hlýtur þessi verölaun
fyrsta sinni. Verðlaunaféð nemur
einni milljón króna en val dóm-
nefndar verður kunngert í janúar á
næsta ári. Eftirtaldar bækur voru til-
nefndar:
Náttvíg, höf. Thor Vilhjálmsson,
skáldsaga, útg. Mál og menning.
Fyrirheitna iandið, höf. Einar
Kárason, skáldsaga, útg. Mál og
menning.
Fransí Biskví, höf. Elín Pálmadótt-
ir, sagnfræði, útg. Almenna bókafé-
lagið.
Götuvísa gyðingsins, höf. Einar
Heimisson, skáldsaga, útg. Vaka
-Helgafell.
Snorri á Húsafelli, höf. Þórunil
Valdimarsdóttir, sagnfræði, útg. Al-
menna bókafélagið.
Nú eru aðrir tímar, höf. Ingibjörg
Haraldsdóttir, Ijóðabók, útg. Mál og
menning.
Yfir heiðan morgun, höf. Stefán
Höröur Grímsson, Ijóðabók, útg.
Mál og menning.
Undir eldfjalli, höf. Svava Jakobs-
dóttir, smásagnasafn, útg. Forlagið.
Islensk orðsifjabók, höf. Ásgeir
Blöndal Magnússon, bók um upp-
runa og ættir orða, útg. Orðabók
Háskólans/Mál og menning.
Ég heiti ísbjörg, ég er ljón, höf.
Vigdís Grímsdóttir, skáldsaga, útg.
Iðunn.
Skjaldborg
Fjölvi
Skuggsjá
Mál og menning
Forlagið
Iðunn
Hörpuútgáfan
6 bækur
5 bækur
5 bækur
4 bækur
4 bækur
4 bækur
4 bækur
STÆRSTU FORLÖGIN
Þau átta forlög sem senda frá sér
flestar bækur miðað við það sem
uppgefið er í íslenskum bókatíðind-
um 1989 gefa út samtals 211 bækur,
eða tæplega þriðjung allra bóka
sem út koma fyrir þessi jól. Þau eru:
Iðunn 43 bækur
Mál og menning 40 bækur
Fjölvi 27 bækur
Almenna bókafélagið 23 bækur
Skjaldborg
Vaka-Helgafell
Orn og Örlygur
Forlagið
22 bækur
20 bækur
19 bækur
17 bækur