Nýja dagblaðið - 28.10.1933, Page 2

2
N Ý J A
DAGBLAÐIS
Loixd.on.a.rtíska..
Fataefni beint frá verksmiðjunni,
ofin eftir nýjustu tískuhugmyndum,
komu með seinustu skipum. Verð-
ið ótrúlega lágt. Sauma föt í tveim
flokkum eftir ósk. Sendi föt gegn
póstkröfu um allt land. Tek á móti
aðsendum málum.
Þar sem eg býst við að auka í
stórum stíl vinnustofu mína, ósk-
ast ábyggilegir umboðsmenn víðs-
vegar af landinu. Svara spurnum
fljótt. Læt viðskiftavini njóta góðra
innkaupa.
Andrés Andrésson
Ija.-o.g-a.-veg' 3
heimsfrægu lífstíðar lindarpennar,
verða kærkomnasta fermingargjöfin.
Athugið að með hverjum slikum
penna fylgir skrifleg lífstíðar ábyrgð
frá Sheaffers. Fæst aðeins í
Tóbaksbúdinni í £imskip.
fslenzk kornyrkja.
ÍSóímenntxr - íþróttir - íistir

Blaðið hefir haft tal af
Klemens Kristjánssyni á Sáms-
stöðum um komyrkjuna aust-
ur þar.
Undir korayrkju voru teknar
16 dagsláttur í sumar, þar af
8,6 dagsláttur fyrir hafra, en
7,4 dagsláttur fyrir bygg. Að-
eins ein dagsláttan var ný-
brotið land, og hefir það aldrei
verið jafn lítið áður.
Af höfrunum voru aðallega
ræktaðar tvær tegundir, fa-
vorite-hafrar (amerískir) og
riiðurhafrar (norskir). Eru fa-
vorite-haframir fremur sein-
þroska, en niðurhafrarnir
bráðþroska. Sáðtími hafranna
var 29. apríl til 3. maí. Austur
í Fljótshlíð var í maí og fram
til miðs júní þurrviðrasamt,
svo að það var heldur til tafar
við sprettuna, en síðari hluta
júnímánaðar og í júlí var
sprettan ör, og voru hafrarn-
ir skriðnir 20. júlí. Korasetn-
ing var ágæt, og uppskeran
hin albezta, er verið hefir.
Upp var skorið 10.—23. sept.,
og tafðist uppskeran vegna ó-
hagstæðra veðra. Komið var
bundið blautt og allt þurkað á
hesjum og reyndist það ágæt-
lega. Er það örugg ráðstöfun,
til að bjarga uppskeru af höfr-
um, bæði hálmi og komi, að
þurrka á hesjum. Uppskera af
dagsláttu er 9—10 tn. kom af
dagsláttu (28—30 tn. af hekt-
ara) og 16—18 hestar hálms,
og er hálmurinn talinn vera
hálfgildi töðu til fóðurs. Bæði
hálmur og kom náðist ágætlega
þurrt og í allan stað ágætlega
verkað þrátt fyrir óvenjulega
rigningatíð.
Af byggi var aðallega rækt-
að dönnesbygg. Sáðtíxni byggs-
ins á komökrunum var 29.
apríl tíl 6. maí, en sáð var í til-
raunareíti allan maímánuð.
Bygginu fór í vor betur fram
en höfrunum, sprettur betur í
þurkatíð. Það skreið með fyrra
móti, 1.—10. júlí. Uppskera
hófst 24. ágúst, og var lokið 6.
sept., en byggið komst ekki í
hlöðu, fyrr en í byrjun þessa
mánaðar.
Uppskeran varð að þessu
sinni miklu minni af bygginu
en höfrunum, ekki nema 6—7
tn. af dagsláttu. Stafaði það
að mestu af ofviðrinu 27. ág.,
því að þá varð allmikið tjón
á því, en ekkert á höfrunum.
