Nýja dagblaðið - 15.11.1933, Blaðsíða 1

NYIA DAGBIAÐIÐ
1. ár. Reykjavík, miðvikudaginn 15. nóv. 1933. 16. blað
Angora í Litlu-Asíu
Höfuðborg hins nýja tyrkneska ríkis.
1 apríl 1920 flutti Mustafa Kemal aðsetur tyrknesku
stjómarinnar frá Konstantinopel til Angora. .Réði það mestu
um, að borgin er svo langt frá ströndinni, að óhultara var
þar við árásum Grikkja og annara óvina Tyrklands um það
leyti. En að ýmsu öðru leyti liggur borgin vel við sem höf-
uðstaður hins nýja Tyrkjaveldis, og 1923 var því lýst yfir
af tyrkneska þinginu að hún skyldi framvegis vera höfuð-
borg Tyrklands. Borgin er gömul að uppruna og kemur við
sögur þeirra þjóða og kynflokka, er barizt hafa um hundr-
uð ára um yfirráð í Litlu Asíu. 1402 börðust þeir við Angora
Bayazed Tyrkjasoldán og hinn mikli herkonungur Timurlink.
Beið soldán hinn mesta ósigur og var tekinn höndum, en
mannfall var ógurlegt. Var þeirrar orustu minnst síðan af
kristnum þjóðum ekki ófeginsamlega, því þar áttust þeir ein-
ir við, er þær hirtu ekki þótt dræpust: Tyrkir og Tartarar.
Á myndinni sézt í framsýn nokkuð af hinum nýju bygg-
ingum Mustafa Kemals, í höfuðborginni.
Jafnaðarmenn lýsa vantrausti
á ensku stjórninni.
Umræður um afvopnunarmálin
i neðri málsiofunni.
í DAG
Sólaruppkoma kl. 8.58.
Sólarlag kl. 3.26.
Hóflóð árdegis kl. 3.15.
Hóflóð síðdegis kl. 3.40.
Ljósatími hjóla og bifreiða 3.55 e.
m. til 8.25 árd.
Veðurspá: Austan og norðaustan
kaldi. Ui'komulaust.
Söfn, skrifstofur o. fl.:
l.andsbókasafnið opið kl. 1-7 og 8-10
þjóðskjalasafnið ........ opið 1-4
pjóðminjasafnið .......... kl. 1-3
Náttúrugripasafnið ........ kl. 2-3
Alþýðubókasafnið .... opið 10-10
Landsbankinn .... opinn kl. 10-3
Búnaðarbankínn .. opinn ki. 10-3
iJtvegsbankinn .. opinn kl. 10-4
Útibú Landsbankans á Klappar-
stíg ................... opið 2-7
Sparisjóður Rvíkur og nágrennis
opinn kl. 10-12 og 5-7y2
Fósthúsið: Bréfapóstst. .. opin 10-6
Bögglapóststofan .... opin 10-5
Landsíminn .............. opinn 8-9
Búnaðarfél. Skrifst.t. 10-12 og 1-4
Flsltifél... Skrifst.t. 10-12 og 1-5
Samband isl. samvinnufélaga
opið ................ 9-12 og 1-6
Sölusamband ísl. fiskframleiðenda
10-12 og 1-6
Skipaútg, ríkisins opin 9-12 og 1-6
Limskipaféi. íslands .... opið 9-6
Skrifst. bæjarins opnar 9-12 og 1-4
Skrifst. lögrcglustj. opin 10-12og l-4
Skrifst. lögmanns opin 10-12 og1-4
Skrifst. tollstjóra opin 10-12 og 1-4
Hafnarskrifstofan opin 9-12 og 1-6
Stjórnarróðsskrifstofurnar
opnar 10-12 og 1-4
Tryggingarstofnanir ríkisins
opnar kl. 10-12 og 1-5.
Baðhús Reykjavíkur opið kl. 8-8
Heimsóknartímf sjúkrahúsa:
Landsspítalinn ............ kl. 3-4
Landakotsspítalinn ........... 3-5
Laugamcsspítali ....... kl. 12Y2-2
Vifilstaðahælið 12i/2-iy2 og 3i/2-4i/2
Kleppur ................... kl. 1-5
Næturlæknir: Kristín Ólafsdóttir
Tjarnargötu 10 B. Sími 2161.
Næturvörður í Ingólfsapóteki og
Laugavegsapóteki.
Samgöngur og póstferðlri
Póstbíll til Reynivalla.
Skemmtanlr og samkomur:
Gamla bíó: Nótt eftir nótt kl. 9.