Líklega hafði þó byggið sprott-
ið eitthvað verr en hafrarnir
hvort eð var, enda hefir upp-
skera af því verið heldur minni
að meðaltali undanfarin ár.
Byggið var ekki þurrkað á
hesjum. Það var fyrst borið í
smástróka og hálfþurrkað þann
veg. Þá var það borið saman
og skrúfað upp í stóra keilu-
myndaða stakka, er voru
þakktir afraki eða umsópi í
toppinn og stakkarnir kross-
bundnir vírum í jörð niður.
Þannig stóðust þeir öll rok og
rigningar í septembermánuði,
og voru þó bæði rok og rign-
ingar óvenju miklar (regn 415
mm). 7. okt. var byggið tekið
úr þessum stökkum molþurrt
og flutt heim í hlöðu. — Mýs
höfðu nokkuð búið um sig í
stökkunum, en ekki orðið til
stórfelldra skemmda. — Þessi
þurrkunaraðferð er ný og hefir
hún gefizt alveg prýðisvel.
Öll uppskeran af komökmn-
um á Sámsstöðum er á annað
hundrað tunnur.
Eyfellingar hafa tekið kom-
ræktina á Sámsstöðum til fyr-
irmyndar og stofnað félagsbú
til kornyrkju og er það bú
á Seljalandi. Höfðu þeir í
sumar 10 dagsláttur undir
komrækt, höfram og byggi.
Styrkti Búnaðarfél. Islands og
Búnaðarsamband Suðurlands
þá með samtals 2200 kr. fram-
lagi, er aðallega fór til verk-
færakaupa. Þeir hafa komið
sér upp góðri hlöðu og fengið
sér rafmótor til þreskingarinn-
ar. Er hugmynd þeirra að nota
rafmagnið líka til mölunar. Er
þreskingu þar sennilega þegar
lokið. Eyfellingar urðu fyrir
stórskaða í ofveðrinu 27. ág.,
töpuðu 3/4 af bygguppsker-
unni, en hafrana sakaði ekki,
og var uppskeran af þeim
prýðisgóð. Á kornræktarbúi
Eyfellinga er komið ræktað í
sendnum jarðvegi og á ber-
svæði.
í Reykholti er verið að
stofna til samskonar félagsbús
um kornrækt og undir Eyja-
fjöllum, o gtekur það bú til
starfa n. k. vor.
Stöðin á Sámsstöðum sendir
ókeypis út um land sáðkorn til
smátilrauna, 2 kg. af byggi á
hvern stað og ofurlítið af höfr-
um. Fylgir því svo leiðarvísir
til þeirra, sem tilraunir vilja
gera. Fengið hefir Klemens nú
þegar vitneskju um árangur
þriggja slíkra tilrauna í sumar,
frá Teigarhorni við Djúpavog,
Gafli í Reykdælahreppi í Suður-
Þingeyjarsýslu og úr Patreks-
firði vestra. Sáð var á öllum
þessum stöðum um miðjan
maímánuð og skorið upp 9.—
15. sept. og náði kornið alstað-
ar prýðilegum þroska. Gafl í
Reykdælahreppi er heiðarbýli
langt uppi í landi og hátt yfir
sjó, en „mikið var kornið fall-
egt“, sagði Klemens. Sumarið
var einstakt nyrðra, en merki-
legur er þessi árangur samt —
og tilraunirnar allar. A.
Herskipið fljúgandi.