Amerísk talmynd.
Nýja bíó: Útlaginn kl. 9.
Hæstiréttur kl. 10.
Alþingi: Fundur í bóðum deildum
kl. 1.
Dagskrá útvarpsins.
Kl. 10,00 Veðurfregnir. 12,15 Há-
degisútvarp. 15,00 Veðurfregnir.
iindurtekning frétta o. fl. þing-
fréttir. 19.00 tónleikar. 19.10 veð-
urfregnir. 19.20 tilkynningar, tón-
leikar. 19,35 Tónlistarfræðsla. (Em-
il Thoroddsen). 20,00 Klukkusláti-
ur. Fréttir. 20,30 Fáindi: þættir úr
náttúrufræði: Björn Gunnlaugs-
son og Njóla (Ág. H. Bjarnason).
21,00 Tónleikar: Fiðlusóló. (þór.
Guðmundsson). Grammófón: Saint-
Saens: Grímuball dýranna. Lög
úr óperunni Samson og Dalila.
Sálmur.
Aðalfundur F. IJ. F.
Félag ungra Framsóknar-
manna hélt aðalfund í Sam-
bandshúsinu í fyrrakvöld. For-
maður félagsins, Helgi Lárus-
son, gaf skýrslu fyrir hönd fé-
lagsstjórnarinnar um félags-
starfsemina á árinu, því næst
var gerð grein fyrir fjárhag
félagsins. Var skýrsla for-
manns þökkuð með lófataki.
Samþykktar voru nokkrar
breytingar á lögum félagsins.
Þá fór fram kosning félags-
stjórnar. Baðst Helgi Lárusson
undan endurkosningu í for-
mannssæti, sökum annríkis, en
í stað hans var Magnús Björns-
son bókari kjörinn formaður.
í stjórnina voru kjörnir, auk
formanns, Runólfur Sigurðs-
son, Stefán Jónsson, Páll Hall-
grímsson og Þórður Björnsson.
Endurskoðendur voru kjömir
Halldór Iialldórsson og Sigurð-
ur Ólason.
í fulltrúaráð Framsóknar-
félaganna í Reykjavík voru
kjörnir af félagsins hálfu til
næsta starfsárs, Rannveig Þor-
steinsdóttir, Þórarinn Þórar-
insson, Runólfur Sigurðsson,
Helgi Lárusson, Magnús
Björnsson, Helgi Þórarinsson,
Páll Hallgrímsson, Stefán Jóns-
son — og jafnmargir til vara.
Fundurinn var vel sóttur.
Flotamál Brefca.
London kl. 17 14/11. FÚ.
Brezki flotamálaráðherrann
flutti í dag ræðu í enska þing-
inu um flotamálin, og tilkynnti
nýjar fyrirætlanir Breta í
þeim, sem sé þær, að stjórnin
hefði ákveðið að breyta fyrri
áætlunum um byggingu fjögra
smáskipa, í það, að byggja í
staðinn tvö stór og eitt lítið
skip.
í júlímánuði 1932 lögðu
brezku fulltrúarnir í Genf
fram tillögu um það, að stærð
nýrra herskipa yrði bundin
við 7000 smálesta liámark.
Vonir brezku stj órnarinnar í
þessum efnum hafa ekki ræzt,
og tillögur hennar ekki náð
fram að ganga. Flotastórveldin
hafa haldið áfram að byggja
stór skip. Japanar og Banda-
ríkjamenn hafa notað sér þá
heimild sem þeir óneitanlega
hafa eftir gildandi flotamála-
samningum til þess að byggja
slík skip. Japanar hafa byggt
tvö 8500 smálesta beitiskip
með 15 6-þumlunga byssum,
og eru nú að láta smíða tvö
önnur samskonar skip, og ráð-
gera byggingu enn annara
tveggja. Bandaríkin hafa enn-
fremur tilkynnt, að þau ætli
innan skamms að láta byrja á
byggingu fjögra 10 000 smá-
lesta skipa, með 15 6-þuml-
unga byssum.
Ef við höldum áfram, sam-
Normandie kl. 0,10 14/11. FÚ.
Morgan Jones, þingmaður
Jafnaðarmanna, bar fram van-
traust á ensku stjórnina af
hálfu flokks síns, í gær, út af
framkomu hennar í afvopnun-
armálinu. Sagði hann stjórnina
hafa verið mjög svo óafgjör-
andi í þessu máli, ekki hafa
fylgt nægilega fast fram sínum
eigin tillögum, og ekki hafa
tekið nægilegt tillit til þeirra
tillagna er frá öðrum hefðu
komið. Hann mælti fastlega
með alþjóðaiögreglu, og kvað
þá skoðun stj órnarinnar, að
liún gæti ekki að haldi komið,
ekki á réttum rökum byggða.