Bretar hafa alveg nýlega
gengið frá smíði á nýrri hem-
aðarflugvél, sem er miklu full-
komnari í sinni röð en áður
hefir þekkst, og ætla menn, að
með því hefjist nýtt tímabil 1
sögu lofthernaðarins. í heims-
styrjöldinni urðu stórkostleg-
ar framfarir í fluglistinni, en
þrátt fyrir allt tókst ófriðar-
þjóðunum aldrei að komast
lengra en það, að vopna flug-
vélarnar með vélbyssum, og
töldu menn, að þær gætu ekki
borið þyngri vopn. En á þessu
var sá galli, að þótt vélbyssu-
kúlum rigndi yfir óvinaflug-
vélarnar, þá var mjög undir
hendingu komið, að kúlumar
hittu svo á „snöggu blettina“
að eigi væri flugvélamar flug-
færar eftir, ef ekki kviknaði
í þeim. Hin nýja hernaðarflug-
vél er útbúin með fallbyssu
og má skjóta af henni 100
skotum á mínútu. Eru það
sprengikúlur, afarkraftmiklar,
og telja sérfræðingar örugt, að
eigi þurfi nein flugvél nema
eitt slíkt skot, hvar sem það
hittir hana. Byssa þessi er
geysilangdræg, og er talið, að
hún muni koma að góðu haldi
í orustu gegn kafbátum og
tönkum. Hin nýja hemaðar-
flugvél flýgur með 132 enskra
mílna hraða á klukkustund og
getur hæglega flogið 1000—
1500 enskar mílur í stryklotu.
Ný bók
Cajus Julius Caesar: Bel-
lum Gallicum (Gallastríð).
Páll Sveinsson þýddi. —
Reykjavík — Bókadeild
Menningarsjóðs 1933. ísa-
foldarprentsmiðja h.f. —
Bókhlöðuverð kr. 10,00.
Stærð: 572 bls.
Allir stúdentar kannast við
þessa bók, því að hún (eða
nokkur hluti hennar) hefir ver-
ið og er lesin sem kennslubók
í latínu í 4. og 5. bekk mennta-
skólanna hér á landi. Það er
af því, að hún er einna auð-
skildust latneskra rita. Þýð-
andinn, Páll Sveinsson, hefir
um langt skeið verið latínu-
kennari menntaskólans í Rvík.
Geta nú nemendur eignast
hina öruggustu „vertio“, sem
kostur er á, sem er prentuð
þýðing eftir kennarann sjálf-
an, og munu þeir án efa kunna
Menningarsjóði beztu þakkir
fyrir útgáfuna.
Höfundur „Gallastríðs", hinn
mikli rómverski hershöfðingi
Julius Caesar er fæddur árið
100 fyrir Krists burð og var
myrtur á öldungaráðsfundi í
Rómaborg 15. marz árið 44 f.
Kr. Upp yfir aldirnar ber nafn
hans hæst í veraldarsögunni
allra rómverskra manna. Það
var hann, sem, að unnum sigri
í Austurvegi, ritaði öldunga-
ráðinu í Róm hin víðkunnu
orð, Veni, vidi, vici, þ. e. Ég
kom, ég sá, ég sigraði*). Það
var hann sem átti að hafa sagt
við íiskimann, sem flutti hann
í stórviðri á bát yfir Adriahaf-
ið: Vertu óhræddur, þú hefir
Caesar og hamingju hans inn-
anborðs. Og það var hann, sem
sagði við vin sinn og bana-
mann: Og þú líka barnið mitt
Brutus, og hné örendur fyr-
ir knífstungum skjólstæðinga
sinna. í þvílíkum orðum og til-
svörum lifir minning hinna
fornu Rómverja um hinn mikla
Caesar, sigursælan, giftusam-
an og göfuglyndan. Og eftir
hans dag gaf rómverska ríkið
æðsta valdsmanni sínum á
hverjum tíma nafn Caesars.
Latneska orðið Caesar er sama
og íslenzka orðið keisari.
Það var Caesar, sem fyrstur
manna skildi, á hverju byggj-
ast myndi samheldni og fram-
tíð hins víðlenda rómverska
ríkis. Hann sá, að ríkið varð
að hafa náttúrleg landamæri.
Hann, sem mest lönd hafði
unnið allra rómverskra hers-
höfðingja, gerði sér það Ijóst,
að íbúar Rómaborgar gætu
ekki til frambúðar drottnað
með harðri hendi yfir heilu
heimsveldi. Þess vegna vann
hann að því að hefja íbúa
*) Árið 1588 var þessum orðum
af illkvittnum mönnum snúið upp
á „spanska flotann ósigrandi",
sem Filippus II. Spénarkonungur
sendi til að berja á Englending-
um. Venit, vidit, fugit, þ. e. Hann
kom, hann sá, hann flýöi, sögðu
óvinir Spánarkonungs þá.
hiuna sigruðu landa til jafns
við rómverska menn að rétt-
indum. Við Caesar er kennt
hið svokallaða Júlíanska tíma-
tal, því að hann lét reikna
tímann í sólarárum innan
Rómaveldis, en ekki í tunglár-
um eins og áður var. Stóð
tímatalsreikningur Caesars ná-
lægt 10 öldum og í sumum
löndum enn þann dag í dag.
Rétt áður en hann var myrt-
ur, hafði hann með höndum
>. .<
stórfelldar áætlanir um áveit-
ur við Tiberfljótið í grend
hinnar miklu borgar. Sú áætl-
un fór í gröfina með höfund-
inum og er enn ekki komin í
framkvæmd.
En Caesar var fleira en her-
foringi og stjómmálamaður.
Ilann er talinn með snjöllustu
rithöfundum á latneska tungu.
Á herferðum sínum ritaði
hann um viðburði, jafnóðum
og þeir gerðust. Hann sagði
skil á ókunnum löndum og
þjóðflokkum, sem hann átti í
höggi við, og. margt bar til
tíðinda í svaðilföram þeim.
Þannig varð Bellum Gallicum
til, bókin, sem segir frá því,
hvernig Gallia hin forna, þar
sem nú heitir Frakkland, var
unnin af herjum Rómverja
undir forystu Caesars. Sú bar-
átta stóð í 7 ár.
Auk „Gallastríðs“ hafa
geymst tvö rit, sem Caesari
eru eignuð: Annað um latneska
málfræði, ritað í herbúðunum
norður í Gallíu(!) og hitt um
borgarastyrjöldina, sem síðar
hófst milli Caesars, sem for-
ingja annarsvegar, og endaði
með sigri hans og eins árs al-
ræði í Rómaveldi árið 44 f. Kr.
Um þýðingu Páls Sveinsson-
ar má það sjálfsagt segja, að
ekki myndi hún hafa verið bet-
ur af hendi leyst af öðrum hér
á landi. Latínukunnátta fer nú
þverrandi og rýmir fyrir ann-
ari þekkingu meir við nútíma-
hæfi. Er erfitt að þýða latínu,
svo að eðlilega fari, ef beita
skal þeirri nákvæmni, sem þýð-
anda þessarar bókar er töm. En
skýringarnar neðanmáls eru
stórfróðlegar, enda taka þær
allt að því eins mikið rúm og
sjálf þýðingin. Þá hefir þýð.
ritað æfisögu Caesars ásamt
sérstökum kafla um ritstörf
hans og um Gallastríðið sjálft.
1 heild er þetta merkileg bók
og góð og fengur íslenzkum
bókmenntum. Með því er ósagt
látið, að Menningarsjóður hefði
ekki átt völ betri bóka til út-
gáfu og meir við hæfi og þarf-
ir nútíma lesenda á Islandi.
Frá Bókadeild Menningar-
sjóðs hafa Nýja dagbl. . enn-
fremur borizt „Land og lýður“
eftir Jón Sigurðsson í Yzta-
felli og „Alþjóðamál og mál-
leysur“ eftir Þórberg Þórðar-
son. Verður þeirra nánar getið
innan skamins.
Síðustu bókar Guðmundar
Kambans „30. Generation“,
sem út er komin á dönsku
verður einnig getið bráðlega.