Ennfremur ávítaði hann stjórn-
ina fyrir afstöðu hennar gagn-
\art Þýzkalandi í afvopnunar-
málinu og hélt því fram, að
Þjóðverjum hefði ekki verið
sýnd sanngirni.
MacDonald forsætisráðherra
svaraði ræðu Morgan Jones.
Hann sagði að vantraustsyfir-
kvæmt þeim áætlunum sem
gerðar hafa verið um smá-
skipabyggingar, verður brezki
flotinn bersýnilega lélegri en
floti hinna þjóðanna, en ef
fylgjast á með þeim, er nauð-
synlegt að breyta brezku bygg-
ingaráætlununum. Þess vegna
hefir enska stjórnin, sér til
hryggðar, neyðzt til þess, að
láta byggja tvö ný herskip,
9000 smálestir hvort, og eitt
5200 smálesta skip, af Aret-
husa-gerð.
Fjármál Frakka.
London kl. 17 14/11. FÚ.
Franska ríkisstj órnin kom
saman á fund í morgun til
þess að ræða tillögur sem í
ráði er að bera fram í sam-
bandi við fjárlögin, í þeim til-
gangi að koma á sparnaði í
ríkisrekstrinum. Ætlunin er sú,
að spara 2 300 000 franka, sum-
part, eða að 2/3 hlutum með
beinni lækkun útgjalda, en
annars með því að herða á
skattakröíum, og með því að
setja ný ákvæði til varnar
gegn skattsvikum.
Nazisfcar slaka
á klónní.
London kl. 17 14/11. FÚ.
Búizt er við því í Þýzkalandi
að stjórnin muni hafa í
hyggju, að gefa upp sakir ýms-
um pólitískum föngum þar í
lýsing, á þessum rökum byggð,
væri óréttmæt. Hann sagði, að
eins og nú stæðu sakir, væri
margt á stefnuskrá Jafnaðar-
manna óframkvæmanlegt. —
Hann mælti einkum á móti
stofnun alþjóðalögreglu. Eink-
anlega lagði hann áherzlu á
það, að nauðsyn bæri til að
halda áfram á þeim grundvelli
sem þegar væri lagður, með
þeim tillögum, sem fram væru
komnar, að því takmarki, að
koma sem fyrst á afvopnunar-
samningi, sem allar helztu
þjóðirnar gætu gerzt aðilar að.
Á meðan á þessum umræð-
um stóð, barst skeyti frá
Henderson, forseta afvopnun-
arráðstefnunnar, þar sem
hann segir að ástandið á af-
vopnunarráðstefnunni og horf
ur allar, séu nú svo óþolandi,
að ef ekki rætist fram úr vand-
ræðunum innan skamms, muni
hann neyðast til þess að segja
af sér. — Vantraustið var
fellt með 409 atkv. gegn 54.
landi. Það er ekki vist, hversu
víðtæk þessi sakaruppgjöf
muni verða, enda hefir hún
ekki verið opinberlega tilkynnt
ennþá, en almennt er þó álitið,
að hún muni ekki ná til meira-
háttar andstæðinga stjómar-
innar, sem í fangelsi sitja. Það
er sagt að í öllu Þýzkalandi
séu nú aðeins eftir 10 fanga-
búðir, og 40—800 fangar í
hverri.
Horfur eru einnig taldar á
því, að þýzka stjórnin muni
ætla að láta falla niður and-
róðurinn gegn Gyðingum, nú,
þegar hún telur sig örugga í
sessi.
Réttarhöldin út af
hakakrossinum.
Blaðið náði í gær tali af full-
trúa lögreglustjóra, Ragnari
Jónssyni, sem gaf eftirfarandi
upplýsingar.
Á mánudaginn var Einar
Olgeirsson yfirheyrður út af
hakakrosstökunni.
Einar játaði að hann hefði
verið með fánann inni í hús-
inu, hefði hann þá snúið máli
sínu til nazista bæði hér og
erlendis og hvatt fundarmenn
til þess að vinna gegn stefnu
þeirra. Ekki kvaðst Elnar vita
um hver hefði tekið fánann
eða flutt hann í fundarsalinn,
og ekkert vissi hann hvað um
fánann hefði síðar orðið.